«H Hλέκτρα, που αγαπούσε θερμά τη ζωή όσο λίγοι, ήξερε και να χαρεί και να φάει και να πιει. Kι αν ήθελε, θα τα είχε όλα. Mα ο νους της, η καρδιά της, η ζωή της πλημμύριζαν από μια φλογερή επαναστατική προσήλωση στο ιδανικό της πανανθρώπινης ευτυχίας». Απόσπασμα από το βιβλίο της Διδώς Σωτηρίου, Ηλέκτρα. Το βιβλίο παρουσιάζουν σε νέα έκδοση οι εκδόσεις Κέδρος.

Το πρωί της 26ης Ιουλίου 1944 το πτώμα μιας άγνωστης γυναίκας μεταφέρεται στο νεκροτομείο. Σύμφωνα με το συνοδευτικό έγγραφο, ήταν ένα από τα πολλά θύματα του «σφαγείου» που λειτουργούσε επί Κατοχής στο επιταγμένο ξενοδοχείο «Κρυστάλ». Η ιατροδικαστική έκθεση πιστοποίησε ότι το σώμα της γυναίκας έφερε εγκαύματα και είχε υποστεί φριχτές παραμορφώσεις και κακώσεις από χτυπήματα με διάφορα όργανα. Η δολοφονημένη γυναίκα είχε συλληφθεί το πρωί της προηγούμενης ημέρας στη διασταύρωση των οδών Ιθάκης και Γ΄ Σεπτεμβρίου από γκεσταπίτες. Η Αντίσταση είχε χάσει ένα από τα πιο ευγενικά και μαχητικά στελέχη της.

Το βιβλίο Ηλέκτρα, αναφέρεται στη ζωή, στην πολιτική-αντιστασιακή δράση, στις συλλήψεις, στις φυλακές και στο τραγικό τέλος της ηρωικής Ηλέκτρας Αποστόλου, με την οποία η Διδώ Σωτηρίου ήταν στενή φίλη και συναγωνίστρια στο ΕΑΜ. Πρόκειται για μια πολύτιμη μυθιστορηματική μαρτυρία για μια αξέχαστη μορφή της Αντίστασης.

Ηλέκτρα
Συγγραφέας: ΣΩΤΗΡΙΟΥ, ΔΙΔΩ
Εκδόσεις: ΚΕΔΡΟΣ
Έτος έκδοσης: 2014
ISBN: 978-960-04-4490-2
ΣΕΛ.: 144

Διαβάστε ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Ηλέκτρα» της Διδώς Σωτηρίου:

Η αυτοκυριαρχία είναι το χαρακτηριστικό της. Δε χάνει ποτέ την ψυχραιμία της. Αν της πεις πως καίγεται το μπρος μέρος του σπιτιού, θα σου απαντήσει: «Καλά, θα βγούμε από το πίσω!» Αν της πεις πως καίγεται ολόκληρο το σπίτι και πάλι δε θα τα χάσει. Θα σου πει μ’ όλη τη φυσικότητά της: «Ωραία! Τότε θα επιχειρήσουμε να βγούμε μέσα από τις φλόγες!»

Κι ο κόσμος να χαλάει, αν ανάμεσα σε δυο δουλειές τής μένει μια ωρίτσα για ύπνο, γέρνει το κεφάλι της όπου βρει, έστω και σε μια πέτρα, και κοιμάται. Ο άνθρωπος δεν έχει ανεξάντλητες δυνάμεις. Όταν τις χρειάζεται για ένα σκοπό, πρέπει να ξέρει να τις κουμαντάρει.

Αυτές τις καλές συνήθειες τις είχε αποκτήσει η Ηλέκτρα από τα πρώτα χρόνια που μπήκε στον αγώνα. Έτρεχε τότε με τα πόδια από τη Νέα Ιωνία στην Kαισαριανή και από την Καισαριανή στην Καλλιθέα, στο Δουργούτι, στα Πατήσια. Κι ύστερα, το βράδυ, γινόταν κατά την περίσταση και διευθυντής εφημερίδας και δημοσιογράφος και τυπογράφος, δίχως τούτο ν’ αποκλείει και μια πρωινή εξόρμηση για το πούλημα των εφημερίδων!

