Η ψήφος των Βρετανών για την αποχώρηση από την Ε.Ε. και η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ θα συνδέονται ιστορικά για πάντα. Έλαβαν χώρα με διαφορά μερικών μηνών και ήταν δυο λαϊκιστικές εξεγέρσεις που κινητοποίησαν παρόμοια εκλογικά σώματα.

Ads

Μετά από την εκλογή του Ντοναλντ Τραμπ, η πρωθυπουργός της Βρετανίας Τερέζα Μέι ήταν η πρώτη ξένη αρχηγός που επισκέφθηκε τον νέο Αμερικανό Πρόεδρο. Η φωτογραφία των δυο ηγετών που περπατούσαν χέρι χέρι έγινε πολύ γρήγορα το σύμβολο της εγγύτητας μεταξύ της Αμερικής του Τραμπ και της Βρετανίας του Brexit. Για την κρατούσα πολιτική τάση στην Ευρώπη, «ο Τραμπ και το Brexit» είναι εν συντομία οι αντίπαλες δυνάμεις. Αλλά μέσα σε μερικούς μήνες έγινε φανερό ότι ο Τραμπ και το Brexit δεν είναι πανομοιότυπα δίδυμα στην πραγματικότητα. Είναι μάλλον μακρινοί συγγενείς που απομακρύνονται ακόμα περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου.

Οι διαφορές μεταξύ του φαινομένου Τραμπ και του Brexit είναι ύφους αλλά και ουσίας. Ο κύριος Τραμπ ξεπερνά τις συμβατικές προσδοκίες για την καθημερινή συμπεριφορά ενός Αμερικανού Προέδρου. Αντίθετα, η κυρία Μέι ανταποκρίνεται πλήρως στα αντίστοιχα καθήκοντα. Είναι τόσο πιθανό να εμφανιστεί με τις πυτζάμες της σε μια ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής όσο να αναρτήσει στο Twitter μήνυμα ότι είναι μια «πολύ σταθερή ιδιοφυΐα» (στμ. ειρωνική αναφορά στο ίδιο μήνυμα που έγραψε ο Τραμπ).

Κατά την αρχή της πρωθυπουργικής θητείας της η Τερέζα Μέι εξέφρασε την ελπίδα ότι θα τα πήγαινε καλά με τον Τραμπ γιατί «τα αντίθετα έλκονται». Αλλά αυτά τα προσχήματα πλέον έπεσαν. Όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος αναδημοσίευσε στον προσωπικό λογαριασμό του τα μηνύματα μιας βρετανικής ακροδεξιάς οργάνωσης, η πρωθυπουργός αναγκάστηκε να τον καταγγείλει. Ο Τραμπ απάντησε οργισμένα, αν και αρχικά εκτόξευσε την οργή του σε λάθος Τερέζα Μέι, αποδοκιμάζοντας μια Αγγλίδα νοικοκυρά η οποία είχε μόλις έξι ακόλουθους στο Twitter.

Ads

Αυτό το κωμικοτραγικό και χονδροειδές επεισόδιο επισκίασε μια σοβαρή πολιτική διαφορά. Μετά από την ανάληψη της εξουσίας ο Τραμπ υιοθέτησε μια αντιμουσουλμανική ρητορική την οποία αποφεύγει προσεκτικά η Τερέζα Μέι. Αυτή η διαφορά είναι μέρος ενός μεγαλύτερου χάσματος μεταξύ του ριζοσπαστικού εθνικισμού του Τραμπ και του προσεκτικού, συμβατικού διεθνισμού της Μέι.

Παρ’ ότι πολλοί Ευρωπαίοι καθώς και Βρετανοί που θέλουν την παραμονή στην Ε.Ε. είναι πεπεισμένοι ότι το Brexit δεν είναι τίποτα παραπάνω από έναν εθνικιστικό σπασμό, η κυβέρνηση Μέι είναι αποφασισμένη να το παρουσιάσει υπό διαφορετικό πρίσμα. Η πρωθυπουργός επιχειρηματολογεί ότι η αποχώρηση από την Ε.Ε. αποτελεί ευκαιρία για να δημιουργηθεί η «Παγκόσμια Βρετανία». Δηλώνει εμφατικά ότι υποστηρίζει μια διεθνή φιλελεύθερη τάξη που βασίζεται σε κανόνες. Αντίθετα, ο Ντόναλντ Τραμπ παραμένει ένας υπερήφανος εθνικιστής που βάζει «πρώτα την Αμερική» και είναι εξαιρετικά φιλύποπτος για όλους τους διεθνείς οργανισμούς, από τον ΟΗΕ μέχρι τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Αυτά τα εντελώς διαφορετικά οράματα για τον κόσμο έχουν οδηγήσει σε πολιτικές διαμάχες μεταξύ της Βρετανίας του Brexit και της Αμερικής του Τραμπ. Δεν συμφέρει σε καμιά από τις δυο πλευρές να αναδεικνύει αυτές τις διαφορές. Αλλά σε μια σειρά από θέματα η Βρετανία έχει συνταχθεί με την Ε.Ε. και όχι με τις ΗΠΑ. Όταν η κυβέρνηση Τραμπ αποκήρυξε τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, το Ηνωμένο Βασίλειο παρέμεινε προσηλωμένο στη συμφωνία και στην ευρωπαϊκή συναίνεση. Το ίδιο έγινε όταν ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την πρόθεσή του να μεταφέρει την αμερικανική πρεσβεία στο Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ. Κι ενώ ο Τραμπ «ξύνεται» για να σκίσει τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η Βρετανία μαζί με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. την υποστηρίζει.

