Το Fair Trade είναι ένας εμπορικός συνεταιρισμός, βασισμένος στο διάλογο, τη διαφάνεια και το σεβασμό, που αναζητά μεγαλύτερη δικαιοσύνη στο διεθνές εμπόριο. Συνεισφέρει στη βιώσιμη ανάπτυξη προσφέροντας καλύτερες συνθήκες εμπορίου και διασφαλίζοντας τα δικαιώματα των περιθωριοποιημένων παραγωγών και εργατών, κυρίως στο Νότο. Οι οργανώσεις δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου (υποστηριζόμενες από τους καταναλωτές) είναι ενεργά αφοσιωμένες στην υποστήριξη των παραγωγών, στην ενημέρωση και στην εκστρατεία για αλλαγές στους κανόνες και τις πρακτικές του συμβατικού διεθνούς εμπορίου. 

Παγκοσμίως το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο ελέγχεται από την Παγκόσμια Οργάνωση για το Δίκαιο Εμπόριο (WFTO), που πιστοποιεί συνεταιρισμούς παραγωγών στις αναπτυσσόμενες χώρες, οργανώσεις στις πλούσιες χώρες, που προωθούν τις αξίες και τις αρχές του κινήματος του Δίκαιου Εμπορίου (όπως η Fair Trade Hellas) και οργανώσεις και εμπορικούς συνεταιρισμούς στις πλούσιες χώρες που εμπορεύονται ή και πιστοποιούν τα προϊόντα, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια.

Τα κριτήρια συμφωνήθηκαν το 2009 στη Χάρτα των Αρχών του Δίκαιου και Αλληλέγγυου Εμπορίου (Charter of Fair Trade Principles) και αποτελεί το μοναδικό διεθνές σημείο αναφοράς για το Fair Trade.

Από την αρχή έως τώρα το κίνημα Fair Trade έχει πρωτοπορήσει σε διάφορους τομείς της ανάπτυξης και της αλληλέγγυας οικονομίας. Έχει αποτελέσει ευκαιρία για μικροδάνεια/μικροπιστώσεις και άλλες μορφές κοινωνικής οικονομίας.

Τα τελευταία χρόνια το κίνημα εστιάζει στον να ξεπεραστεί ο διαχωρισμός Βορρά και αναπτυσσόμενου Νότου και να απαντήσει στις νέες ανάγκες με μια πρόταση βιώσιμης, ηθικής και αλληλέγγυας οικονομίας σε όλα τα μέρη του κόσμου.

Το tvxs.gr μίλησε με την project manager του Fair Trade Hellas, Κέλλυ Γαρυφαλλή για το κίνημα, την ιστορία του, το έργο και τις επιδιώξεις του. 

Ποιες είναι οι ρίζες του Fair Trade, από ποιες χώρες ξεκίνησε το κίνημα, με ποια αφορμή και ποιοι είχαν την πρωταρχική ιδέα;

Οι ρίζες του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου μπορούν να αναζητηθούν σε εγχειρήματα που ξεκίνησαν από εκκλησίες στα τέλη του 1940. Στόχος τους ήταν να προσφέρουν ανακούφιση σε πρόσφυγες και σε άλλες κοινότητες ανθρώπων χτυπημένες από τη φτώχεια, πουλώντας τις χειροτεχνίες τους στις Βόρειες αγορές. Οι Οργανώσεις Εναλλακτικού Εμπορίου (ATOs) προσέφεραν μεγαλύτερες απολαβές στους παραγωγούς του αναπτυσσόμενου κόσμου μέσω του άμεσου εμπορίου και των δίκαιων τιμών. Το πρώτο επίσημο κατάστημα “δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου” το οποίο πουλούσε αυτά και διάφορα άλλα είδη άνοιξε το 1958 στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στην Ευρώπη στα τέλη του 1950, η Oxfam UK άρχισε να πουλά στα μαγαζιά της χειροτεχνίες που έφτιαχναν Κινέζοι πρόσφυγες. Το 1964 δημιούργησε τον πρώτο οργανισμό δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου. Παράλληλα, πρωτοβουλίες γινόταν και στην Ολλανδία και το 1967, ιδρύθηκε ο εισαγωγικός οργανισμός Fair Trade Organisatie.
Ταυτόχρονα, Ομάδες του Τρίτου Κόσμου από τη Δανία άρχισαν να πουλάνε ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο με το μήνυμα: “Αγοράζοντας ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο προσφέρετε στους ανθρώπους στις φτωχές χώρες μια θέση στον ήλιο της ευημερίας”. Αυτές οι ομάδες άνοιξαν το 1969 το πρώτο “Κατάστημα του Τρίτου Κόσμου”. Τα Καταστήματα του Κόσμου (ή καταστήματα δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου όπως αποκαλούνται σε άλλα μέρη του κόσμου) έχουν παίξει κρίσιμο ρόλο στο κίνημα του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου. Όχι μόνο ιδρύουν σημεία πώλησης, αλλά επίσης είναι πολύ ενεργά στην αφύπνιση συνειδήσεων μέσω εκστρατειών.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’60 και του ’70, σε πολλές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, αναγνωρίστηκε η ανάγκη για οργανώσεις δίκαιου μάρκετινγκ, οι οποίες θα παρείχαν υποστήριξη σε μη προνομιούχους παραγωγούς. Πολλές τέτοιες Νότιες οργανώσεις ιδρύθηκαν και δημιουργήθηκαν σύνδεσμοι με τις νέες οργανώσεις του Βορρά.
Το 1968, πραγματοποιήθηκε το δεύτερο Συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, UNCTAD (United Nations Conference On Trade And Development), με το σύνθημα “Trade Not Aid” (Εμπόριο όχι Βοήθεια). Αυτή η προσέγγιση έδωσε έμφαση στην καθιέρωση δίκαιων εμπορικών σχέσεων με το Νότο, αντί να βλέπει το Βορρά να οικειοποιείται όλα τα οφέλη και να επιστρέφει μόνο ένα μικρό μέρος τους ως αναπτυξιακή βοήθεια.

