«Ενιωθα πάντα τον πόνο τού να μεγαλώνεις τέσσερα παιδιά μόνη, άνεργη και με προβλήματα υγείας. Εδώ, όμως, βρήκαμε κυριολεκτικά μια δεύτερη οικογένεια που καλύπτει τις ανάγκες τις δικές μου και των παιδιών μου και μας προσφέρει τη θαλπωρή που μας έλειπε». Μητέρα τεσσάρων παιδιών και γιαγιά δύο γλυκύτατων μωρών, η Παναγιώτα Λίτσιου είναι μία από τους χιλιάδες κατοίκους που κάνουν χρήση των υπηρεσιών του Κοινωνικού Ανταλλακτηρίου του Δήμου Αμαρουσίου.

Είναι η αρχηγός μονογονεϊκής πολύτεκνης οικογένειας και μητέρα της 28χρονης Παρασκευής, της Ελένης 26 ετών, της Ηλιάνας 25 και της 22χρονης Θεοδώρας. Παλαιότερα, χρειαζόταν να εργάζεται σε δύο και τρεις δουλειές ταυτόχρονα, ωστόσο ένα έμφραγμα πριν από περίπου δέκα χρόνια «έκοψε» κάθε δυνατότητα επαγγελματικής αποκατάστασης.
 

Το διαζύγιό της «μετρά» ήδη 21 χρόνια και, τώρα, στα 52 της, η κ. Παναγιώτα πρέπει να φροντίζει, επίσης, τον τετράχρονο εγγονό της, Σωτήρη, από την τρίτη της κόρη, Ηλιάνα, και το έξι μηνών μωράκι της Θεοδώρας. «Αφού έφυγαν από τη ζωή οι γονείς μου, έμεινα τελείως μόνη», θυμάται «και, ουσιαστικά, η φροντίδα μας περιήλθε εξολοκλήρου στον Δήμο». Η οικογένεια καλύπτει όλες τις ανάγκες της από τις Κοινωνικές Δομές του δήμου, μεταξύ των οποίων και το ανταλλακτήριο. Ρούχα, παπούτσια, μικροέπιπλα, λευκά είδη, ηλεκτρικές συσκευές, σχολικά είδη, είναι μόνο κάποια από τα πράγματα που χρειάζονται.
 

Εξάλλου, από τότε που ήρθαν στον κόσμο τα μωρά, οι ανάγκες αυξήθηκαν. «Χρειαζόμουν γάλα, πάνες, μωρομάντιλα, κρέμες για το μωρό. Κάποια στιγμή χρειάστηκα καρότσι, μια καλαθούνα για να το φέρω από το μαιευτήριο, κούνια, παιχνίδια, αρκουδάκια και ρουχαλάκια. Ακόμα και ένα πλυντήριο κατάφεραν να μου προσφέρουν», αναφέρει η 22χρονη κόρη της, Θεοδώρα Τσίγκου. Θυμάται, άλλωστε, και τις δικές της ανάγκες πριν από κάποια χρόνια, ούσα μαθήτρια ακόμα.

«Χρειαζόμουν, εκτός από πράγματα για το σχολείο, παπούτσια, ρούχα και ψυχολογική υποστήριξη. Δεν ήταν πάντα εύκολο να διαχειριστώ τα προβλήματα της οικογένειάς μου». Η δομή εξυπηρετεί τουλάχιστον 400 οικογένειες κατοίκων, οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι ως άνεργοι, άποροι, μέλη ευάλωτων ομάδων κ.λπ.

Παρέχουν τα πάντα

Δεκάδες δήμοι έχουν προχωρήσει στην ένταξη των κοινωνικών ανταλλακτηρίων στα προγράμματά τους για κοινωνική στήριξη. Ανταλλακτήρια λειτουργούν, μεταξύ άλλων, στους Δήμους Αγίων Αναργύρων-Καματερού, Παλλήνης, Αγίας Βαρβάρας, Ελληνικού – Αργυρούπολης, Αγίας Παρασκευής, Χαϊδαρίου, Σπάτων-Αρτέμιδας, Ζωγράφου και Βόρειας Κυνουρίας, τα οποία βασίζονται κυρίως στη διάθεση για προσφορά και στην εθελοντική εργασία των κατοίκων. Οι δημότες που έχουν τη δυνατότητα, δωρίζουν διάφορων ειδών αντικείμενα σε καλή κατάσταση για τους συμπολίτες τους που βρίσκονται σε ανάγκη.
 