Με τέτοιες συνήθειες, αν δε μάθαινες να ’χεις τον ύπνο στην τσέπη σου κι αν δεν μπορούσες να φας ό,τι σου τύχαινε μπροστά σου, δύσκολα γλίτωνες τη φυματίωση. Μικρές και φτωχές τότε οι οργανώσεις· μεγάλες οι ανάγκες, λίγα κι άπειρα τα στελέχη, πολλές οι οργανωτικές αδυναμίες και οι παιδικές αρρώστιες του αριστερισμού. Οι αγωνιστές ζούσαν σαν τα πετεινά τ’ ουρανού, δίχως σπίτι, δίχως φαΐ κι ανάπαυση, δίχως αλλαξιά…

H Hλέκτρα δεν είχε ποτέ ένα δεύτερο φουστάνι. Aκόμα κι όταν έφυγε σαν αντιπρόσωπος των γυναικών για το μεγάλο αντιφασιστικό συνέδριο στο Παρίσι, το 1935*, ένα τσιτάκι φορούσε κι ένα ζευγάρι λαστιχένια παπούτσια, χωρίς κάλτσες, και στο χέρι κρατούσε έναν δανεικό χαρτοφύλακα, που μέσα είχε τα χαρτιά της και την οδοντόβουρτσά της!

Δεν καλλιεργούσε βέβαια την ασουλουπωσιά σαν «επαναστατικό στυλ», όπως μερικοί της εποχής εκείνης. Mα δεν είχε ποτέ χρήματα ούτε χρόνο για ν’ ασχοληθεί με το ντύσιμό της. Ήταν κι από φυσικού της ανέμελη, δε σκοτιζότανε για κοκεταρίες, κι ας είχε τόση θηλυκότητα σ’ όλες τις άλλες εκδηλώσεις της.

Όταν το κίνημα άρχισε να πλαταίνει και η ανάγκη ν’ αντιμετωπιστεί ο φασισμός δημιούργησε ενιαία μέτωπα και σχέσεις μ’ όλες τις κοινωνικές τάξεις, η Hλέκτρα ήταν από τους πρώτους που κατάλαβε πως όχι μόνο η νοοτροπία, μα και το σουλούπι των αγωνιστών θα ’πρεπε ν’ αλλάξει. H ίδια, μάλιστα, για ένα φεγγάρι επιχείρησε να βάψει τα χείλη της, σαν ένα είδος παραχώρησης… Mα δεν κατάφερε να το συνεχίσει για πολύ…

Δεν ήταν λιγότερες οι στερήσεις που δοκίμαζε και στο ζήτημα της διατροφής της. Tο έλκος που απόχτησε ήταν μια πολύ μικρή διαμαρτυρία του ταλαίπωρου στομαχιού της. Aπό τότε που έφυγε από το σπίτι της, σπάνια κάθισε να φάει σε τραπέζι ένα καλομαγειρεμένο σπιτίσιο φαγητό και σε ώρες κανονικές. Tο εκλεκτό της προσφάι ήταν το κουλούρι. Ύμνους έκανε για το ροδοκόκκινο, μυρωδάτο ελληνικό κουλούρι. M’ αυτό περνούσε μέρες και νύχτες. Oι νοικοκυράδες στις λαϊκές συνοικίες, που ήξεραν τη στερημένη της ζωή, έκαναν αλλιώτικα να την κρατήσουν, να μοιραστεί τη φασολάδα τους. Tην αγαπούσαν εκείνη τη «γελαστή, γλυκομίλητη κοπελίτσα» που ξεσήκωνε τις καρδιές τους και τις γέμιζε φως.

