Τα Βαλκάνια, η «πιο δυσλειτουργική οικογένεια της Ευρώπης» και ταυτόχρονα ένας χώρος εγγενούς αστάθειας, που παλεύει να βγει από την υπανάπτυξη, το τελευταίο πράγμα που χρειαζόταν ήταν ένα τέτοιο lockdown εξαιτίας της πανδημίας. Το πλήγμα ήταν άμεσο και ισχυρό για τις εύθραυστες οικονομίες των βαλκανικών χωρών, που παλεύουν με χρόνια προβλήματα, οικονομικής και πολιτικής φύσης, ενώ έχουν μετακυλήσει το όραμα της σύγκλισης με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο για το όχι και τόσο ορατό μέλλον.

Με εξαίρεση τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Κροατία, που μπορούν εν μέρει να στηριχθούν και σε κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι υπόλοιπες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που έχουν ακόμη χαμηλό βιοτικό επίπεδο, θα πρέπει να στηριχτούν κατά κύριο λόγο στις δικές τους δυνάμεις, επιβαρύνοντας αναπόφευκτα τους προϋπολογισμούς και τα δημόσια χρέη τους.

Όλες οι βαλκανικές χώρες έχουν ξεκινήσει ή ανακοινώσει μια σειρά μέτρων τόνωσης της οικονομίας τους, όπως μείωση του επιτοκίου αναφοράς, δημιουργία διαφόρων ταμείων ρευστότητας για επιχειρήσεις, την καταβολή κατώτατων μισθών σε ευάλωτους εργαζόμενους, την αναβολή φόρων και εισφορών κ.ά. Για παράδειγμα η Βόρεια Μακεδονία αποφάσισε να στηρίξει οικονομικά και όσους εργάζονταν στη «γκρίζα οικονομία» κι έμειναν άνεργοι με το lockdown, ενώ η Σερβία είναι η μόνη μεταξύ των χωρών που αποφάσισε να παρέχει 100 ευρώ σε κάθε ενήλικα πολίτη της, δίχως καμία άλλη προϋπόθεση.

Σερβία: 100 Ευρώ σε κάθε πολίτη

Στη Σερβία η Κεντρική Τράπεζα της χώρας ήταν η πρώτη που αντέδρασε, μειώνοντας το επιτόκιο αναφοράς. Εισήγαγε επίσης τρίμηνο μορατόριουμ για τις δόσεις των δανείων και απαγόρευσε στις τράπεζες να χρησιμοποιούν μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξη χρεών. Στη συνέχεια, οι πληρωμές φόρων αναβλήθηκαν για ιδιώτες και νομικά πρόσωπα, και χωρίς επιβάρυνση τόκων. Στις 31 Μαρτίου η κυβέρνηση Βούτσιτς ανακοίνωσε μέτρα οικονομικής στήριξης συνολικού ύψους 5,1 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι υπάλληλοι μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα λάβουν από το κράτος έναν κατώτατο μισθό (περίπου 250 Ευρώ το μήνα) επί τρεις μήνες ξεκινώντας από τον Μάιο, ενώ οι εργαζόμενοι σε μεγάλες επιχειρήσεις, που έχουν πιο ασφαλείς τις θέσεις εργασίας τους, θα πληρώνονται κατά το ήμισυ του κατώτατου μισθού, δηλαδή 125 Ευρώ το μήνα.

Επίσης το  Ταμείο Εγγυοδοσίας και Ανάπτυξης, αλλά και οι εμπορικές τράπεζες δεσμεύτηκαν να παρέχουν κεφάλαια για την αύξηση της ρευστότητας των ατομικών επιχειρηματιών, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των αγροτών. Η προϋπόθεση για την παροχή βοήθειας στους επιχειρηματίες είναι ότι δεν θα απολύσουν περισσότερο από το 10% των εργαζομένων τους και ότι δεν έχουν παγώσει τις δραστηριότητές τους πριν από τις 15 Μαρτίου. Τέλος ανακοινώθηκε ότι θα δοθούν 100 Ευρώ σε κάθε ενήλικα πολίτη, δίχως καμία άλλη προϋπόθεση.

Κροατία: 530 Ευρώ το μήνα για κάθε εργαζόμενο

Στα μέσα Μαρτίου του 2020 η κροατική κυβέρνηση ανακοίνωσε τα πρώτα μέτρα συνολικού ύψους 30 δισεκατομμυρίων Κούνα, δηλαδή περίπου 4 δισεκατομμύρια Ευρώ. Αυτά περιελάμβαναν βοήθεια για όσους παρέχουν υπηρεσίες στέγασης, τροφίμων και ποτών, εργάζονται στις κατασκευές, καθώς και όλων εκείνων που έπρεπε να διακόψουν τη λειτουργία τους εξαιτίας της λήψης μέτρων έκτακτης ανάγκης. Η ενίσχυση ανέρχεται σε 430 Ευρώ (3.250 Κούνα) ανά εργαζόμενο και δεν ισχύει για εταιρείες που ανήκουν σε ποσοστό τουλάχιστον 25% ιδιοκτησία στο κράτος. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτά τα μέτρα είχαν αναδρομική ισχύ διότι η ενίσχυση καταβλήθηκε από τις αρχές Μαρτίου. Στη συνέχεια, στις αρχές Απριλίου, αυτή η βοήθεια αυξήθηκε σε 530 Ευρώ καθαρά (4.000 Κούνα) για τον Απρίλιο και τον Μάιο, με το κροατικό κράτος να δεσμεύεται να πληρώσει και να συνεισφέρει αυτό το ποσό προκειμένου να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα.

