Κάθε φορά που η Κρυσταλία Πατούλη με προσκαλεί να αφηγηθώ την ιστορία της δημιουργίας ενός βιβλίου μου,  η εμπειρία είναι  μοναδική.

Αυτή τη φορά η πρόσκληση αφορά στην ΟΝΕΙΡΟΤΟΠΙΑ, ένα βιβλίο με αφηγήσεις για την ψυχική ανθεκτικότητα σε δύσκολους καιρούς.

Ωστόσο υπάρχει  μία ειδοποιός διαφορά, σε σχέση με τη Μικρή Άγνωστη Λύπη ή την  Γραμματική των Αποθεμάτων.

Στα δύο προηγούμενα βιβλία  είχα χρειαστεί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για να τα ολοκληρώσω και να  επεξεργαστώ την τελική μορφή τους, ίσως γιατί ένιωθα πως χρειαζόταν να τακτοποιήσω και να οργανώσω προσεκτικά, όχι μόνο το περιεχόμενο αλλά και τα συναισθήματα που προκαλεί η συγγραφή ενός βιβλίου ή ίσως γιατί δυσκολευόμουν πολύ να τα αποχωριστώ!

Το αποτέλεσμα ήταν το πρώτο μου βιβλίο να χρειαστεί 5 χρόνια για να ολοκληρωθεί ενώ το δεύτερο  3. Η  συγγραφή της ΟΝΕΙΡΟΤΟΠΙΑΣ  έχει κάτι το ξεχωριστό, καθώς από την αρχή μέχρι και  την ολοκλήρωση της συγγραφής του βιβλίου μεσολάβησαν μόνο 45 ημέρες.

Ας αφηγηθώ όμως την ιστορία της ΟΝΕΙΡΟΤΟΠΙΑΣ, πριν ακόμα αυτή δημιουργηθεί!

Στις αρχές Μαρτίου όταν ξεκίνησε η πανδημία και η καραντίνα βρέθηκα, όπως όλοι μας, στην  ασυνήθιστη εμπειρία του εγκλεισμού.

Μέχρι εκείνη την ημέρα,  καθημερινά ερχόμουν σε επαφή με πολλούς ανθρώπους μέσα από τη δουλειά μου ως ψυχοθεραπευτής, εκπαιδευτής και επόπτης.

Ήταν δύσκολο  να αποδεχτώ την αναγκαιότητα να παραμείνω κλεισμένος στο σπίτι, μία επιλογή που εκείνη την περίοδο ήταν πολύ μακριά από την ανάγκη μου για εξωστρέφεια.

Μετά το αρχικό σοκ, το πρώτο που με απασχόλησε ήταν το  πώς μπορώ να μετουσιώσω σε μια δημιουργική εμπειρία ένα βίωμα που συνδεόταν με την απώλεια του ελέγχου ή έστω της  ψευδαίσθησης του ελέγχου ότι είμαστε εμείς που  αποφασίζουμε για το χώρο και το χρόνο που ζούμε και σχετιζόμαστε.

Σε μία πρώτη φάση αποφάσισα να δραστηριοποιηθώ εθελοντικά στο διαδίκτυο και να προσκαλέσω πολλούς ανθρώπους να συνδεθούν μαζί μου είτε ως εθελοντές και εθελόντριες είτε συμμετέχοντας σε ορισμένα πρωτότυπα και πιλοτικά διαδικτυακά project.

Το πιο βασικό ήταν οι ομάδες καταξιωτικής ενδυνάμωσης. Ο στόχος μου ήταν αυτές οι ομάδες να λειτουργήσουν ως χώροι διαλόγου και σύνδεσης. Μέσα από το μοίρασμα αφηγήσεων, οι οποίες συνδέονται με τα αποθέματα και την καταξίωση της ταυτότητας, οι άνθρωποι θα κατόρθωναν να νιώσουν περισσότερο ανθεκτικοί και να διαχειριστούν έτσι τα προβλήματα που συνδέονταν με την καραντίνα ή το φόβο που αναπόφευκτα μας επηρέαζε, λόγω της πανδημίας.

Καθώς  εργαζόμουν με αυτούς τους ανθρώπους άρχισα να καταλαβαίνω ότι κάτι σπουδαίο συνέβαινε μέσα μου.