Οι ωφελούμενοι (σ.σ. εκείνοι που έχουν το δικαίωμα να διαλέγουν πράγματα χωρίς να ανταλλάξουν κάποια άλλα) είναι οι άνεργοι, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, οι άποροι, μονογονεϊκές και πολύτεκνες οικογένειες, άστεγοι και τόσοι άλλοι. Εξάλλου, κάθε δημότης μπορεί να ωφεληθεί σε περίπτωση που χρειαστεί, αρκεί να προσφέρει κάτι για τους υπολοίπους.
 

Υπάρχουν, δε, σχεδόν τα πάντα, από ενδύματα και υποδήματα, βρεφικά είδη, κλινοσκεπάσματα, παιχνίδια, CD, DVD και βιβλία για όλες τις ηλικίες, έως παιδικά καθίσματα αυτοκινήτου, κούκλες, έπιπλα, σερβίτσια, ποτήρια. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις το κοινωνικό ανταλλακτήριο του Δήμου Αγίων Αναργύρων-Καματερού, το οποίο διαθέτει χαλιά κάθε είδους, μια τραπεζαρία και βιβλιοθήκες, και ο αντίστοιχος χώρος του Δήμου Παλλήνης, όπου υπάρχει επίσης τηλεόραση και ψυγείο.

Επιπλέον, διοργανώνονται ανταλλακτικά παζάρια τουλάχιστον μία φορά ετησίως με κίνητρο την αυθεντική επιθυμία για προσφορά, βλέποντας τον άνθρωπο πίσω από το όνομα.
 

Και ενώ οι δομές στο παρελθόν απευθύνονταν κυρίως σε άτομα του «περιθωρίου», οι οικονομικές συνθήκες οδηγούν οικογενειάρχες, νοικοκυραίους, άτομα μιας κάποιας οικονομικής και κοινωνικής επιφάνειας άλλοτε, να αναζητήσουν τη συνδρομή τους. Ανάμεσά τους και η κ. Αμαλία Ντούγια, 54 ετών και δημότης Αμαρουσίου, η οποία εξομολογείται το σοκ που της προκάλεσε η απώλεια της εργασίας της.

«Δεν ήξερα τι να κάνω. Χτυπούσα πόρτες -όποιες μπορούσα να σκεφτώ-, αλλά έκλειναν κατευθείαν. Μετά κατάλαβα ότι έπρεπε να κάνω κάτι, να… κολυμπήσω στα βαθιά, δεν είχα επιλογές. Εύχομαι κανείς να μη βρεθεί σε αυτή τη θέση, να νιώσει ότι ζει χωρίς αξιοπρέπεια…», λέει.
 

Ο δήμος τη στήριξε με τρόφιμα, ψυχολογική παρακολούθηση, είδη πρώτης ανάγκης, σχολικά βιβλία και άλλα σχολικά είδη για το στερνοπούλι της, τον 10χρονο γιο της Αλέξη (σ.σ. η κ. Αμαλία έχει ακόμα δύο μεγαλύτερα παιδιά, 27 και 24 ετών, που τη βοηθούν όσο μπορούν). Και αυτοί οι άνθρωποι έγιναν ο λόγος που χαμογελά και αγωνίζεται.

Δήμος Αγίων Αναργύρων

«Νιώθω ευτυχισμένη που γνώρισα αυτούς τους ανθρώπους. Συχνά τους ευχαριστώ για τη φιλία τους και συγκινούμαι όταν σκέφτομαι το καλό που έχουν κάνει σε εμένα και την οικογένειά μου. Μας έχουν δώσει την αγάπη τους και αυτό δεν συγκρίνεται με τίποτα», δηλώνει η Ειρήνη Πρίτη, άνεργη μητέρα έξι παιδιών στον Δήμο Αγίων Αναργύρων-Καματερού. Παντρεύτηκε στα 17 της χρόνια και, ύστερα από 20 χρόνια έγγαμου βίου και ενδοοικογενειακής βίας, ο σύζυγος την εγκατέλειψε, όταν το μικρότερο παιδί τους -η 18χρονη σήμερα Κυριακή- ήταν δύο ετών.
 