Η πολιτική διαφορά με τις περισσότερες επιπτώσεις ίσως να είναι εκείνη για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Η κυβέρνηση Τραμπ σιωπηρά δυσχεραίνει το έργο του οργανισμού μπλοκάροντας τον διορισμό μελών στον μηχανισμό του για τη διευθέτηση διαφορών. Αλλά ένας λειτουργικός ΠΟΕ είναι ζωτικής σημασίας για το σχέδιο της Τερέζα Μέι για λειτουργικό Brexit. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει τονίσει ότι αν δεν επιτύχει μια νέα εμπορική συμφωνία με την Ε.Ε., θα καταφύγει στους κανόνες του ΠΟΕ. Η ατζέντα Τραμπ θα μπορούσε να διαλύσει τον οργανισμό που αποτελεί την ασφαλιστική δικλίδα της Βρετανίας.

Μερικοί από τους ιδεολόγους του Brexit παραμένουν προσηλωμένοι στην ιδέα ότι η Βρετανία είναι μέρος της «Αγγλόσφαιρας», των αγγλόφωνων χωρών, με τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο στην καρδιά της. Αλλά οι επιλογές της εξωτερικής της Βρετανίας μετά από το Brexit φανερώνουν ότι η χώρα έχει στην πραγματικότητα περισσότερα κοινά με τη γαλλογερμανική αντίληψη για τον κόσμο παρά με την αμερικανική. Οι επαναλαμβανόμενες χαμηλής έντασης συγκρούσεις μεταξύ των κυβερνήσεων Μέι και Τραμπ δείχνουν κατά πόσο η Βρετανία έχει ρόλο ενεργού παίκτη στη διεθνή σκηνή. Εάν οι διαπραγματεύσεις για το Brexit έχουν μια λογικά φιλική κατάληξη και ο Ντόναλντ Τραμπ παραμείνει στον Λευκό Οίκο, η μετα-Brexit Βρετανία εύκολα θα μπορούσε να καταλήξει πιο κοντά στην Ε.Ε. παρά στις ΗΠΑ.

Οι πιο φανατικοί υποστηρικτές του Brexit θα υποστήριζαν ότι αυτό συμβαίνει γιατί απλώς το βρετανικό κατεστημένο δεν κατάφερε να αντιληφθεί το λαϊκό αίσθημα. Αλλά οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι πολιτικές αποφάσεις της κυρίας Μέι αντικατοπτρίζουν τη βρετανική κοινή γνώμη. Η έρευνα της Globescan πέρυσι έδειξε ότι μόνο το 33% των Βρετανών πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ έχουν «κυρίως θετική» επίπτωση στα διεθνή ζητήματα, σε σύγκριση με το 84% των θετικών απόψεων για τη Γερμανία και το 66% για τη Γαλλία. Το 79% των Βρετανών εμπιστεύονταν τον Μπάρακ Ομπάμα, ενώ μόλος το 22% εμπιστεύονται τον Ντόναλντ Τραμπ.

Οι αριθμοί αυτοί υπογραμμίζουν τις διαφορές μεταξύ της Βρετανίας του Brexit και της Αμερικής του Τραμπ. Ο πολιτικός διάλογος στη Βρετανία μετά το Brexit είναι πικρός αλλά γίνεται με συμβατικούς όρους. Αντίθετα, στον Λευκό Οίκο του Τραμπ μοιάζει με επεισόδιο μεταξύ διαταραγμένων προσωπικοτήτων σε ριάλιτι σόου. Η ψήφος για το Brexit και η εκλογή του Τραμπ ίσως να πήγασαν από παρόμοια ένστικτα. Αλλά είχαν εντελώς διαφορετική κατάληξη.

Πηγή: Αυγή