Χτες το πρωί, ένα καρυδότσουφλο που μετέφερε δεκάδες πρόσφυγες από τη Συρία προσάραξε σε βραχώδη παραλία πολύ κοντά στην πόλη της Ρόδου και βυθίστηκε μπροστά στα μάτια των περαστικών -παρά την άμεση παροχή βοήθειας, ένας άντρας, μια γυναίκα κι ένα παιδί βρήκαν τον θάνατο. Προχτές είχαμε το χειρότερο ναυάγιο του αιώνα στη Μεσόγειο, όταν στα ανοιχτά της Λιβύης βυθίστηκε σκάφος που μετέφερε ίσως και 900 πρόσφυγες -διασώθηκαν ελάχιστοι, κάτω από τριάντα. Και καθώς γράφω αυτές τις γραμμές, άλλα δυο σκάφη έχουν εκπέμψει σήμα κινδύνου, πάλι στα ανοιχτά της Λιβύης -κάπου 400 άνθρωποι κινδυνεύουν.

Καθώς μπήκε η άνοιξη και τα νερά καλοσύνεψαν, ξανάρχισαν πυκνά τα δρομολόγια των δουλεμπορικών από την Τουρκία και τη Λιβύη. Εκατομμύρια είναι οι πρόσφυγες των πολέμων που στοιβάζονται έξω από το κατώφλι της Ευρώπης, μηδαμινές οι δυνατότητες νόμιμης διέλευσης της Μεσογείου, αμείλικτη η προσφορά και ζήτηση ανεβάζει τις τιμές, βουλώνει στόματα, κλείνει μάτια.
Όταν τις προηγούμενες εβδομάδες τα δουλεμπορικά είχαν μπορέσει να ξεφορτώσουν κακήν κακώς αλλά σώους τους επιβάτες τους στην Κω, στη Γαύδο, στη Χίο, τη Λέσβο και άλλα ελληνικά νησιά, κάποιοι αχαρακτήριστοι πολιτικάντηδες σαν τον Άδωνη Γεωργιάδη είχαν βγει στα κεραμίδια και κατηγορούσαν την αρμόδια υπουργό Τασία Χριστοδουλοπούλου, ότι με την ανοχή που επιδεικνύει έχει μετατρέψει την Ελλάδα σε πόλο έλξης των προσφύγων (που τους αποκαλούν λαθρομετανάστες).

Όλοι όσοι έχουν κάποια στοιχειώδη ενημέρωση γνώριζαν βέβαια ότι τον ίδιο καιρό στην Ιταλία αποβιβάζονταν χιλιάδες και χιλιάδες πρόσφυγες -λέτε να κατευθύνθηκαν προς τα εκεί επειδή πληροφορήθηκαν ότι κι εκεί υπήρχε κάποιος ανεκτικός υπουργός; Όχι βέβαια -και η τραγωδία των 900 κοντά στη Μάλτα εξέθεσε ανεπανόρθωτα τους εμπόρους του μίσους ή τους γελωτοποιούς τους, σαν τον θλιβερό γελοιογράφο της Καθημερινής που θέλησε να γαργαλήσει το υπογάστριο των αφεντικών με τη γελοιογραφία που βλέπετε αριστερά.

Η χώρα μας και η Ιταλία δεν δέχονται κύματα προσφύγων επειδή έχουν χαλαρή φύλαξη των συνόρων ή ανεκτική πολιτική, αλλά, ολοφάνερα, επειδή αποτελούν τις δυο χερσαίες πύλες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βρίσκονται πιο κοντά σε δυο ανοιχτές πληγές του πλανήτη, τη Συρία και τη Λιβύη. Άλλωστε, δεν θέλουν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα ή στην Ιταλία -στις χώρες της βόρειας Ευρώπης θέλουν να φτάσουν οι περισσότεροι, κάποιοι ακόμα πιο πέρα, αλλά τους εγκλωβίζει στη χώρα της πρώτης εισόδου ο λεγόμενος «κανονισμός του Δουβλίνου».

