Στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, της Μικρασιατικής Καταστροφής, ακόμη και στην Κατοχή, τα φροντιστήρια φαίνεται πως λειτουργούσαν με κάποια μορφή στη Θεσσαλονίκη.

Ads

Συγκέντρωναν σπουδαστές και υποψηφίους για τα πανεπιστήμια (οι εισαγωγικές εξετάσεις καθιερώθηκαν το 1924), είχαν δίδακτρα ακόμη κι αν αυτά σε καιρούς πολέμου περιορίζονταν σε τρόφιμα, πρόσφεραν στήριξη σε σκοτεινούς καιρούς στους «κομμουνιστάς» καθηγητές που δεν έβρισκαν αλλού δουλειά λόγω κοινωνικών φρονημάτων, αλλά και στους άπορους μαθητές που ήθελαν να περάσουν στο Πανεπιστήμιο.

«Τα φροντιστήρια στη Θεσσαλονίκη λειτουργούσαν όπως φαίνεται ήδη από το 1912» λέει ο εκπαιδευτικός Γιώργος Κωνσταντάρας, ο οποίος συστηματικά συγκεντρώνει αρχειακό υλικό για τους φροντιστές της Θεσσαλονίκης, τους μαθητές, τα κτίρια στα οποία στεγάζονταν τα φροντιστήρια, τον τρόπο λειτουργίας τους.

Ψηφίδα ψηφίδα, από κάποιο καλά επιμελημένο ενημερωτικό έντυπο του 1932 του φροντιστηρίου «Πυθαγόρας», για παράδειγμα, από διαφημιστικές καταχωρίσεις ακόμη και στον κατοχικό Τύπο, ακόμη και από μικρές αγγελίες για παραδόσεις μαθημάτων σε εφημερίδα του 1912, από έρευνα σε αρχεία της Θεσσαλονίκης και σε γειτονικές πόλεις, από προφορικές μαρτυρίες…

Ads

«Αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύουμε, φροντιστήρια λειτουργούν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Σύμφωνα με έρευνα που έχει κάνει ο εκπαιδευτικός Γ. Χατζητέγας, τα φροντιστήρια είναι διεθνές φαινόμενο με ιδιαίτερη άνθηση σε χώρες με ισχυρή βιομηχανική ανάπτυξη, όπως η Ιαπωνία, η Ινδία, αλλά και η Τουρκία και η Ελλάδα» εξηγεί ο κ. Κωνσταντάρας.

Το υλικό που έχει συγκεντρώσει αναζητώντας κομμάτια του παρελθόντος στο Ιστορικό Αρχείο της Μακεδονίας, το Αρχείο της Ενωσης Συντακτών Μακεδονίας-Θράκης, την Κεντρική Βιβλιοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης, το Κέντρο Ιστορίας, σε αρχεία άλλων πόλεων της Μακεδονίας θα αποτελέσει μια έκδοση του Συλλόγου Φροντιστών Βορείου Ελλάδος, ο οποίος αναλαμβάνει την πρωτοβουλία παρουσίασής της στο ευρύ κοινό.

image
 
Κομμάτι κομμάτι. Μια καταχώριση για εισαγωγικές εξετάσεις στην εφημερίδα «Μακεδονία» του 1940. Το καλαίσθητο βιβλιαράκι που περιλαμβάνει πληροφορίες για τα φροντιστήρια Χασιώτη, που λειτουργούν στο κέντρο της πόλης από το 1922.

Η ιστορία των εισαγωγικών εξετάσεων για το Πανεπιστήμιο στη χώρα μας ξεκινά τη δεκαετία του ’20, όμως τα… ιδιαίτερα μαθήματα με τα οποία οι μαθητές τελείωναν το σχολείο και κατάφερναν να συνεχίσουν σπουδές κυρίως στο εξωτερικό φαίνεται ότι είναι πολύ παλιότερη υπόθεση. Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύουν τα ευρήματα του Γιώργου Κωνσταντάρα, σύμφωνα με τα οποία τα ιδιαίτερα μαθήματα ήταν γνωστά στη Θεσσαλονίκη από τους Βαλκανικούς Πολέμους, ίσως μάλιστα και πιο πριν.

Ο νόμος που καθορίζει τη λειτουργία των φροντιστηρίων είναι ο 2545/40. Από την Κατοχή όμως μέχρι σήμερα δεν έχουν αλλάξει και πολλά. Η πολύτιμη μαρτυρία ενός 87χρονου Θεσσαλονικιού παλαιού μαθητή, που κατάφερε να εξασφαλίσει ο κ. Κωνσταντάρας, το αποδεικνύει.

«Και τότε ακόμη υπήρχαν δίδακτρα για τα φροντιστήρια. Ωστόσο, στη σκληρή περίοδο της Κατοχής, οι καθηγητές πληρώνονταν και σε είδος. Τα φροντιστήρια, όπως φαίνεται, έπαιζαν πάντα τον ίδιο υποστηρικτικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Σ’ αυτά πήγαιναν τα παιδιά της μεσαίας τάξης, αλλά και όσοι δεν είχαν οικονομικά μέσα. Μάλιστα, υπάρχουν πολλές μαρτυρίες παλιών φροντιστών της πόλης που περιγράφουν πως άφηναν άπορους μαθητές με όρεξη για δουλειά να παρακολουθήσουν δωρεάν μαθήματα προετοιμασίας. Από τον Τύπο και τις καταχωρίσεις του 1965-70, διαπιστώνουμε πως την περίοδο των εισαγωγικών εξετάσεων, που ήταν τότε τον Σεπτέμβριο, τα φροντιστήρια της πόλης νοίκιαζαν επιπλέον κτίρια για τους υποψηφίους που έρχονταν από πολλές περιοχές της Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη για να προετοιμαστούν», εξηγεί ο κ. Κωνσταντάρας.

image
«Καθημερινή» 1978 | 
 
Ο ίδιος, μαθηματικός στο επάγγελμα, μαζί με τη φιλόλογο Βίκυ Τσιαλαμάγκα καταγράφουν τη μνήμη της πόλης και της εκπαίδευσης, που ήταν πάντα στο επίκεντρο των επιδιώξεων της μέσης ελληνικής οικογένειας.
Στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, η έννοια του κοινωνικού φροντιστηρίου, των δωρεάν μαθημάτων από εθελοντές εκπαιδευτικούς με σκοπό τη στήριξη αδύναμων οικονομικά μαθητών, έχει συζητηθεί πολύ, ιδιαίτερα στις τάξεις των εκπαιδευτικών.

Η χωρίς πληρωμή απασχόληση καθηγητών, κυρίως ανέργων και ανασφάλιστων, βρίσκει αντίθετη μια μερίδα των εκπαιδευτικών. Πολλοί προτείνουν τρόπους ενισχυτικής διδασκαλίας με σκοπό την απασχόληση μεγαλύτερου βαθμού άνεργων εκπαιδευτικών.

Οι δράσεις ωστόσο των κοινωνικών φροντιστηρίων στηρίζονται από πολλούς φορείς των τοπικών κοινωνιών ως αντίβαρο στην κατάρρευση κοινωνικών δομών, σε μια περίοδο που η κρίση λαμβάνει πολυεπίπεδες διαστάσεις.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών