Σε συνέχεια των ιδιαίτερα σημαντικών κειμένων του Rolf Buchi (1, 2 και 3), παραθέτουμε ένα απόσπασμα από μία παρέμβαση του Pierre Bourdieu στη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) στην Αθήνα, τον Οκτώβριο του 1996[1].

Πως δικαιολογούν τα προνόμια τους οι κυρίαρχοι; Πως σχετίζονται η κοινωνική οδύνη και η σχέση κάποιου με το σχολείο; Που συμφωνούν ο Πλάτωνας και οι σύγχρονοί μας τεχνοκράτες; Γιατί οι διανοούμενοι έχουν «αποστρατευτεί» και ποια η άποψη τους για την ιδεολογία της ικανότητας;

«Ο Max Weber έλεγε ότι οι κυρίαρχοι έχουν πάντα ανάγκη από μία «θεοδικία των προνομίων τους» ή, καλύτερα, από μια κοινωνιοδικία, δηλαδή από μια θεωρητική δικαιολόγηση του γεγονότος ότι είναι προνομιούχοι. Η ικανότητα αποτελεί σήμερα τον πυρήνα αυτής της κοινωνιοδικίας, η οποία γίνεται αποδεκτή προφανώς από τους κυρίαρχους – τους συμφέρει -, αλλά και από τους άλλους. Στην αθλιότητα των αποκλεισμένων από την εργασία, στην αθλιότητα των μακροχρόνια ανέργων, υπεισέρχεται κάτι παραπάνω σε σχέση με το παρελθόν. Η αγγλοσαξονική ιδεολογία, ανέκαθεν αρκετά κηρυγματική, διέκρινε μεταξύ ανήθικων φτωχών και deserving poor – άξιων φτωχών – επάξιων φιλανθρωπίας. Την ηθική αυτή αιτιολόγηση ήρθε να συμπληρώσει ή να υποκαταστήσει μια διανοητική αιτιολόγηση. Οι φτωχοί δεν είναι μόνο ανήθικοι, αλκοολικοί και διεφθαρμένοι, αλλά είναι επίσης ανόητοι, ανευφυείς. Στην πρόκληση κοινωνικής οδύνης συμβάλλει κατά μεγάλο μέρος η περισσότερο ή λιγότερο άθλια σχέση κάποιου με το σχολείο, σχέση η οποία όχι μόνο διαμορφώνει τα κοινωνικά πεπρωμένα, αλλά καθορίζει επίσης την εικόνα που σχηματίζουν οι άνθρωποι γι’ αυτό το πεπρωμένο (γεγονός που εξηγεί κατά πάσα πιθανότητα τη λεγόμενη παθητικότητα των κυριαρχούμενων, τη δυσκολία κινητοποίησης τους κτλ.). Η θεώρηση του Πλάτωνα περί του κοινωνικού κόσμου προσομοιάζει με τη θεώρηση των τεχνοκρατών μας: ο Πλάτων διέκρινε τους φιλοσόφους, τους φύλακες και κατόπιν τον λαό. Η ίδια αυτή φιλοσοφία εγγράφεται έμμεσα στο σχολικό σύστημα, και είναι μάλιστα πολύ ισχυρή και βαθύτατα εσωτερικευμένη. Για ποιο λόγο έχουμε μεταβεί από τον στρατευμένο διανοούμενο στον «αποστρατευμένο» διανοούμενο; Εν μέρει επειδή οι διανοούμενοι είναι κάτοχοι πολιτισμικού κεφαλαίου και ανήκουν στους κυρίαρχους, έστω και να στους κόλπους των κυρίαρχων είναι κυριαρχούμενοι. Πρόκειται για έναν από τους βασικούς λόγους της αμφιλεγόμενης στάσης τους, της χλιαρής στράτευσής τους στους αγώνες. Συμμετέχουν έχοντας συγκεχυμένη άποψη για την ιδεολογία της ικανότητας. Ακόμη και όταν εξεγείρονται, ο λόγος μπορεί να είναι ότι εκτιμούν, όπως το ’33 στη Γερμανία, ότι δεν έχουν λάβει όλα όσα τους οφείλονται δεδομένης της ικανότητάς τους, για την οποία εγγυώνται τα πτυχία τους.»

Η έμφαση δική μας.

[1] Από το βιβλίο Αντεπίθεση πυρών στις εκδόσεις Πατάκη

Πηγή: greekdimo.wordpress.com