Κι αν φαίνονται πολλοί οι πρόσφυγες που έχουν κατακλύσει την Ελλάδα και την Ιταλία, πρέπει να σκεφτούμε ότι είναι πολύ μικρό κλάσμα του συνολικού αριθμού εκτοπισμένων και προσφύγων της Συρίας και της Λιβύης. O γιγαντιαίος καταυλισμός της φωτογραφίας αριστερά είναι το στρατόπεδο προσφύγων Ζααταρί στην Ιορδανία, που στεγάζει 150.000 Σύριους πρόσφυγες -και έχει μετατραπεί στην πέμπτη σε μέγεθος πόλη της Ιορδανίας. Το ένα τέταρτο του πληθυσμού του Λιβάνου είναι πρόσφυγες από τη Συρία, ενώ στη νότια Τουρκία ο αριθμός των προσφύγων ξεπερνάει το ενάμισι εκατομμύριο. Πάνω από μισό εκατομμύριο είναι οι πρόσφυγες από τη Λιβύη που έχουν καταφύγει στην Τυνησία.

Παραφράζοντας τον Μισέλ Ροκάρ, κάποιοι είπαν ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να δεχτεί στο έδαφός της τους δυστυχισμένους ολόκληρου του πλανήτη. Το κακό είναι ότι για τους συγκεκριμένους πρόσφυγες η Ευρώπη, ή τέλος πάντων η Ευρωπαϊκή Ένωση, φέρει ακέραια ευθύνη, καθώς πήρε μέρος στις συγκρούσεις και ανέτρεψε ή επιχείρησε να ανατρέψει καθεστώτα. Ακόμα πιο ειρωνικό είναι ότι τα χρόνια πριν από την ευρωπαϊκή επέμβαση στον εμφύλιο της Λιβύης, ο Καντάφι είχε επιφορτιστεί από τους Ευρωπαίους (με το αζημίωτο) να μετατρέψει τη Λιβύη σε ανάχωμα της μετανάστευσης από την υποσαχάρια Αφρική προς την Ευρώπη -και διεκπεραίωνε με επιτυχία (αλλά δεν θέλουμε να ξέρουμε πώς ακριβώς) αυτό του τον ρόλο.

Περισσότερα δεν θα γράψω, παρόλο που δεν έχω καλύψει το θέμα. Με ενδιαφέρον θα ακούσω τις δικές σας γνώμες και προτάσεις για το θέμα -εγώ ομολογώ ότι δεν βλέπω κάποια λύση εφόσον οι γενεσιουργές αιτίες παραμένουν.

Επειδή όμως είμαστε και ιστολόγιο που λεξιλογεί, θέλω να κλείσω με μερικές παρατηρήσεις σε επίπεδο λέξεων. Καταρχάς, οι δυστυχισμένοι που θαλασσοπνίγηκαν χτες έξω από τη Ρόδο είναι πρόσφυγες -κι όμως, τα περισσότερα κανάλια και οι ιστότοποι έκαναν λόγο για μετανάστες (παράδειγμα), όχι τυχαία φαντάζομαι (Μετανάστες με γυναικόπαιδα;)

Δεύτερον, για τους μετανάστες, είναι λυπηρό ότι η αξιωματική αντιπολίτευση εξακολουθεί πεισματικά να χρησιμοποιεί τους αποδοκιμαστέους όρους «λαθρομετανάστης» / «παράνομος μετανάστης», παρα τις ρητές παροτρύνσεις των ευρωπαϊκών και διεθνών θεσμικών οργάνων να εγκαταλειφθεί η αρνητικά φορτισμένη ορολογία.

Παρόλο που ο αρμόδιος επίτροπος είχε επιπλήξει την προηγούμενη κυβέρνηση για την επιμονή της να χρησιμοποιεί αυτούς τους όρους (εδώ η επιστολή Μούιζνιεκς προς τον τότε υπουργό Βαρβιτσιώτη), είδαμε τις προάλλες στη Βουλή τον Κυριάκο Μητσοτάκη, έναν νέο πολιτικό που μάλιστα θεωρείται από τους φιλελεύθερους της παράταξης του, να υπερασπίζεται το δικαίωμά του να χρησιμοποιεί τον όρο λαθρομετανάστης, δηλαδή να υπερασπίζεται το δικαίωμα του δυνατού να προσβάλλει τον αδύνατο. Κρίμα, ντροπή και κρίμα.

sarantakos.wordpress.com