Όπως συνηθίζεται κάθε Μεγαλοβδόμαδο, οι τηλεοπτικές οθόνες μας γεμίζουν με χλαμύδες και Ρωμαίους στρατιώτες. Στο ένα κανάλι έχει τα παιδικά χρόνια της Παναγίας γαλλιστί, στο άλλο την ιστορία του Ιησού μέχρι την πρώτη εφηβεία του, σε κάποιο άλλο βιβλικά παραμύθια. Κι όσο πλησιάζει η Ανάσταση, θα ξαναδούμε για χιλιοστή φορά τα Πάθη του Χριστού!    

Στο επίκεντρο, βέβαια, ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ του Φράνκο Τζεφιρέλλι με τον Ρόμπερτ Πάουελ, ο οποίος στις αρχές των 70s έπαιζε σε b-movies τρόμου της βρετανικής Hammer! Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, θυμάμαι κι αυτή τη σειρά κάθε τέτοιες μέρες.    

Μέχρι τα 17 μου λάτρευα την εικόνα του Πάουελ- Ιησού ως τον ιδανικό χίπη επαναστάτη. Λίγο αργότερα, τον βαρέθηκα και για κάμποσα χρόνια άλλαζα κανάλι. Ήταν ίσως που είχε έρθει ξαφνικά στη ζωή μου κάποιο Πάσχα το αριστουργηματικό παζολινικό Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, η πιο μαρξιστική χριστιανική ταινία που έγινε ποτέ.  

Εκεί δεν υπήρχε η επιβλητική, πανέμορφη κατά τ’ άλλα, μουσική του Μορίς Ζαρ, αλλά νέγρικα σπιρίτσουαλς και ρωσικά λαϊκά τραγούδια. Ο Χριστός δεν ήταν γαλανομάτης, αλλά ένας μελαψός φοιτητής- φρικιό, ο Ενρίκε Ιραζόκουι, που ένας θεός ξέρει (κυριολεκτικά!) από που τον είχε ”ψαρέψει” ο Παζολίνι.    

Μαζί με αυτή τη σπουδαία ταινία, μοναδική μέσα στη φιλμογραφία του Ιταλού διανοητή, είχαν έρθει ταυτόχρονα και ο ξενέρωτος Βασιλεύς των Βασιλέων των Αμερικανών με τον φουκαρά Τζέφρι Χάντερ, αλλά και η εκδοχή με τον Μαξ φον Σίντοβ στο ρόλο του Θεανθρώπου. Απορίας άξιον πως ο πρωταγωνιστής του άθεου Μπέργκμαν δέχτηκε την ίδια ακριβώς περίοδο να ενσαρκώσει τον Ιησού, αυστηρά συμφώνως με το μοντέλο του καθολικισμού, σε μια ολότελα συντηρητική και μάλλον κακή ταινία.  

Βέβαια, υπάρχουν και χειρότερα! Αναφέρομαι σε κάποιες ελληνικές ταινίες με θέμα τα Πάθη του Χριστού που γυρίστηκαν σε αιγυπτιακά στούντιο στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και που οι ηθοποιοί μιλούσαν στην καθαρεύουσα. Ο διευθυντής της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, κ. Θεόδωρος Αδαμόπουλος, γνωρίζει την ύπαρξη τους, αλλά δυστυχώς δεν έχουμε κανένα περαιτέρω στοιχείο για τις χρονολογίες παραγωγής τους και για τους καλλιτεχνικούς συντελεστές τους. Κι αν ακόμη ο πλέον αρμόδιος Αδαμόπουλος δε γνωρίζει επίσης αν αυτές οι ταινίες προβλήθηκαν καν στην Ελλάδα, εγώ δε μπορώ να ξεχάσω κάποιες πρωινές προβολές τους στο δημοτικό σχολείο που πήγαινα και λίγο αργότερα στον συνοικιακό κινηματογράφο κάθε Μεγάλη Παρασκευή.  

Μια φορά μάλιστα το σινεμά σείστηκε από τα γέλια όταν σε μία σκηνή η έφηβη κοπέλα που ενσάρκωνε την Παναγία σήκωνε το βλέμμα στον ώριμο Ιησού, φτυστός Μάντης Τειρεσίας αρχαίου δράματος, και του έλεγε ”Υιέ μου, Υιέ μου”. ”Τι μπούρδες βλέπουμε κι έχασα το προσκύνημα στον Επιτάφιο εξ αιτίας σου” θυμάμαι ακόμη να μου λέει η μάνα μου νευριασμένη, αφού από τότε εγώ ”σινεμά νά’ταν κι ότι νά’ταν”! Αρκετά χρόνια αργότερα, με τον ερχομό της δορυφορικής τηλεόρασης, θα βλέπαμε μονοκοπανιά οχτάωρο τον ”Ιησού από τη Ναζαρέτ” από το λουξεμβουργιανό RTL – PLUS στα γερμανικά! ”Δε σου έκανε το Υιέ μου – Υιέ μου”, είπα τότε στη μάνα μου, ”φάε τώρα τον Εσταυρωμένο να μιλάει σαν τον γερμανό καγκελάριο Χέλμουτ Κολ”.    