Μαζί τους ενδυναμωνόμουν και εγώ, συνδεόμουν όλο και περισσότερο με την ανθεκτικότητά μου, και την ίδια στιγμή αποδεχόμουν  την ευαλωτότητά μου.

Στη δική μου θεραπευτική οπτική δεν πρόκειται για κάτι  παράδοξο καθώς συχνά εργάζομαι με την ιδέα του πολυφωνικού εαυτού, ο οποίος μας προσκαλεί να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε πολλές εσωτερικές φωνές,  πολλές διαφορετικές πλευρές και συχνά αντιφατικά συναισθήματα. Όλα αυτά τα στοιχεία συγκροτούν έναν έντονο εσωτερικό διάλογο!

Συχνά αυτός ο διάλογος  βιώνεται ως μια σύγκρουση ή ένας «ιδιόμορφος πόλεμος» ανάμεσα σε διλληματικές συνθήκες, όπως ανάμεσα  στην ευαλωτότητα  και την ανθεκτικότητα, στη ρευστότητα και τη σταθερότητα ή τη βεβαιότητα και την αβεβαιότητα.

Προσωπικά αυτό δεν με τρομάζει, καθώς  μέχρι σήμερα έχω νιώσει πολλές φορές ότι η αποδοχή και η αναγνώριση των αντιφάσεων μου, είναι αυτή  που  μου δίνει τη δυνατότητα μιας ανέλιξης, αλλά και την ευκαιρία να αναγνωρίσω και να αποδεχτώ περισσότερες πλευρές του εαυτού μου.

Επίσης  προτιμώ να σκέφτομαι ότι στην  πραγματικότητα δεν υπάρχουν διλλήματα  αλλά διαλογικά φάσματα, μέσα στο οποία εκδηλώνουμε ένα φάσμα συναισθημάτων και συμπεριφορών.

Επιστρέφω όμως   στην συγγραφή του βιβλίου, καθώς, αυτό που μας αφορά εδώ είναι πως την  ίδια στιγμή που είχα αυτή την βιωματική εμπειρία δέχτηκα  δύο σημαντικές  προσκλήσεις.

Μία πρόσκληση αφορούσε στο να κατανοήσω τι σημαίνει η εμπειρία του αποκλεισμού και της καραντίνας  για ομάδες και ανθρώπους που μέχρι τότε ήταν αόρατοι από τη δημόσια θέα και η δεύτερη πρόσκληση ήταν μια συνέντευξη στην οποία  θα τεκμηρίωνα τη  φυσιολογική εμπειρία του φόβου, σε αντιδιαστολή με τη δαιμονοποίησή του.

Αυτές οι δύο προσκλήσεις στάθηκαν η αφορμή για να ξεκινήσω τη συγγραφή ορισμένων κειμένων τα οποία όμως ακόμα δεν μπορούσα να φανταστώ ότι  θα συγκροτούσαν το κύριο σώμα ενός βιβλίου.

Την ίδια στιγμή άρχισαν να φτάνουν στα χέρια μου συγκλονιστικές αφηγήσεις ανθρώπων οι οποίοι  συμμετείχαν στα διαδικτυακά project που αναφέρθηκα.

Αφού πρώτα είχαν νιώσει ασφαλείς, είχαν συνδεθεί με μια θέση αξιοπρέπειας η οποία τους επέτρεπε να μοιραστούν, με τα  μέλη της ομάδας τους,  εσωτερικές φωνές και πλευρές αδυναμίας. Έτσι άρχισαν να φέρνουν στο φως  ιστορίες στις οποίες, είχαν μπορέσει να ανακτήσουν τον έλεγχο σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Αυτές οι αφηγήσεις ήταν τόσο δυνατές που ένιωσα ότι θα ήταν πολύ σημαντικό να διαβαστούν  από περισσότερους ανθρώπους.

Τότε γύρω στις 20 Μαρτίου άρχισα να σκέφτομαι σοβαρά ότι το υλικό μου θα μπορούσε  να συγκροτηθεί σε ένα βιβλίο.

Ωστόσο, όπως συχνά συμβαίνει, δεν είχα αντιληφθεί ακόμη τον πραγματικό λόγο που έγραψα  αυτό το βιβλίο.

