Δεν το περίμεναν, όσοι συνέλαβαν και άρχισαν εν κρυπτώ να διαπραγματεύονται την διαβόητη ΤΤΙΡ: οι αντιδράσεις των πολιτών για το σχέδιο συμφωνίας της «Διατλαντικής Εταιρικής Σχέσης Εμπορίου και Επενδύσεων» (η επίσημη ονομασία της ΤΤΙΡ) ήταν χωρίς προηγούμενο. Στην Ευρώπη μαζεύτηκαν πάνω από 3 εκατ υπογραφές, τον προηγούμενο μήνα εκατοντάδες χιλιάδες διαδήλωσαν εναντίον της συμφωνίας σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Μόνο στο Βερολίνο συγκεντρώθηκαν 250 χιλιάδες άτομα, στη μεγαλύτερη διαδήλωση της τελευταίας εικοσαετίας στη χώρα. Χιλιάδες κατέβηκαν στους δρόμους ακόμη και στο λιλιπούτειο, αλλά τόσο πλούσιο Λουξεμβούργο, με το μεγαλύτερο κατά κεφαλή εισόδημα στον κόσμο. 

«Τέτοιες κοινωνικές συμμαχίες δεν είχαμε δει ποτέ στο παρελθόν στο Λουξεμβούργο», κατέληγε η Blanch Weber, πρόεδρος του Οικολογικού Κινήματος της χώρας, μιλώντας σε μια πρόσφατη εκδήλωση στην πόλη του Λουξεμβούργου, με θέμα τα επόμενα βήματα της αριστεράς για να μην περάσει η συμφωνία. «Όλα τα συνδικάτα, από τους αγρότες μέχρι τους υπαλλήλους στον χρηματοπιστωτικό τομέα, έχουν ταχθεί κατά της TTIP και οι συμμαχίες που συγκροτούνται ξεπερνούν τα σύνορα. Όλοι καταλαβαίνουν ότι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθετήσει τελικώς την συμφωνία, θα πληγούν από την οικονομία και τις θέσεις εργασίας μέχρι τον πολιτισμό της Ευρώπης». 

Στον πρώτο γύρο το κίνημα αντίδρασης έδειξε τα δόντια του, αλλά τίποτα δεν έχει κριθεί. Δεν είναι μόνο ότι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που επωφελούνται από την συμφωνία, αλλά και οι κυβερνήσεις, τις οποίες οι εταιρείες χορηγούν, κάθε άλλο παρά κατέθεσαν τα όπλα.

Είναι επίσης και το γεγονός, ότι ανάμεσα στους αντιδρώντες σημειώνονται σημαντικές διαφοροποιήσεις, ανάλογα με την γεωπολιτική θέση των χωρών τους. Η Δανία είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση. Το ποσοστό συμμετοχής των εργαζόμενων στα συνδικάτα είναι πολύ υψηλό (67%) και το το 80% των εργαζόμενων καλύπτονται από ικανοποιητικές συλλογικές συμβάσεις. Σε αυτές τις συνθήκες, θα περίμενε κάποιος ότι τα δανέζικα συνδικάτα θα αντιδρούσαν έντονα στην προσπάθεια εξομοίωσης των συνθηκών εργασίας της Δανίας με αυτές των ΗΠΑ, όπου ιδιαίτερα σε ορισμένες πολιτείες η κατάσταση θυμίζει 19ο αιώνα.

Παρ’ όλα αυτά, τα συνδικάτα στην Κοπεγχάγη έχουν υιοθετήσει μια μάλλον ευνοϊκή στάση απέναντι στην ΤΤΙΡ, εκφράζοντας αντιρρήσεις για τα πιο τρανταχτά σημεία του σχεδίου συμφωνίας, όπως τα ιδιωτικά δικαστήρια στα οποία προβλέπεται ότι θα παραπέμπονται οι διαφορές κρατών – ιδιωτικών εταιρειών. Αν οι δεσμοί των συνδικάτων με την εγχώρια σοσιαλδημοκρατία είναι ο ένας λόγος αυτής της στάσης, ο άλλος είναι το γεγονός ότι η οικονομία της Δανίας εξαρτάται από τις εξαγωγές, οι οποίες ευνοούνται από την TTIP,  στο επίπεδο των πολυεθνικών εταιρειών. Παρόμοια στάση και στην επίσης προσανατολισμένη στις εξαγωγές Σουηδία, όπου τα τα συνδικάτα έστειλαν πρόσφατα ένα έγγραφο εκφράζοντας απλώς επιφυλάξεις και ζητώντας μεγαλύτερη προστασία των εργατικών δικαιωμάτων.

Η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη στις χώρες της πρώην κομμουνιστικής Ανατολικής Ευρώπης, όπου η λατρεία της αγοράς και του «αμερικάνικου τρόπου ζωής» έχει υποκαταστήσει την λατρεία του Λένιν, ή καλύτερα του Μπρέζνιεφ. Η κοινωνία των πολιτών είναι στα σπάργανα, τα όποια συνδικάτα αδύναμα και πολυδιασπασμένα: στην Πολωνία της άλλοτε κραταιάς «Αλληλεγγύης», υπάρχουν περίπου 25.000, χωρίς κλαδική και ομοσπονδιακή οργάνωση και με πολύ χαμηλό ποσοστό συμμετοχής (16%) των εργαζόμενων. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι είναι καλύτερα έτσι, γιατί ισχυρά συνδικάτα θα προσέφεραν ισχυρότερη υποστήριξη στην TTIΡ!

Έτσι ο πυρήνας της αντίστασης βρίσκεται κυρίως στις χώρες της παλιάς Δυτικής Ευρώπης, αλλά βεβαίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ψηφίζουν πλέον μόνο αυτές. Ενώ συνεχίζεται ο όγδοος γύρος των διαπραγματεύσεων, το κίνημα αντι – ΤΤΙΡ, μετά τον πρώτο κύκλο αντιπαράθεσης, καλείται να επεξεργαστεί την παραπέρα στρατηγική και την τακτική του. Σε μερικές χώρες, είναι οι δήμοι που έχουν πάρει την σκυτάλη, τασσόμενοι με ψηφίσματα εναντίον της συμφωνίας και ενημερώνοντας τους πολίτες: περίπου 250 δήμοι στη Γερμανία, 400 στη Γαλλία, 270  στη Αυστρία, ενώ ανάλογες κινήσεις ξεκίνησαν και στην Ισπανία. Η εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών είναι απαραίτητη, αφού είναι οι μικρομεσαίες  επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι που απασχολούν καθώς και τα τοπικά προϊόντα, που θα συνθλιβούν από τον διατλαντικό οδοστρωτήρα.

Στην σύσκεψη της αριστεράς στο Λουξεμβούργο, συζητήθηκε να προταθεί η διενέργεια δημοψηφίσματος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο πάνω στο τελικό σχέδιο της συμφωνίας. Αν αυτό γινόταν δεκτό, θα έδινε την δυνατότητα πλήρους ενημέρωσης της διεθνούς κοινής γνώμης για τις επιπτώσεις της  ΤΤΙΡ. Aν πάλι η πρόταση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος απορριπτόταν, θα έδειχνε πόσο οι υπέρμαχοι της συμφωνίας φοβούνται να την συζητήσουν, ακριβώς επειδή ξέρουν πόσο καταστροφική είναι.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Εποχή».

Περισσότερες πληροφορίες

stelioskouloglou.gr

twitter: #stelioskoul