Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά από πολύ δισταγμό και προφανώς ανησυχώντας για την πορεία των σχέσεων με τις ΗΠΑ, δέχτηκε την πρόσκληση του Ντόναλντ Τραμπ για επίσκεψη στην Ουάσινγκτον και συνάντηση στον Λευκό Οίκο, στις 13 Νοεμβρίου.

Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται στο χειρότερο στάδιο από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ενώ οι δύο χώρες είναι μέλη του ΝΑΤΟ και ενώ υπάρχει στρατηγική συμμαχία μεταξύ Άγκυρας – Ουάσινγκτον, ο Ερντογάν συνεχίζει να επικρίνει ή και να επιτίθεται στις ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή η πλειονότητα των Αμερικανών, αλλά και οι περισσότεροι θεσμοί, πλην του Λευκού Οίκου, εκφράζουν την αντίθεσή τους με τη εν τέλει φιλική στάση του Τραμπ έναντι του Ερντογάν.

Τα βασικά σημεία σύγκρουσης είναι έξι:

Η Συρία. Ο Ερντογάν υποστηρίζει ομάδες τζιχαντιστών και καταλαμβάνει τη Βόρεια Συρία, όπου βρίσκονται οι Κούρδοι, οι οποίοι αποτέλεσαν μέχρι πρόσφατα τον σημαντικότερο σύμμαχο της Ουάσινγκτον στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Γενοκτονία Αρμενίων. Η επίσημη Τουρκία απορρίπτει τη γενοκτονία των Αρμενίων, ωστόσο η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ αναγνώρισε πρόσφατα τα γεγονότα του 1915 ως «γενοκτονία».

Εξοπλιστικά. Ο Ερντογάν αγόρασε από τους Ρώσους το πυραυλικό σύστημα S400 και οι ΗΠΑ, αντιδρώντας, απέκλεισαν την Τουρκία από το αμερικανικό πρόγραμμα για τα νέα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F35. Η Ουάσινγκτον πίεζε για να εγκαταλείψει ο Ερντογάν τους ρωσικούς S400 και να αγοράσει το αντίστοιχοι αμερικανικό πυραυλικό σύστημα «Patriot». Με αυτόν τον τρόπο η Τουρκία θα μπορούσε να επανενταχθεί στο πρόγραμμα για τα F35.

Η υπόθεση της δημόσιας Τουρκικής τράπεζας HalkBank. Η τράπεζα κατηγορείται από το δικαστήριο της Νέας Υόρκης για παραβίαση των κυρώσεων που επέβαλε η Ουάσινγκτον με το εμπάργκο στο Ιράν. Ο αντιπρόεδρος της τράπεζας συνελήφθη, δικάστηκε και καταδικάστηκε στις ΗΠΑ. Ωστόσο αναλυτές εκτιμούν πως αρκετοί Τούρκοι υψηλόβαθμοι πολιτικοί, ενδεχομένως ακόμη και ο Ερντογάν και οι συγγενείς του, συμμετέχουν σε αυτή τη βρώμικη υπόθεση. Στους σχεδιασμούς από το Κογκρέσο είναι και η επιβολή επιπλέον κυρώσεων κατά της Τουρκίας και πολιτικών προσώπων.

Ο Ιμάμης Φετουλάχ Γιουλέν. Επικεφαλής της μεγαλύτερη ισλαμικής αίρεσης στην Τουρκία και αυτοεξόριστος στην Πενσυλβάνια από το 1999, ο Γκιουλέν υπήρξε στενός σύμμαχος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ωστόσο σήμερα αποτελεί τον νούμερο ένα εχθρό του. Ο Τούρκος Πρόεδρος τον κατηγορεί ως ενορχηστρωτή του αποτυχημένου πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 2016 και ζητάει την έκδοσή του όμως η Ουάσινγκτον αρνείται να ικανοποιήσει το αίτημα του ζητώντας στοιχεία που να αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς της Άγκυρας.

Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η αντιπολίτευση στις ΗΠΑ αλλά και η πλειονότητα των αμερικανικών πολιτικών και μέσων ενημέρωσης επικρίνουν σφοδρά το καθεστώς της Άγκυρας για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των Κούρδων, των δημοσιογράφων, των ακαδημαϊκών και των πολιτικών αντιπάλων. Ο Ερντογάν απορρίπτει τις επικρίσεις και επικαλείται τον «κίνδυνο της τρομοκρατίας». Πολλοί Αμερικανοί και Ευρωπαίοι πολίτες εξακολουθούν να κρατούνται στην Τουρκία με τις κατηγορίες της «προσβολής του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας» και της «τρομοκρατικής προπαγάνδας». Πρόκειται για δύο κατηγορίες που στην πραγματικότητα των δημοκρατικών χωρών μεταφράζονται ως «ελευθερία έκφρασης» και «ελευθερία έκφρασης».