Όταν  εκδόθηκε κατάλαβα πώς η ΟΝΕΙΡΟΤΟΠΙΑ αποτελεί το τρίτο μέρος μιας τριλογίας που συμπληρώνει  τη Μικρή Άγνωστη Λύπη και τη Γραμματική των αποθεμάτων.

Έτσι συνειδητοποίησα πως ένα  βιβλίο με αφηγήσεις για την  ανθεκτικότητα θα μπορούσε να συγκροτήσει έναν ενιαίο λόγο, μέσα από ένα διάλογο με τα άλλα δύο βιβλία, για  το πώς περνάμε από τη σύνδεση με τη θλίψη και την απώλεια στο απόθεμα και στο φαντασιακό. Αυτές οι δύο συνθήκες νομίζω πως κυριαρχούν στα πρώτα μου βιβλία, ωστόσο η ανθεκτικότητα, η αναγνώριση της ετερότητας, η συνειδητοποίηση των σημείων απώλειας του ελέγχου, η αποδοχή του φόβου και εν τέλει η φροντίδα του ευάλωτου εαυτού είναι τα στοιχεία που επιτρέπουν το πέρασμα από τη μία συνθήκη στην άλλη.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η  ΟΝΕΙΡΟΤΟΠΙΑ πραγματεύεται τα ακόλουθα ζητήματα:

• Την προσωπική μου εμπειρία, δηλαδή πώς ζητήματα όπως η ασφάλεια, ο έλεγχος, ο φόβος, έχουν αποτυπώσει εγγραφές στην ατομική μου ιστορία και έχουν επηρεάσει τη ζωή μου.
• Μια επιστημονική θεώρηση για τις επιδράσεις των κρίσεων στις ζωές των ανθρώπων, θεμελιωμένη στην πεποίθηση ότι ο εαυτός μας κινείται μέσα σε διαλογικά φάσματα και όχι σε συμπαγείς κόσμους. Υπό αυτό το πρίσμα, η κρίση μπορεί να αποδυναμώσει μια περιοχή της εμπειρίας μας αλλά όχι ολόκληρο το είναι μας.
• Τις αφηγήσεις πολλών ανθρώπων, οι οποίες αρθρώθηκαν στο πλαίσιο ενός «οργανωμένου» διαδικτυακού διαλόγου, για σειρά από θεματικές όπως ο έλεγχος, οι συνδέσεις και οι κληρονομιές από τους σημαντικούς άλλους, η σχέση μας με το φόβο, ο αποκλεισμός, τα όνειρά μας για το μέλλον κ.ά.
• Τη φιλοδοξία να δημιουργηθεί μια πρόταση για την ενδυνάμωση και την ψυχική ανθεκτικότητα σε περιόδους κρίσεων, σε «δύσκολους καιρούς». Μάλιστα, μολονότι μια κρίση μπορεί άλλοτε να είναι προσωπική και άλλοτε συλλογική, κατά την άποψή μου, το μοντέλο διαχείρισης και ενίσχυσης της ψυχικής (και όχι μόνο) ανθεκτικότητας παραμένει το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις.

Δεν γνωρίζω αν με την ΟΝΕΙΡΟΤΟΠΙΑ ολοκληρώνω  τον κύκλο της αφήγησης για την ταυτότητά μας. Γνωρίζω  ωστόσο ότι ανοίγω έναν καινούριο κύκλο στον οποίο εγώ ο ίδιος με ένα δημόσιο πια τρόπο γίνομαι μέρος των βιβλίων μου.

Σε αυτό το βιβλίο τολμώ να αφηγηθώ παιδικές αναμνήσεις καθώς και να συνομιλήσω ανοιχτά με τους ανθρώπους που εργάζομαι θεραπευτικά! Έτσι αυτό που στη Μικρή Άγνωστη Λύπη ήταν στο παρασκήνιο, ως μια πρόταση αποδόμησης του συγγραφέα τώρα έρχεται στο προσκήνιο.

Αυτή η αποδόμηση με ενθουσιάζει τόσο που στο καινούργιο μετά-αφήγημα που ετοιμάζω ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου,  είναι ο ίδιος ο συγγραφέας!

* O Ηλίας Γκότσης είναι Κοινωνιολόγος -Ψυχοθεραπευτής – Συγγραφέας. Από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ κυκλοφορούν   επίσης , τα βιβλία Μια Μικρή Άγνωστη Λύπη και η γραμματική των Αποθεμάτων