[…] Το μέλλον της δημοκρατίας και της ελευθερίας πρέπει να διασφαλιστεί σε πλανητική κλίμακα – ή δεν θα διασφαλιστεί καθόλου […]

«Δεν υπάρχουν, και δεν μπορούν να υπάρξουν, τοπικές λύσεις σε προβλήματα που γεννήθηκαν και ενισχύονται σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η επανένωση εξουσίας και πολιτικής θα πρέπει να επιτευχθεί, αν είναι να επιτευχθεί, σε πλανητικό επίπεδο.

Όπως το έθεσε ευθέως ο Benjamin R. Barber:

“Κανένα παιδί στην Αμερική δεν μπορεί να νιώσει ασφαλές στο κρεβάτι του, αν δεν νιώσουν ασφαλή στα δικά τους κρεβάτια τα παιδιά στο Καράτσι ή την Βαγδάτη. Οι Ευρωπαίοι δεν θα είναι για πολύ σε θέση να υπερηφανεύονται για τις ελευθερίες τους, αν οι άνθρωποι σε άλλα μέρη του κόσμου παραμείνουν στερημένοι και εξευτελισμένοι”.

Η δημοκρατία και η ελευθερία δεν μπορούν πλέον να διασφαλιστούν σε μία μόνο χώρα ή σε μία ομάδα χωρών.

Η υπεράσπιση τους σε έναν κόσμο διαποτισμένο από την αδικία και κατοικημένο από δισεκατομμύρια ανθρώπους στερούμενους ανθρώπινης αξιοπρέπειας θα διαφθείρει αναπόφευκτα τις ίδιες τις αξίες που σκοπεύει να προστατεύσει.

Το μέλλον της δημοκρατίας και της ελευθερίας πρέπει να διασφαλιστεί σε πλανητική κλίμακα – ή δεν θα διασφαλιστεί καθόλου.»

*Απόσπασμα από το βιβλίο Ρευστός φόβος του Ζίγκμουντ Μπάουμαν, Εκδόσεις Πολύτροπον, 2007. Mετάφραση: Γιώργος Καράμπελας. Eπιμέλεια σειράς: Γιώργος Μανιάτης.

Η νεωτερικότητα υποτίθεται ότι θα ήταν η περίοδος εκείνη της ανθρώπινης ιστορίας στην οποία οι φόβοι που στοίχειωναν την κοινωνική ζωή κατά το παρελθόν θα μπορούσαν να ξεπεραστούν οριστικά και τα ανθρώπινα όντα θα μπορούσαν να αναλάβουν τον έλεγχο της ζωής τους και να δαμάσουν τις ανεξέλεγκτες δυνάμεις του κοινωνικού και του φυσικού κόσμου.

Κι όμως, στην αυγή του εικοστού πρώτου αιώνα, ζούμε ξανά σε μια εποχή φόβου. Είτε πρόκειται για τον φόβο των φυσικών ή περιβαλλοντικών καταστροφών είτε για τον φόβο τυφλών τρομοκρατικών επιθέσεων, ζούμε σήμερα σε μια κατάσταση διαρκούς άγχους αναφορικά με τους κινδύνους που δύνανται να ενσκήψουν απροειδοποίητα και ανά πάσα στιγμή.

«Φόβος» είναι το όνομα που δίνουμε στην αβεβαιότητά μας μπροστά στους κινδύνους που χαρακτηρίζουν τη ρευστή μοντέρνα εποχή μας, στην άγνοιά μας σχετικά με τη φύση της απειλής και στην ανικανότητά μας να καθορίσουμε τι μπορεί και τι δεν μπορεί να γίνει για την αντιμετώπισή της.

Το νέο βιβλίο του Ζύγκμουντ Μπάουμαν, ενός από τους σημαντικότερους κοινωνικούς στοχαστές της εποχής μας, είναι ένα ευρετήριο των ρευστών μοντέρνων φόβων. Είναι επίσης μια απόπειρα να έρθουν στο φως οι κοινές πηγές τους, να αναλυθούν τα εμπόδια που στοιβάζονται στον δρόμο προς την ανακάλυψη των τελευταίων και να εξεταστούν οι τρόποι απενεργοποίησης ή εξουδετέρωσης των φόβων αυτών.

Περιγράφοντας ευφυώς τους φόβους και τις αγωνίες που μας κατατρύχουν σήμερα, ο Μπάουμαν μας προειδοποιεί για το μέγεθος του έργου που θα χρειαστεί να αναλάβουμε στο μεγαλύτερο τμήμα του αιώνα που διανύουμε αν θέλουμε οι συνάνθρωποί μας να βγουν στο τέλος του αιώνα αυτού νιώθοντας πιο ασφαλείς και πιο σίγουροι για τον εαυτό τους από ό,τι νιώθουμε εμείς στην αρχή του.
—

Ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν γεννήθηκε στο Πόζναν της Πολωνίας το 1925. Σε ηλικία 18 ετών κατετάγη στον Ελεύθερο Πολωνικό Στρατό και πολέμησε ενάντια στη ναζιστική κατοχή. Παρέμεινε στο στρατό και μετά τη λήξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου αλλά τελικά αποστρατεύτηκε εξαιτίας της αντισημιτικής εκκαθάρισης. Ο Μπάουμαν ολοκλήρωσε μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών στις κοινωνικές επιστήμες και το 1954 έγινε λέκτορας στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας.

Ζει από το 1968 στην Αγγλία. Από το 1972 μέχρι το 1990 διετέλεσε καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου του Λιντς. Σήμερα είναι ομότιμος καθηγητής κοινωνιολογίας στα Πανεπιστήμια του Λιντς και της Βαρσοβίας.

Η σκέψη του Μπάουμαν έχει δεχτεί επιρροές από σημαντικούς διανοούμενους του 19ου αιώνα, όπως τον Καρλ Μαρξ και τον Μαξ Βέμπερ, αλλά και του 20ού αιώνα, όπως τον Τεοντόρ Αντόρνο, τον Κορνήλιο Καστοριάδη και τον Εμανουέλ Λεβινάς.

Ο Μπάουμαν πιστεύει ότι η κοινωνιολογία είναι υπόθεση ηθική: “Το να σκεφτόμαστε κοινωνιολογικά σημαίνει ότι καταλαβαίνουμε περισσότερο τους ανθρώπους γύρω μας, κατανοούμε τις ελπίδες τους και τις επιθυμίες τους, τις ανησυχίες και τα προβλήματά τους”.
Έχει τιμηθεί με τα βραβεία European Amalfi Prize for Sociology & Social Sciences (1990) και Adorno (1998).