Με αυτά τα δεδομένα ο Ερντογάν επισκέφτηκε τις ΗΠΑ αναζητώντας λύση στα προβλήματα με τον Ντόναλντ Τραμπ. Αρχικά υπήρξε μια κατ΄ ιδίαν συνάντηση μεταξύ των δύο Προέδρων. Στη συνέχεια υπήρξε συνάντηση των δύο αντιπροσωπειών. Ακολούθως συνάντηση τουρκικής αντιπροσωπείας με γερουσιαστές των ΗΠΑ, το μεσημεριανό γεύμα εργασίας και τελικά η κοινή συνέντευξη Τύπου. Μετά από 5 ώρες συνομιλιών δεν υπήρξε λύση σε κανένα από τα παραπάνω σημεία σύγκρουσης.

Η Άγκυρα ταλαντεύεται μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας. Οι επαγγελματίες διπλωμάτες έχουν τεθεί εκτός των επίσημων κύκλων επαφών και η εξωτερική πολιτική της Άγκυρας καθορίζεται αποκλειστικά από τις διαθέσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Δεν υπάρχει καμία «εθνική γραμμή», καμιά «εθνική στρατηγική» και ο Ερντογάν επιχειρεί να λύσει όλα τα ζητήματα με τις προσωπικές επαφές, είτε τις δικές του, είτε του γαμπρού του, του υπουργού Οικονομίας, που έχει καλές σχέσεις με τον γαμπρό του Τράμπ. Η τουρκική διπλωματία εξαρτάται και βασίζεται επί του παρόντος στα προσωπικά συμφέροντα του Ερντογάν και όχι στα συμφέροντα της Τουρκίας.

Ο Τραμπ, στη συνέντευξη Τύπου, ισχυρίστηκε πως είναι «φίλος» του Ερντογάν. Δήλωσε ότι η κατάπαυση πυρός στη Βόρεια Συρία, μετά την εισβολή των Τούρκων κατά των Κούρδων, λειτουργεί «καλά», αν και οι επιθέσεις του τουρκικού στρατού κατά αμάχων και χριστιανικών χωριών μαίνονται. Ωστόσο ο Τραμπ επαίνεσε και τους Κούρδους της Συρίας και ιδιαίτερα τον ηγέτη των Δημοκρατικών Δυνάμεων, Μαζλούμ Κομπάνι, ο οποίος όμως χαρακτηρίζεται από την Τουρκία ως «τρομοκράτης» ή ως «άλλος Μπαγντάντι (σημ: ο νεκρός ηγέτης των τζιχαντιστών του ISIS).

Τέλος στη συνέντευξη τύπου αναδείχθηκε και η τραγική κατάσταση με την ελευθερία του Τύπου και τα μίντια στην Τουρκία. Αρχικά ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε πως θα δώσει το λόγο μόνο στους «φίλους δημοσιογράφους», που όμως αποδείχθηκε εννοούσε τους υποστηρικτές του Ερντογάν για να προστεθεί το σχόλιο ενός αμερικανού γερουσιαστή: «Υπάρχει κανείς άλλος στην Τουρκία εκτός των φιλικών δημοσιογράφων». Η δεύτερη βολή ήρθε όταν ένας δημοσιογράφος από ημερήσια τουρκική εφημερίδα που ανήκει στον γαμπρό του Ερντογάν έθεσε μια ερώτηση στον Τραμπ. «Εάν μου κάνεις ένα τέτοιο ερώτημα τότε έχω αμφιβολίες αν είσαι δημοσιογράφος ή αν εργάζεσαι για το τουρκικό κράτος!». Ο Τραμπ δεν είχε πέσει έξω. Ο εν λόγω «δημοσιογράφος» είναι πρώην λογογράφος του Ερντογάν και σήμερα εργάζεται σε ένα όργανο προπαγάνδας του καθεστώτος.

Όπως διαπίστωσαν και τα αμερικανικά μέσα, στην πραγματικότητα δεν υπήρξε καμία πρόοδος στα ανοιχτά ζητήματα, ενώ «ο Τραμπ καλωσόρισε έναν άλλον τύραννο», όπως έγραψαν χαρακτηριστικά οι New York Times. Το ταξίδι, μετ’ επιστροφής,  Άκυρα – Ουάσινγκτον κόστισε εκατομμύρια ευρώ στον Τουρκικό λαό, ωστόσο ο Ερντογάν αναχώρησε με μια βαλίτσα γεμάτη προτάσεις και επέστρεψε με μία άδεια.

*Ο Τούρκος δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr, τις εξελίξεις στην Τουρκία.