Ως παιδί τα πήγαινα πάντοτε καλά με τα μαθήματα. Δεν ήμουν απ’ αυτούς που πέρναγαν ιδιαίτερο χρόνο σκυμμένοι πάνω απ’ τα σχολικά βιβλία· αντιθέτως, προτιμούσα να περνώ τ’ απογεύματά μου στην αλάνα κυνηγώντας μια μπάλα ή να καταπιάνομαι με εξωσχολικά αναγνώσματα. Παρ’ όλα αυτά, με προσοχή μέσα στην τάξη και στοιχειώδη μελέτη, πετύχαινα βαθμολογικές επιδόσεις.

Ο κοινωνικός περίγυρος πίστευε πως είχα κάποια ιδιαίτερη κλίση κι ότι «έπιανα» τα γράμματα. Η αλήθεια είναι πως μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον συμβατό με τη λειτουργία του σχολείου· είχα, δηλαδή, το κατάλληλο πολιτισμικό κεφάλαιο για ν’ αντεπεξέλθω, δίχως από μόνο του το γεγονός να πιστοποιεί την ύπαρξη κάποιας ιδιοφυΐας.

Ωσπου στο ξεκίνημα της Β’ Γυμνασίου μου ανακοινώθηκε ότι θα ήμουν ο απουσιολόγος. Μου παρουσιάστηκε διθυραμβικά, ως επιβράβευση των υποτιθέμενων κόπων μου, ως υπέρτατη καταξίωση και επιστέγασμα της «αριστείας» μου. Καμαρώσανε τα σόγια, ο δικός μου εφιάλτης όμως μόλις είχε ξεκινήσει.

Γιατί θα έπρεπε, τάχα, εγώ να καταγράφω όποιον δεν εμφανίστηκε στην τάξη ή να σημειώνω ωριαίες αποβολές και να είμαι υπόλογος γι’ αυτό απέναντι στους καθηγητές μου; Για ποιον λόγο να δηλητηριαστούν οι σχέσεις μου με συμμαθητές και φίλους; Τι είδους επιβράβευση ήταν αυτή, που συνεπαγόταν χρονική επιβάρυνση, ψυχολογική φθορά και γραφειοκρατία;

Και, τελικά, το μήνυμα που έπρεπε να λάβω ως «άριστος», ήταν πως αυτός που διακρίνεται, πρέπει να επιφορτίζεται με περισσότερες ευθύνες και υποχρεώσεις, δίχως κανένα πραγματικά θετικό αντίκρισμα;

Σκεφτόμουν τότε πως το απουσιολόγιο θα έπρεπε να χρεώνεται στον χειρότερο μαθητή της τάξης, ως τιμωρία για την αδιαφορία του. Αργότερα, περισσότερο αποστασιοποιημένος από το προσωπικό βίωμα, μου φάνηκε πιο παιδαγωγική η ιδέα να δίνεται το απουσιολόγιο εκ περιτροπής σε όλους τους μαθητές, ώστε να εμπεδώσουν μια στοιχειώδη υπευθυνότητα. Σήμερα πια έχω τη βεβαιότητα πως δεν πρέπει να είναι δουλειά ανήλικων μαθητών να καταμετρούν ως ιδιότυποι δεσμοφύλακες και να συμπληρώνουν επίσημα δημόσια έγγραφα.

Παρ’ όλα αυτά, διαχρονικά το απουσιολόγιο αποτελεί διακαή πόθο των γονιών, ιδιαίτερα όσων δεν είχαν και τις καλύτερες επιδόσεις ως μαθητές, προκειμένου να το περιφέρουν ως τρόπαιο «αριστείας» σε οικογενειακές γιορτές και επετείους. Σπάνια κανείς συλλογίζεται αν το παιδί του αποκομίζει κάποιο πραγματικό όφελος ή αν περιθωριοποιείται και επιφορτίζεται με αχρείαστες ευθύνες.

Κι ίσως πρέπει κάποια στιγμή να πάψουμε να οχλαγωγούμε και να προσπαθήσουμε να συνεννοηθούμε στο πώς ακριβώς ορίζουμε την αριστεία, μα και με ποιον τρόπο θα την επιβραβεύσουμε στ’ αλήθεια.

Εφημερίδα των Συντακτών