Επιχειρήσεις που έχουν διακόψει τη λειτουργία τους ή έχουν παρακωλυθεί σημαντικά, δηλαδή είχαν μείωση των εσόδων τους άνω του 50%, απαλλάσσονται από φορολογικές υποχρεώσεις για το τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου υπό την προϋπόθεση ότι έχουν έσοδα κάτω του ενός εκατομμυρίου ευρώ – κάτι που αφορά το 92-93% όλων των κροατικών επιχειρήσεων. Για όσες είχαν μείωση εισοδήματος 20-50% οι φορολογικές υποχρεώσεις τους αναβλήθηκαν, και μπορούν να αποπληρωθούν σε 24 μηνιαίες δόσεις χωρίς τόκους. Σε όλες τις επιχειρήσεις έγινε αναβολή της πληρωμής του οφειλόμενου ΦΠΑ. Τέλος έχει εισαχθεί ένα τρίμηνο μορατόριουμ για τις δανειακές υποχρεώσεις έναντι τραπεζών, με ταυτόχρονη απαγόρευση της λήψης μέτρων αναγκαστικής είσπραξης.

Βουλγαρία:  760 Ευρώ κρατικό δάνειο στους έχοντες αναγκαστική άδεια άνευ αποδοχών

Η βουλγαρική κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα στήριξης της οικονομίας ύψους 2,3 δισεκατομμυρίων Ευρώ. Το βουλγαρικό κράτος ανέλαβε να πληρώσει επί τρεις μήνες το 60% των μισθών των εργαζομένων των εταιρειών που έπρεπε προσωρινά να κλείσουν, ενώ ο εργοδότης θα πρέπει να καλύψει το υπόλοιπο 40%. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση διοχέτευσε κεφάλαια στην Τράπεζα Ανάπτυξης της Βουλγαρίας ώστε να παράσχει επαρκείς εγγυήσεις για ευνοϊκά δάνεια σε εταιρείες:  περίπου 1,3 δισεκατομμύρια Ευρώ προορίζονται για το σκοπό αυτό. Επίσης η βουλγαρική κυβέρνηση θα δανείσει έως και 760 Ευρώ σε όλους τους εργαζόμενους με άδεια άνευ αποδοχών λόγω κατάστασης έκτακτης ανάγκης, με τις φορολογικές πληρωμές να αναβάλλονται μέχρι τα τέλη Ιουνίου. Ισχύει μορατόριουμ πληρωμών των δανειακών υποχρεώσεων προς τις τράπεζες διάρκειας έξι μηνών για τον κάθε δανειολήπτη, αλλά όχι αργότερα από το τέλος του 2020. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος της Βουλγαρίας αυξήθηκε σημαντικά μειώνοντας την έκθεση των εμπορικών τραπεζών στο εξωτερικό.

Βοσνία & Ερζεγοβίνη: κάλυψη ασφαλιστικών εισφορών και βασικού μισθού

Τόσο στην Κροατομουσουλμανική Ομοσπονδία, όσο και στη Σέρβικη Δημοκρατία (Republika Srpska), τις δύο οντότητες που αποτελούν το κράτος της Βοσνίας & Ερζεγοβίνης, έχουν συσταθεί ταμεία εγγυήσεων για να βοηθήσουν την οικονομία κι επίσης έχουν εγκριθεί τρίμηνα μορατόριουμ πληρωμής όλων των τραπεζικών δανείων. Η Republika Srpska θα καλύψει τις ασφαλιστικές εισφορές για περίπου 40.000 εργαζόμενους, που απασχολούνται σε επιχειρήσεις που έκλεισαν και θα πληρώσει τους κατώτατους μισθούς για αυτούς τους εργαζόμενους για τον μήνα Απρίλιο. Η κατάσταση είναι παρόμοια και στην Κροατομουσουλμανική Ομοσπονδία. Ιδιώτες και επιχειρήσεις που επηρεάζονται άμεσα από την πανδημία θα υπόκεινται σε εξαμηνιαίο μορατόριουμ τραπεζικών πληρωμών, ενώ θα απαγορεύεται στις τράπεζες να πληρώνουν μερίσματα και μπόνους.

Βόρεια Μακεδονία: 114 Ευρώ και σε κάθε άνεργο της παραοικονομίας

Η Τράπεζα Ανάπτυξης της Βόρειας Μακεδονίας παρέχει άτοκο δάνειο μέχρι 30 χιλιάδων Ευρώ σε πολύ μικρές, και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (συνολικά περίπου έξι εκατομμύρια Ευρώ).  Προβλέπεται η παροχή ελάχιστου μισθού (235 Ευρώ το μήνα) για εργαζόμενους σε ευάλωτες εταιρείες, καθώς και επιδοτήσεις για εισφορές, ενώ η Κεντρική Τράπεζα της χώρας έχει μειώσει το επιτόκιο αναφοράς. Η προϋπόθεση είναι ότι η επιχείρηση δεν καταβάλλει μερίσματα, έχει μείωση εισοδήματος τουλάχιστον 30% και διατηρεί τον ίδιο αριθμό εργαζομένων μέχρι τον Ιούλιο του 2020. Οι πιο ευάλωτοι κλάδοι της οικονομίας (ξενοδοχεία, τουρισμός, μεταφορές) θα απαλλάσσονται από τους φόρους για το τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου. Στις 14 Μαΐου 2020 όλοι οι άνεργοι, ακόμη και όσοι εργάζονταν στην “γκρίζα οικονομία” κι έχασαν τις δουλειές τους θα  λάβουν ενίσχυση 114 Ευρώ έκαστος.