Το μέγιστο ζήτημα των τελευταίων μηνών, το προσφυγικό – μεταναστευτικό, έχει αναχθεί σε κύριο πεδίο, όχι μόνο πολιτικής αλλά και ιδεολογικής αντιπαράθεσης, τόσο στη χώρα μας όσο και στο σύνολο της Ευρώπης. Πρωτόγνωρες οι διαστάσεις του, καθώς και οι επιπτώσεις του στην ίδια την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σε προγενέστερους διχασμούς, π.χ. για την διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, την πληγή του Ουκρανικού κλπ, προστέθηκε ακόμα ένας γύρω από το προσφυγικό-μεταναστευτικό. Η λεγόμενη Νέα Ευρώπη (όπως την είχε χαρακτηρίσει η κυβέρνηση Μπους), επιλέγει τον δικό της δρόμο σε αντίθεση με τα μέλη της ΕΕ που προέρχονται από την Δ. Ευρώπη. Οι καταπιεσμένοι εθνικισμοί έρχονται στο προσκήνιο με έντονο τρόπο.

Με την σημερινή της κυβέρνηση η Ελλάδα έχει ακολουθήσει μια νέα πολιτική, για το προσφυγικό-μεταναστευτικό στη βάση πανανθρώπινων ιδεών και αξιών, παρά το δυσβάστακτο βάρος που η οικονομικά χειμαζόμενη χώρα μας καλείται να σηκώσει. Εσχάτως, η κυβέρνηση δέχεται βολές εκ δεξιών και αριστερών για την παρουσία δύναμης του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, σε ρόλο επιβοηθητικό για τον έλεγχο των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών. 

Οι πολιτικοί επίγονοι των ναζί και της χούντας κατηγορούν την κυβέρνηση για «προδοσία», ενώ και η παραδοσιακά φιλοατλαντική παράταξη της ΝΔ ασκεί κριτική εκμεταλλευόμενη τις ανησυχίες τμημάτων της κοινωνίας για την εμπλοκή του ΝΑΤΟ στο προσφυγικό – μεταναστευτικό.

Προσωπικά, έχω αρθρογραφήσει πολλές φορές κατά του νέου ρόλου της Ατλαντικής Συμμαχίας, δια του οποίου μπορεί να εμπλέκεται σε θέματα πέραν του στρατιωτικού της ρόλου. Θεωρώ μείζονα αποτυχία της ΕΕ την στρατιωτικοποίηση ενός κατά βάση ανθρωπιστικού προβλήματος. Εξοργίζομαι όμως, όταν η ηγεσία της ΝΔ και άλλων κομμάτων του συστήματος υποτιμούν την νοημοσύνη του ελληνικού λαού και υποκρίνονται ότι ανησυχούν για το ΝΑΤΟ.  Αν οι  ηγεσίες αυτές ποντάρουν στον κλονισμό των δεσμών του ΣΥΡΙΖΑ με την εκλογική του βάση μέσω του θέματος αυτού, είναι «μακριά νυχτωμένες». Αναρωτιέμαι, δεν διδάχτηκαν τίποτα από το γεγονός ότι ο ελληνικός λαός εμπιστεύτηκε την σημερινή κυβέρνηση, παρά τα τις περί «αριστερής παρένθεσης» δικές τους προσδοκίες;

Θα ήθελα να κάνω ορισμένες επισημάνσεις που θα ήταν αχρείαστες αν είχαμε να κάνουμε με καλόπιστη κριτική.  

1.   Το ΝΑΤΟ δεν έρχεται στο Αιγαίο με πρόσκληση της κυβέρνησης Τσίπρα, αλλά της Ε.Ε. Δεν είδαμε, όμως, τους υποστηρικτές του «ναι σε όλα», όταν πρόκειται για τις σχέσεις με την Ε.Ε., να κατηγορούν την Ένωση και πρωτίστως την Γερμανία, που εισηγήθηκε αυτή τη «λύση» για τον έλεγχο του προσφυγικού – μεταναστευτικού.

2. Είναι εντελώς αβάσιμη και αστήρικτη η κινδυνολογία ότι ερχόμενο στο Αιγαίο, το ΝΑΤΟ θα ευνοήσει την Τουρκία. Κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί, διότι η Συμμαχία αποφεύγει να εμπλέκεται στα προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.  

3.  Εδώ και μήνες,  είχε τεθεί πιεστικά στο επίπεδο της Ε.Ε. το ζήτημα συνεργασίας της Ελλάδας με την Τουρκία για το προσφυγικό-μεταναστευτικό.  Θα έλεγα ότι πρόκειται για λογική προσέγγιση, η οποία θα έπρεπε να ισχύει και μεταξύ  Τουρκίας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας, που δέχονται κύματα προσφύγων και μεταναστών μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Ωστόσο, η ελληνοτουρκική συνεργασία στον τομέα αυτόν παρουσιάζει δυσκολίες, που έχουν σχέση και με τα γνωστά προβλήματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

4. Η σημερινή κυβέρνηση της Ελλάδας, πολύ περισσότερο η Ευρωπαϊκή Αριστερά, δεν φέρει καμιά ευθύνη για την θεσμοθετημένη συνεργασία συνεργασία ΕΕ–ΝΑΤΟ. Την δε διεύρυνση του πεδίου δράσης της Ατλαντικής Συμμαχίας, πέραν του στρατιωτικού, δεν την υποστηρίξαμε εμείς το 2006, αλλά η τότε κυβέρνηση της ΝΔ σε συμφωνία με το ΠΑΣΟΚ, στηρίζοντας το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ. 

5.  Πρόσθετος κίνδυνος, που επικαλούνται οι εκ δεξιών και αριστερών επικριτές της κυβέρνησης είναι η ενδεχόμενη εμπλοκή του ΝΑΤΟ, μέσω Αιγαίου, στον πόλεμο της Συρίας. Δεν ξέρω από που πηγάζει αυτός ο ισχυρισμός, ωστόσο αποκαλύπτει και πάλι άγνοια και αδυναμία ορθής κατανόησης των διεθνών εξελίξεων εκ μέρους όσων τον διατυπώνουν. Αλήθεια, τόσο εύκολα μπορεί να αποφασίσει το ΝΑΤΟ να μετακομίσει από το Αιγαίο στη Συρία;

Κατά τη γνώμη μου,  πολλά έχουν αλλάξει από το 2013, που η Δύση, πρωτίστως ΗΠΑ και Βρετανία επιδίωκαν διεθνή στρατιωτική επέμβαση στην Συρία.  Πριν από όλα, η σκυτάλη της δυσκολότατης ειρηνευτικής διαδικασίας για την πολύπαθη χώρα έχει πλέον περάσει στα χέρια των ΗΠΑ και Ρωσίας. Το ΝΑΤΟ στη Συρία δεν το θέλει η Ρωσία, σε καμιά περίπτωση, ίσως να το θέλει  η Τουρκία, για ευνόητους λόγους,  αλλά ποιάς το χατήρι θα κάνουν οι ΗΠΑ, με την σημερινή τους κυβέρνηση; 

Και όταν λέμε ΝΑΤΟ εννοούμε ΗΠΑ, ας μην το ξεχνούμε. Ούτε να παραβλέπουμε ότι ο Ομπάμα ετοιμάζει ταξίδι στην Αβάνα, εκεί όπου και ο Πατριάρχης Μόσχας και ο Πάπας της Ρώμης επέλεξαν πρόσφατα να συναντηθούν, ύστερα από χίλια χρόνια!

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κ.Ε. και συντονιστής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