Η διαρροή των πρακτικών της επιτροπής των λοιμωξιολόγων ανέδειξε ότι οι επιστήμονες της επιτροπής προτείνουν μέτρα πρόληψης της εξάπλωσης του κορωνοϊού λαμβάνοντας υπόψη και τις εισηγήσεις της κυβέρνησης. Αποκαλύπτεται επίσης ότι οι αποφάσεις τους λαμβάνονται υπό μεγάλη πίεση, πρωτίστως από την κυβέρνηση και εμμέσως και από τις κοινωνικο-οικονομικές ομάδες που έχουν αυξημένη δυνατότητα πίεσης στην κυβέρνηση.

Ads

Αυτή η κατάσταση, ενώ μοιάζει αναμενόμενη και ίσως αποδεκτή από πολλούς, εγείρει κινδύνους όχι μόνο για την δημόσια υγεία αλλά μακροπρόθεσμα και για την οικονομία. Αποσπασματικές μορφές διόρθωσης προκύπτουν από μεμονωμένους επιστήμονες που συνήθως εκφράζουν την γνώμη τους σε τηλεπαράθυρα και σε ραδιοφωνικές εκπομπές. Ωστόσο, οι μεμονωμένες απόψεις ειδικών συνήθως έχουν ελάχιστη επίδραση, γιατί οι περισσότεροι αποδεχόμαστε ότι η υποκειμενική άποψη του ενός είναι πολύ πιο αδύναμη από την άποψη ενός σώματος ειδικών.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου την κυβέρνηση συμβουλεύει αντίστοιχη επιστημονική επιτροπή (SAGE), την άνοιξη του 2020 κάποιοι πήραν την πρωτοβουλία και συγκρότησαν ένα διαφορετικό σώμα, την Ανεξάρτητη Επιστημονική Συμβουλευτική Ομάδα για Καταστάσεις Έκτακτης Ανάγκης (Independent SAGE – αρχικά του Scientific Advisory Group for Emergencies). Πρόεδρός της είναι ο David Anthony King, ο οποίος υπήρξε επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου και επικεφαλής του κυβερνητικού γραφείου επιστημών από το 2000 έως το 2007. Μέλη της είναι επιφανείς επιστήμονες, κάποιοι από τους οποίους είναι και μέλη της SAGE, της επιτροπής την οποία συμβουλεύεται η κυβέρνηση. Οι επιστήμονες δεν πληρώνονται για την εργασία που προσφέρουν στο πλαίσιο της Independent SAGE, η προσφορά τους είναι εθελοντική.

Σύμφωνα με την δημόσια ανακοίνωσή της, η Independent SAGE ιδρύθηκε με σκοπό να τίθενται επιστημονικά γεγονότα και συζητήσεις στη δημόσια σφαίρα, διότι η ανοικτή δημόσια παρουσίασή τους και η διαφάνεια οδηγούν σε καλύτερη κατανόηση των θεμάτων και καλύτερη λήψη αποφάσεων. Διακηρύσσουν επίσης ότι πιστεύουν ότι είναι ευθύνη των επιστημόνων και εκείνων με εξειδικευμένες γνώσεις να συνεργάζονται με το κοινό και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η επιστήμη ωφελεί όλη την κοινωνία.

Ads

Τι έχει κάνει μέχρι τώρα η Independent SAGE; Από την ίδρυσή της στις 4 Μαΐου 2020 ως σήμερα, έχει παράγει περισσότερες από 30 εκθέσεις και αναφορές, φιλοξένησε πολλές δημόσιες εκδηλώσεις και απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με την επιστήμη, στο κοινό, στους δημοσιογράφους και σε ραδιοτηλεοπτικούς φορείς σε μια σειρά θεμάτων για την πανδημία.  Σε κάποιες κρίσιμες στιγμές κάλεσε δημοσίως την κυβέρνηση να πάρει μέτρα τα οποία δεν είχαν αποφασισθεί ή είχαν αργήσει ν’ αποφασισθούν.

Στην έκθεσή της με ημερομηνία 21 Φεβρουαρίου 2021 μεταξύ άλλων η Independent SAGE αναφέρει: «για την αντιμετώπιση της πανδημίας, οι εταιρείες πρέπει να πιεστούν από τις χώρες της G20 να επιτρέψουν μη αποκλειστικές άδειες και μεταφορά τεχνολογίας των προϊόντων τους… Καλούμε τους ηγέτες των χωρών της G20 να αναπτύξουν μια παγκόσμια στρατηγική για τον εμβολιασμό όλων των πληθυσμών του πλανήτη το συντομότερο δυνατό. Το κόστος μιας τέτοιας στρατηγικής θα αντισταθμιστεί κατά πολύ από το οικονομικό κόστος της πανδημίας σε μη εμβολιασμένους πληθυσμούς.»

Προφανώς αρκετοί κορυφαίοι Έλληνες επιστήμονες που έχουν την εξειδίκευση, τα προσόντα και το κύρος για να συμμετέχουν σε μία αντίστοιχη κορυφαίου επιπέδου ανεξάρτητη επιστημονική επιτροπή, γνωρίζουν τα παραπάνω. Το ερώτημα είναι αν θα αποφασίσουν να συγκροτήσουν κάτι αντίστοιχο.  Στη χώρα μας, ο πρώτος κίνδυνος που θα επισημανθεί είναι η διαρχία ανάμεσα στην επίσημη κυβερνητική και την ανεξάρτητη επιτροπή. Η πιο πειστική απάντηση σ’ αυτή την κριτική θα μπορούσε να προκύψει από το κύρος και την σοφία των μελών που θα συγκροτούσαν μια αντίστοιχη ανεξάρτητη επιτροπή καθώς και το πλαίσιο λειτουργίας και λήψης αποφάσεων το οποίο θα συναποφάσιζαν.

Απ’ ότι φαίνεται η αντιμετώπιση της πανδημίας θα συνεχίσει να είναι το κυρίαρχο δημόσιο θέμα για καιρό ακόμη, αλλά και πολλοί παράγοντες όπως το κλίμα θα συνεχίζουν να επηρεάζουν τη δημόσια υγεία για πολλά χρόνια ακόμη. Η Independent SAGE ανακοίνωσε ότι και μετά το τέλος της πανδημίας θα συνεχίσει να λειτουργεί για την αντιμετώπιση κρίσιμων θεμάτων όπως η κλιματική αλλαγή.

Θα γίνει άραγε μια αντίστοιχη ανεξάρτητη επιστημονική επιτροπή στη μικρή μας χώρα που όμως δεν της λείπουν οι κορυφαίοι επιστήμονες; Προφανώς χρειάζονται δωρεές για την υλικοτεχνική υποστήριξη και την βιωσιμότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος. Όμως χρειάζονται να προηγηθούν πρωτοβουλίες από κάποιους ώστε να ξεκινήσει κάτι να κινείται σ’ αυτό τον πολύ κρίσιμο τομέα που περιλαμβάνει τη δημόσια υγεία, το περιβάλλον, τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και ότι σχετίζεται μ’ αυτά.