Σήμερα ζει με τα πέντε από τα έξι παιδιά της και το εγγονάκι της, τον τετράχρονο Δημήτρη – ο τρίτος γιος της, Γιάννης, έχασε τη ζωή του από ναρκωτικά στα 28 του χρόνια. «Εδώ βρήκα ρούχα, παπούτσια, κρεβάτια για τα παιδιά μου – μέχρι τότε κοιμόμαστε σε στρώματα». Εθελοντής -μέλος της ομάδας εθελοντών ΔΡΑΣΗ- και ωφελούμενος του ανταλλακτηρίου είναι και ο κ. Παντελής Μανιώτης, άνεργος τα τελευταία τέσσερα χρόνια. «Αισθάνομαι ότι είναι το δεύτερο σπίτι μου, γιατί η ηθική ικανοποίηση είναι μεγάλη. Η συμμετοχή κάνει καλό και σε εμένα τον ίδιο, είναι μία μορφή ψυχοθεραπείας», επισημαίνει. Το ανταλλακτήριο Αγίων Αναργύρων εξυπηρετεί πάνω από 500 οικογένειες. Πακέτα από κλινοσκεπάσματα, πιτζάμες, εσώρουχα, ποτήρια, πιάτα και δεκάδες άλλα αντικείμενα είναι στη διάθεση των ωφελουμένων.
 

Η πληρότητα της δομής είναι τόση, ώστε γίνονται και αποστολές σε άλλους δήμους, ευαγή ιδρύματα, ενώ πρόσφατα απεστάλησαν και είδη πρώτης ανάγκης σε πρόσφυγες.
 

Δήμος Παλλήνης

Τουλάχιστον τριακόσιες οικογένειες -πάνω από 1.000 άτομα συνολικά- ωφελούνται από τις υπηρεσίες του κοινωνικού ανταλλακτηρίου του Δήμου Παλλήνης. Οι ωφελούμενοι προσέρχονται στον χώρο τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, ενώ εν δυνάμει ωφελούμενοι (σ.σ. όπως και στις αντίστοιχες δομές άλλων δήμων) είναι όλοι οι κάτοικοι. «Αντιλαμβανόμαστε την αλληλεγγύη ως μια δράση αμφίδρομη, η οποία βασίζεται στη φιλοσοφία τού ”δούναι και λαβείν”», υπογραμμίζει η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής, Ειρήνη Κουνενάκη.
 

«Σε όλα τα προγράμματα κοινωνικής αλληλεγγύης διαχωρίζεται η φιλανθρωπία από την αλληλεγγύη, η οποία, κατά τη γνώμη μου, επιμερίζει ισότιμα τις ευθύνες. Γι’ αυτό, άλλωστε, οι ωφελούμενοι προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και ως εθελοντές, κτίζοντας την αμοιβαιότητα σε όλο το δίκτυο». Οσο συχνότερα μπορεί, προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες της η κ. Λίτσα Πολίτη, εργαζόμενη μητέρα της 10χρονης Ελενας, ενώ συμμετέχει και σε άλλες δραστηριότητες του Δήμου. «Πρέπει να γίνει συνείδηση στον Ελληνα η προσφορά στους συνανθρώπους μας. Προσωπικά, φέρνω ρούχα, βιβλία, παιχνίδια της μικρής… Αλλωστε, μεγαλώνει και δεν χρειάζεται πολλά από αυτά πια. Θέλω να συνεισφέρω όσο μπορώ. Μου ηρεμεί την ψυχή…», καταλήγει.
 

Ρεπορτάζ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΥΡΙΤΣΗ
Φωτογραφίες: Χάρης Γκίκας, Θάλεια Γαλανοπούλου, Παναγιώτης Σαρρής
Πηγή: Έθνος