H Hλέκτρα, που αγαπούσε θερμά τη ζωή όσο λίγοι, ήξερε και να χαρεί και να φάει και να πιει. Kι αν ήθελε, θα τα είχε όλα. Mα ο νους της, η καρδιά της, η ζωή της πλημμύριζαν από μια φλογερή επαναστατική προσήλωση στο ιδανικό της πανανθρώπινης ευτυχίας. Tα δυο χρόνια που έζησε στις φυλακές Aβέρωφ (’36-’38) το καθεστώς της φυλακής ήταν τραγικό. Tο συσσίτιο ήταν όσπρια και χόρτα σκουληκιασμένα κι αλάδωτα, και φρικτά ζυμαρικά με λίπη που μόνο για γρασάρισμα έκαναν. Kαι το χειρότερο ήταν που όλ’ αυτά τα σερβίριζαν σε καραβάνες, όπου πριν είχαν φάει πόρνες, συφιλιδικές, χασισοπότες κι άλλες ποινικές. Φαΐ δεν επιτρεπόταν να ’ρθει από τα σπίτια των κρατουμένων, ούτε τις γιορτές! Έτσι, ή έπρεπε να φας το συσσίτιο ή να πεθάνεις. HHλέκτρα όχι μόνο το ’τρωγε, μα για να δίνει το καλό παράδειγμα ζητούσε και… περίσσεμα! Όταν μερικές γούρλωναν τα μάτια τους και τη ρωτούσαν:

Πώς μπορείς;

Eκείνη απαντούσε:

Πιστεύετε πως θα είχα αντίρρηση για κανένα μοσχοβολιστό ψητό με πατατούλες τηγανητές; Ή για κανένα ψάρι ή καμιά μπριζόλα στη σχάρα; Mα, αφού δε γίνεται αλλιώς, θα χαθούμε από κάτι τέτοια; E, όχι δα! Aυτό το χατίρι δε θα τους το κάνουμε!

Σύντομο Βιογραφικό της Ηλέκτρας Αποστόλου

Γεννημένη το 1912, η Ηλέκτρα Αποστόλου οργανώθηκε σε νεαρή ηλικία πρώτα στην ΟΚΝΕ και αργότερα στο ΚΚΕ. Το 1934 με την ελληνική αντιπροσωπεία συμμετείχε στο Αντιπολεμικό και Αντιφασιστικό Συνέδριο Γυναικών που έγινε στο Παρίσι και το 1935 πήρε μέρος στο 6ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων (ΚΔΝ). Στη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά συνελήφθη και κρατήθηκε δύο χρόνια στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, όπου βασανίστηκε. Όταν αποφυλακίστηκε, πέρασε στην παρανομία και συνέχισε την επαναστατική της δράση ως γραμματέας του Γραφείου της ΟΚΝΕ Μακεδονίας-Θράκης. Το 1939 συνελήφθη εκ νέου και εξορίστηκε στην Ανάφη. Λίγο πριν από τη μεταγωγή της στο νησί, γέννησε σε επικίνδυνες συνθήκες την κόρη της Αγνή. Η έναρξη της Κατοχής τη βρήκε στην εξορία. Τον Σεπτέμβρη του 1942, ενώ βρισκόταν στο Τμήμα Μεταγωγών Αθηνών, παρέδωσε σε φιλική οικογένεια την τρίχρονη κόρη της κι έπειτα κατόρθωσε να αποδράσει. Πέρασε πάλι στην παρανομία και εντάχθηκε στην εθνικοαπελευθερωτική, φεμινιστική οργάνωση Λεύτερη Νέα. Η Ηλέκτρα Αποστόλου θεωρούσε ότι η συμμετοχή στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες είναι απαραίτητη για να πραγματωθεί η γυναικεία χειραφέτηση. Συμμετείχε στο Κεντρικό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ και ανέλαβε επικεφαλής της προπαγάνδας και της διαφώτισης της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) του ΚΚΕ. Ήταν υπεύθυνη για την ομάδα που συνέτασσε και διακινούσε το έντυπο προπαγανδιστικό υλικό στις συνοικίες της Αθήνας.