Η βάση της ποίησης είναι η γλώσσα· οι λέξεις που αξιοποιούνται και η ανάδυση του συναισθήματος. Συχνά παρατηρούμε ποιητές που χρησιμοποιούν μία γλώσσα επιτηδευμένη και άκρως στοχευμένη καθοδηγώντας στην ουσία το ίδιο το συναίσθημα και τους συνειρμούς του αναγνώστη/ακροατή, ακυρώνοντας στην πραγματικότητα την έννοια του “συνειρμού”, του αυθορμητισμού.

Ads

Ωστόσο, το συναίσθημα δεν μπορεί να αιχμαλωτίζεται σε μία επιτηδευμένη γραφή· αντίθετα, εισέρχεται βαθύτερα στον αναγνώστη όταν είναι αυθόρμητο, όταν πηγάζει από μία ποίηση φαινομενικά ανεπιτήδευτη. Η φενάκη απλότητα της γραφής είναι εκείνη που πλημμυρίζει το κοινό και έτσι το μήνυμα το αγκαλιάζει χωρίς τούτος ο εναγκαλισμός να το “πνίγει”.

Με μία τέτοια τεχνοτροπία σαγηνεύει η Άρτεμις Μιχαηλίδου με την πρώτη της ποιητική συλλογή, «Αόριστος Διαρκείας» (Μανδραγόρας, 2013). Η ποίηση της Μιχαηλίδου διατηρεί ένα χαρακτήρα εκμυστήρευσης με υπαρξιακές αναφορές. Οι αναμνήσεις και τα προσωπικά βιώματα της ποιήτριας λειτουργούν ως πρώτη ύλη που θεμελιώνεται στην πρωτοπρόσωπη διατύπωση (πανσέληνος, ασύνδετο σχήμα, ανταλλαγή, επισκέπτες, will you buy a flower?). Ωστόσο, το κυρίαρχο υποκείμενο είναι τριτοπρόσωπο, υποτασσόμενο στην ποιητική αφήγηση και δίνοντας μία αντικειμενική διάσταση. Βέβαια, δεν εκλείπει εντελώς το β΄ ενικό (χαμόγελο διαφήμισης, nokia 1100).

image

Ads

Η ποίηση της Μιχαηλίδου χωρίς να επιβάλλεται, μα με οδηγό την εύληπτη αφήγηση και το συναίσθημα συνειρμικά καθοδηγεί τους στοχασμούς του αναγνώστη. Μιλά για την αγάπη (περί προτιμήσεων, nokia 1100) και τη μοναξιά (Καλοκαιρινή συμφωνία)· προβληματίζεται για τη ρουτίνα και τη ρεαλιστική αντιμετώπιση της ζωής (παραγγελία στον σκηνοθέτη, In Retrospect).

Ορισμένες δε συνθέσεις διακρίνονται από την αυτοαναφορικότητα με αναφορές στην ποίηση (Επέτειος, Ευγνωμοσύνη, Χαμένοι στη μετάφραση, Διαφωνία, Επισκέπτες) και τη γλώσσα (Πανσέληνος, Αρτιμελής αναπηρία, Επανάληψη, Λέξεις ημίμετρες) ή τις αναμνήσεις της δημιουργού (Ασύνδετο σχήμα, Παραφωνία, Σε φόντο ασπρόμαυρο, επισκέπτες, Νυχτερινό, Will you buy a flower?). Οι αναφορές όμως αυτές είναι άμεσες κι ευκαιριακές· τίθενται σε ένα γενικότερο πλαίσιο εξομολόγησης ή αναμνήσεων.

Σε ολόκληρη τη συλλογή ξεχωρίζει η φυσικότητα της γλώσσας μέσα από την απλότητά της. Η δημιουργός αξιοποιεί την ισχύ των επιθέτων, αλλά τόσο περιορισμένα όσο να αποδομήσουν οποιαδήποτε λιτότητα, χωρίς όμως να αναιρούν την προφορικότητα του ύφους της. Η έκφραση υπηρετεί με συνέπεια τον αφηγηματικό χαρακτήρα της ποιητικής της δίχως να υποβιβάζει το συναίσθημα· αντίθετα, αυτό αναδύεται ισχυρότερο και αγγίζει το θυμικό του αναγνώστη με τρόπο εύληπτο και μία ξεχωριστή “στεγνή” αμεσότητα.

Οι επαναλήψεις και το σημείο τοποθέτησής τους στο στίχο, προσδίδουν μία ξεχωριστή αισθητική προσέγγιση. Άλλωστε, λειτουργούν όχι μόνο ηχητικά ευνοώντας τη μουσικότητα του στίχου, αλλά οπτικά, με το δικό τους αισθητικό αποτέλεσμα (Καλοκαιρινή συμφωνία, Πλαστή βαθμολογία, Ερωτηματικά). Επιπρόσθετα, υποστηρίζουν την κλιμάκωση της συναισθηματικής έντασης της σύνθεσης (Παραγγελία στον σκηνοθέτη, Απόδραση ΤΤ41).

Η δημιουργός πειραματίζεται με το στίχο και τη διατύπωση. Οι κοφτές περίοδοι στα πεζοποιήματα ομοιάζουν με θρυμματισμένους στίχους (Παραφωνία, Πλαστή βαθμολογία, Σε φόντο ασπρόμαυρο, Απόδραση ΤΤ41, Επικίνδυνη πτήση) που ενισχύουν την ένταση της σύνθεσης κι ενδυναμώνουν το αναδυόμενο συναίσθημα. Ταυτόχρονα, οι απότομες περίοδοι βρίσκουν το ταίρι τους στα στιχουργικά θραύσματα με τα οποία πειραματίζεται επίσης (Ενικός αριθμός, Παραγγελία στον σκηνοθέτη, Comme il faut).

Η εικαστική της πηγάζει συνειρμικά μέσα από την αφήγηση. Δεν προσπαθεί να δημιουργήσει ένα εικαστικό στιχούργημα· αφήνει την εικόνα να αναδυθεί μέσα από την έκθεση βιωμάτων και κοινωνικών παραστάσεων, σαν σε ένα αφαιρετικό σκηνικό γεμάτο ήχους σε ένα αχρονικό συνεχές, σε ένα περιβάλλον όπου ο χρόνος μοιάζει να σταματά· η απουσία συχνά ρημάτων στην περιγραφή την καθιστά αόριστη, θολή και χωρίς χρονική συνέπεια. Το ποιητικό κάδρο μοιάζει να είναι συνεχώς σε κίνηση.

Η ποίηση της Μιχαηλίδου είναι ειλικρινής· αναμνήσεις και βιώματα αναπαρίστανται σε μία προσωπική ποίηση που εκφράζει έναν πηγαίο συναισθηματισμό. Σπάνια η πρώτη εμφάνιση ενός λογοτέχνη στην ποίηση κάνει τόση εντύπωση με τη γλώσσα και τη θεματική που μεταχειρίζεται. Ωστόσο, η ζωντάνια της ποιητικής παρουσίας της Αρτέμιδος Μιχαηλίδου, αφήνει ελπίδες για μία δημιουργική παρουσία στα ελληνικά γράμματα μέσα από την πειραματική διάθεση, τη φυσικότητα της γλώσσας και την πολυεπίπεδη θεματική των συνθέσεων της.

Το βιβλίο