Καλά λένε, πάντως, ότι μετά τα μεσάνυχτα δεν υπάρχει μικρό και μεγάλο τηλεοπτικό κανάλι. Σίγουρα φέτος όλο και σε κάποιον ”περιθωριακό” τηλεοπτικό σταθμό θα ξαναπαιχτεί η ιστορία του Ιησού μεταγλωττισμένη. Και τι Ιησούς! Με μαλλί ξανθό, φυλλαριστό, κομμωτηρίου, ομιλών μάλιστα με τη φωνή του…Ντίνου Καρύδη.    

Ως φαίνεται, Του Θεού η Κωμωδία δεν έχει τέλος, ούτε αρχή. Η βουβή ”Μισαλλοδοξία” του ρατσιστή Γκρίφιθ γυρίστηκε το 1916 και περιείχε μία από τις πρώτες κινηματογραφικές εμφανίσεις του Ιησού Χριστού.    

Το 1917 είχαμε και την πρώτη ελληνική βερσιόν των Θείων Παθών. Λεγόταν ”Ο ανήφορος του Γολγοθά” από την ΑΣΤΥ ΦΙΛΜ με σκηνοθέτη τον Δήμο Βρατσάνο και οπερατέρ τον Ζοζέφ Χεπ. Πρωταγωνιστούσαν ο Άρης Μαλλιαγρός, η Μαρίκα Φιλιππίδου και η Χριστίνα Καλογερίκου, μεταξύ άλλων, ενώ το στόρι ήταν πολύ μπροστά για την εποχή: Μία γυναίκα εσώκλειστη σε μοναστήρι των Κυκλάδων, πολύ πριν την έλευση των ψυχοτρόπων ουσιών, οραματίζεται τα Πάθη του Χριστού! Για Ιησούς, μάλιστα, επιλέχθηκε κάποιος μαχαλόμαγκας από το Πέραμα, ενώ ο Γολγοθάς αντικαταστάθηκε από τον λόφο του Φιλοπάππου. Έλα όμως που κατά την ανάβαση στον ”Γολγοθά”, οι πιτσιρικάδες πήραν με τις πέτρες τον ”Χριστό” και το γραφικό κινηματογραφικό συνεργείο, με αποτέλεσμα ο μαχαλόμαγκας να παρατήσει χάμω τον βαρύ κι ασήκωτο Σταυρό και να πάρει στο κυνήγι τους ταραξίες! Έτσι, ”Ο ανήφορος του Γολγοθά” δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και σύμφωνα με τον Αδαμόπουλο ”μόνο αυτά τα γυρίσματα στου Φιλοπάππου έχουν σωθεί”. Τι Μόντι Πάιθον και τι ”Η ζωή του Μπράιαν”, εδώ πρωτοστατούν ακόμη ο Αριστοφάνης και ο πηγαίος σουρεαλισμός στο απόγειο του!    

Σ’ αυτό το πλαίσιο μάλλον υπάγονται και οι ταινίες θρησκευτικού περιεχομένου που γύρισε τη δεκαετία του 1980 ο σκηνοθέτης Μάριος Ρετσίλας, ο οποίος από τους ”Σατανάδες της νύχτας” του 1972, έκανε στροφή 360 μοιρών με τον ”Άγιο Δημήτριο το Μυροβλήτη” το ’86 και τον ”Άγιο Ευστάθιο” το ΄87, περνώντας παράλληλα και στη χρυσή εποχή της βιντεοκασέτας με τις ταινίες ”Άμεση Δράση Παπάδων” ή ”Η σφαλιάρα μου σπάει καρύδια”. Από τον σκηνοθέτη – συγγραφέα Γιώργο Κολλιοδήμο μαθαίνουμε πως οι ελληνικές θρησκευτικές ταινίες δεν έφτασαν ποτέ στις αίθουσες, αλλά προβάλλονταν μόνο σε εκδηλώσεις θρησκευτικών οργανώσεων κι από κει κυκλοφορούσαν κατ’ευθείαν σε βιντεοκασέτες. Ενδεικτικοί τίτλοι ”Η Αγία Ακυλίνα Ζαγκλυβερίου”, ”Αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια”, ”Ο Πρώην Μάγος Κυπριανός” κλπ.      

Βοήθεια μας! 

Lifo