Δημιουργική ασάφεια. Τι ήταν πάλι αυτό; Τι εννοεί ο Υπουργός; Γιατί δεν καταλάβαμε τι είναι αυτό που είπε; Πως το ερμηνεύουν; Δημιουργική ασάφεια; Από πότε μια ασάφεια, γίνεται δημιουργική;

Ads

Μια αρχή στις διαπραγματεύσεις αναφέρει ότι στην ευθαρσή διαπραγμάτευση, τότε που ο διαπραγματευτής λέει τα πράγματα με το όνομά τους (αρέσουν ή δεν αρέσουν, βολεύουν ή δε βολεύουν!), παρέχεται η δυνατότητα -στις περιπτώσεις που οι εξωγενείς καταστάσεις (αυτές που δεν μπορεί να ελέγξει ή να κουμαντάρει ο διαπραγματευτής) δεν οδηγούν σε μια μοναδική, κοινά αποδεκτή και σε όλους κατανοητή ερμηνεία ενός συμβολαίου ή ενός κειμένου- στον ενδιάμεσο κριτή (το δικαστήριο, μια ανώτερη αρχή, μια επιτροπή συμβιβασμού) να αναγνωρίσει ή να κάνει αποδεκτή την υποκειμενική ερμηνεία που έχει η μία πλευρά της διαπραγμάτευσης και η οποία ξεκάθαρα και ευκρινώς εκδηλώνεται ή είναι γνωστή ή έπρεπε να είναι γνωστή από την άλλη πλευρά.

Η δημιουργική ασάφεια είναι η -από πρόθεση- χρήση ασαφών ή γενικόλογων εννοιών ή φράσεων σε ένα γραπτό κείμενο (συμβόλαιο, συμφωνία, απόφαση), που ενώ η άλλη πλευρά θεωρεί ότι η έννοια ή η φράση αυτή σημαίνει Α, ο συντάξας γνωρίζει ότι μπορεί να σημαίνει Α, αλλά και Β και στην περίπτωση διαφωνίας τους, έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει ότι αυτό που είχε γραφτεί ερμηνευόταν ως Β. Η δημιουργική ασάφεια στην πολιτική βοηθάει στην ενσωμάτωση, τη σύνθεση και τη συνέργεια. Μπορεί να καταφέρει να ταιριάξουν -για κάποιους ανθρώπους- αντιτιθέμενες μεταξύ τους έννοιες, π.χ., η βιομηχανική ανάπτυξη και η οικολογική προστασία. Η αειφόρος ανάπτυξη -σε ένα βαθμό- αξιοποιεί τη δημιουργική ασάφεια για να ξεπεράσει πολιτικές και κοινωνικές συγκρούσεις  κατά την εφαρμογή των δημοσίων πολιτικών.

Η παρακάτω εικόνα δεν είναι απλά μια εικόνα που ελέγχει την ικανότητα αντίληψης, αλλά μια εικόνα δημιουργικής ασάφειας. Γριά ή νέα, βλέπετε αυτή που θέλετε, και φτιάχνετε την εικόνα που εσείς προτιμάτε. Μπορείτε βέβαια να δεχτείτε και τις δύο. Έτσι ή αλλιώς, είσαστε σωστοί!

Ads

Η δημιουργική ασάφεια έχει κατά κόρον χρησιμοποιηθεί για τα προβλήματα των χωρών με τάσεις απόσχισης (Σκωτία, Βέλγιο, Καναδάς). Χρησιμοποιήθηκε επίσης κατά τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις, όπου η έννοια της οικονομικής διάσωσης είναι από μόνη της αμφίσημη. Ακόμα και στις επαγγελματικές σχέσεις (άραγε ποιος είχε το πάνω χέρι στους Beatles και ποιος είχε την ευθύνη της ρήξης;), αλλά και στις διαπροσωπικές σχέσεις (στους γάμους, στις συμβιώσεις) αξιοποιείται η δημιουργική ασάφεια για να διατηρηθούν και να έχουν μακροζωία.

Η δημοκρατία και η ανοικτότητα είναι ό,τι το καλύτερο. Πόσο σίγουροι είμαστε ότι η άλλη πλευρά (όποια είναι αυτή) είναι έτοιμη να ακούσει τα πάντα να λέγονται με το όνομά τους; Πόσο σίγουροι είμαστε ότι οι ευθείς ερωτήσεις ή οι διατυπώσεις που δεν επιδέχονται διαφορετική ερμηνεία, κινδυνεύουν να οδηγήσουν τις αντιτιθέμενες πλευρές που διαπραγματεύονται σε σύγκρουση και εν τέλει, στην καταστροφή;

Υπάρχουν στιγμές που η δημιουργική ασάφεια στην πολιτική έφερε θετικά αποτελέσματα. Οι τέλειοι χειριστές αυτής, οι Βρετανοί πολιτικοί, παραδέχονται ότι οποτεδήποτε τη χρησιμοποίησαν μια συμφωνία επιτεύχθηκε και η σύγκρουση αποφεύχθηκε (η Βόρεια Ιρλανδία επί Τόνι Μπλερ και το πρόσφατο δημοψήφισμα στη Σκωτία). Ενδεχόμενα και στη δική μας περίπτωση, η δημιουργική ασάφεια να λειτουργήσει θετικά. Το σίγουρο είναι ότι δεν έγινε κάτι το πρωτόγνωρο ή το εξωφρενικό. Οι φωνασκούντες για την ύπαρξη της δημιουργικής ασάφειας στην πολιτική είτε αποδεικνύουν την ασχετοσύνη τους, είτε κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν (επιδεικνύοντας και αυτοί με τη σειρά τους ασάφεια!).

Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε την εποικοδομητική ασάφεια ή την επιτρεπτή ασάφεια ή και τη ξεκάθαρη ασάφεια. Το σίγουρο είναι ότι η ασάφεια είναι στοιχείο των διαπραγματεύσεων ώστε αυτές να οδηγούνται σε συμφωνίες και κοινά ανακοινωθέντα. Τα υπόλοιπα είναι συζητήσεις για την τέρψη του κοινού. Αυτό που εν τέλει μετράει είναι τι θα γίνει στην πράξη και πως θα εφαρμοστεί πρακτικά μια συμφωνία. Αυτό και τίποτα άλλο.