Η πιστοποίηση των αγαθών του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου ξεκίνησε στην Ολλανδία το 1988, σαν απάντηση στην κατακόρυφη πτώση των τιμών στην παγκόσμια αγορά του καφέ. Σήμερα, 19 χώρες έχουν τις δικές τους πρωτοβουλίες ετικετοποίησης/πιστοποίησης, που λειτουργούν με τα ίδια κριτήρια υπό την αιγίδα του FLO Οργανισμού Ετικετοποίησης Δίκαιου και Αλληλέγγυου Εμπορίου.
https://fairtrade.gr/impact.php

Σχόλιο για την πορεία-εξέλιξη της ιδέας του Fair Trade

Ζούμε σε έναν αλληλοεξαρτώμενο κόσμο.. To Fair trade ξεκίνησε ως μια πρωτοβουλία αλληλεγγύης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες αλλά τα πράγματα έχουν αλλάξει παγκοσμίως. Η κοινωνία των Πολιτών συζητάει πλέον έντονα για το δίκαιο εμπόριο και τη φιλοσοφία-κριτήρια του και στην παραγωγή στις ευρωπαϊκές χώρες, ένταξη δηλαδή των Ελλήνων παραγωγών για παράδειγμα σε αντίστοιχο εγχώριο μοντέλο Δίκαιου Εμπορίου με  τήρηση όλων των κριτηρίων – σεβασμό στο περιβάλλον και τα εργασιακά δικαιώματα σε όλο τον κύκλο παράγωγης αλλά και το κοινωνικό αντίκτυπο αυτής της προσπάθειας.

Στην Ελλάδα πότε και πώς ξεκίνησε να λειτουργεί;

H Fair Trade Hellas είναι μια Ελληνική Μη Κυβερνητική Οργάνωση που ιδρύθηκε το 2004 με νομική μορφή της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας από την πρόεδρο της οργάνωσης Marina Sarli, τότε εθελόντρια σε οργανώσεις Δικαίου εμπορίου στην Ιταλία. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα άρχισε να προωθεί τη φιλοσοφία του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου (Fair Trade), που στοχεύει στην καταπολέμηση της φτώχειας σε παγκόσμιο επίπεδο. Στόχοι μας είναι η προώθηση της ηθικής και υπεύθυνης κατανάλωσης στην Ελλάδα, και επίσης η διάθεση στην ελληνική αγορά Fair Trade προϊόντων. Ξεκίνησε ως ιδιωτική, λοιπόν, πρωτοβουλία που λειτουργούσε σε εθελοντική βάση και αργότερα έγινε οργάνωση που προσπαθεί για τη διάδοση της ιδέας και της πρακτικής του Δικαίου Εμπορίου συμμετέχοντας σε συνέδρια, εκπαιδευτικά προγράμματα και άλλες δράσεις για την υπεύθυνη κατανάλωση.

Και μπορούμε να πούμε ότι βλέπουμε αλλαγή, όλο και περισσότεροι καταναλωτές είναι ενημερωμένοι και γνωρίζουν για εμάς και για το τι πρέπει να σκέφτονται πριν αγοράσουν- ή έστω αναρωτιούνται ή και αμφισβητούν- αλλά σίγουρα έχουμε πολλά βήματα ακόμη να κάνουμε!

Ποιο είναι το όραμα της Fair Trade Hellas;

Σχετικά με τη διάθεση προϊόντων δικαίου εμπορίου στην ελληνική αγορά, θα συνεχίσει η συνεργασία με το eshop της αδελφικής οργάνωσης ActionAid Ελλάς και είμαστε σε επικοινωνία για μελλοντικές συνεργασίες ώστε να αυξηθούν τα σημεία πώλησης στην Ελλάδα. Επιπλέον, θα επιδιώξουμε να πλησιάσουμε Έλληνες μικρούς παραγωγούς ώστε να διατεθούν τα προϊόντα τους σε worldshops στην Ευρώπη. Και φυσικά θα συνεχίσουμε τις εκστρατείες ενημέρωσης αλλά και τις εκπαιδευτικές μας δράσεις για την υπεύθυνη κατανάλωση.