Ο μανιχαϊσμός ήταν γνωστικό θρήσκευμα του μεσανατολικού χώρου, που εμφανίστηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ., με ηγήτορα τον Πέρση ευγενή και θρησκευτικό μεταρρυθμιστή Μάνη, ή Μανιχαίο (216-277), ο οποίος ανέμιξε στη χριστιανική διδασκαλία στοιχεία του Παρσισμού και Βουδισμού. Κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μανιχαϊσμού ήταν η ενσωμάτωση γνωστικών στοιχείων, όπως η αληθής γνώση ως μόνη οδός σωτηρίας του ανθρώπου, και ο δυϊσμός της οντολογίας και της σκέψης (φως-σκότος, καλό-κακό, ύλη-πνεύμα). Αυτή η δυϊστική αντίληψη αποτελεί το πιο αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό του μανιχαϊσμού. Oι Μανιχαιστές είναι δυαδικοί και θεωρούν αιώνιο τον πόλεμο της ύλης με το πνεύμα. Η στάση αυτή γοήτευσε αρκετούς στο παρελθόν και φαίνεται ότι γοητεύει ακόμη και σήμερα κάποιους.

Ads

Η πρόσφατη επίσκεψη του Πρόεδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα στο Άγιο Όρος προκάλεσε αίσθηση, προβληματισμό, συναίνεση, αντιρρήσεις και έντονο, ενίοτε, διάλογο. Δύο από τις πιο χαρακτηριστικές απόψεις που διατυπώθηκαν ήταν από το γνωστό μέλος του ΣΥΡΙΖΑ Ελένη Πορτάλιου και από τον εξίσου γνωστό Μητροπολίτη Καλαβρύτων Αμβρόσιο Λενή. Αμφότεροι κατέκριναν έντονα τη συνάντηση Τσίπρα-Αγιορειτών, από διαφορετική αφετηρία βέβαια ο κάθε ένας και με διαφορετικό σκεπτικό. Κοινός παρονομαστής όμως και των δύο παρεμβάσεων είναι ο δυϊστικός τρόπος σκέψης και ανάλυσης των γεγονότων. Ας δούμε τα σχετικά κείμενα:

Γράφει η Ελένη Πορτάλιου: «..Φυσικά υπήρξαν ιεράρχες που αντέκρουσαν ευθέως τη φίλα προσκείμενη στη Χρυσή Αυγή πτέρυγα της Εκκλησίας, αλλά αυτή η στάση δεν αναιρεί την ανταγωνιστική σχέση Αριστεράς και Εκκλησίας..», και συνεχίζει με εμφανώς υπεροπτικό και απαξιωτικό ύφος: «..πληροφορούμαστε ότι αντάλλαξαν ανέξοδες (αμπελο)φιλοσοφικές απόψεις με «ειλικρίνεια» και «σεβασμό», περί της κοινής βάσης της «αλληλεγγύης» και της «ισότητας» που τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ, όσο και οι μονές έχουν εγγεγραμμένες στις σημαίες τους (τα εισαγωγικά της Ε.Π.)..» «..Οι αναφορές στο Νίτσε και τον Ηράκλειτο-μυστήριο τι είπαν επ`αυτών οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ-καλύτερα να μείνουν ασχολίαστες..» συμπληρώνει η «φιλόσοφος» Ε.Π. (τα εισαγωγικά δικά μου). Ολοκληρώνει δε το σκεπτικό της με θεολογικό στόμφο και ιδιοκτησιακό ύφος περί την επανάσταση «..Αυτό όμως που αποτελεί προσβολή όχι μόνο για τους Ζαπατίστας, αλλά και για τους απανταχού της γης υποστηρικτές τους (σημ. δική μου: υποθέτω και την ίδια), είναι η ταύτιση των κοινοτήτων των μοναχών με τις Ζαπατίστικες κοινότητες. Το σύνθημα: Όλα για όλους τίποτα για μας, χρησιμοποίησε ο Α. Τσίπρας για να περιγράψει τον τρόπο ζωής των πατέρων του Άθω Τα άγια τοις κυσί..».

Ας παρακολουθήσουμε και τον Αμβρόσιο Λενή: «..Αλλά στη συνέχεια ήλθαν στη σκέψη μου οι τιμές, με τις οποίες οι Μοναχοί του Αγίου Όρους υποδέχθηκαν τον δεδηλωμένο “άθεο” κ. Τσίπρα και τότε άρχισα να αγανακτώ!..». Νάτο πάλι το ιδιοκτησιακό ύφος, αυτή τη φορά της πίστης. Συνεχίζει, επιτιμώντας αυτή τη φορά τους Αγιορείτες «..Εξ όσων έγιναν γνωστά, κανείς από τους Αγιορείτες Μοναχούς δεν εξέφρασε τήν απορία του! Κανείς δεν άρπαξε την ευκαιρία για να του συστήσει, ότι πρέπει να αλλάξει τακτική. Κανείς δεν είχε το θάρρος να τον ελέγξει -ευγενικά και χριστιανικά πάντοτε (σημ δική μου: ευτυχώς)- για την αθεΐα του!..» και καταλήγει ανησυχών και διερωτώμενος: «..Μήπως άραγε το κοσμικό πνεύμα μπήκε για τα καλά και στο Άγιον Όρος;..».

Ads

Οι δύο απόψεις έχουν ως κοινό παρονομαστή τον μανιχαιστικό τρόπο σκέψης (θρησκεία – επανάσταση ο ένας, ορθόδοξη θρησκεία – αθεΐα ως δαιμονική κατάσταση ο άλλος) και ως διαφορά, την υποκριτική στάση του Α.Λ. που ανησυχεί για την εκκοσμίκευση του Αγίου Όρους (χωρίς ανησυχία για τις ιερές μπίζνες, Βατοπέδι κλπ)  σε αντίθεση με την Ε.Π. που με ειλικρίνεια δηλώνει ότι «..Ο ΣΥΡΙΖΑ, πλην δεκάδων άλλων τεράστιων θεμάτων τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσει, έχει μπροστά του δύο μείζονα προαπαιτούμενα της πολιτικής που διατείνεται ότι θα ασκήσει: τη διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους και τη φορολογία του πλούτου..»

Αν όμως ο μανιχαιστικός τρόπος σκέψης εξυπηρετεί την θρησκευτική πίστη, είναι βέβαιο ότι βλάπτει την Αριστερά η οποία του έχει δώσει και ένα άλλο επίθετο: δογματισμός.

*Ο Κώστας Β. Μάρκου, είναι μέλος του ΣΥΡΙΖΑ Αχαίας.