«Η ποίηση, όπως και κάθε δημιουργία, ενέχει στοιχείο θανάτου, είναι συγχρόνως πένθος γι’ αυτό που έχει χαθεί. Η εγκατάλειψη του παλαιού – ποτέ δεν είναι απόλυτη – είναι συχνά αναγκαία ούτως ώστε να υπάρχει κίνηση ελεύθερη και ν’ ανασαίνει η ζωή, σε ορισμένες δε περιπτώσεις ο θάνατος μπορεί να είναι μια προσφορά τέτοιας ανάσας, ένα φιλί ζωής προς την ζωή. Στη θέση τότε του νεκρού ανθεί νέος σημαντικός δεσμός, από την απώλεια αναδύεται καινούργιο πολύτιμο υλικό… Ο θάνατος όμως των φυσικών προσώπων είναι πάντοτε ένας βίαιος θάνατος»[1].

Ο θάνατος κατέχει ιδιαίτερα σημαντική θέση στην πρώτη ποιητική συλλογή του Ιντζέ, «Σεληνάκατος» (Μανδραγόρας, 2013) συνυπάρχοντας με το σουρεαλιστικό στοιχείο και την υπαρξιακή αγωνία, εμπλουτισμένο με κοινωνικές παραστάσεις και αναφορές. Μέσω της ποίησης, η γένεση και η καταστροφή του σύμπαντος συνεχίζεται, ο θάνατος και η ζωή συνεχίζονται, η κλιμάκωση και ο συντονισμός της συνεργασίας της ζωής και της κοινωνίας συνεχίζονται.

Ο ποιητής με σταθερό προσανατολισμό προς το φεγγάρι αναζητά απαντήσεις για τον θάνατο. Εξάλλου, ο τίτλος της συλλογής αποτελεί δομικό στοιχείο της συλλογής· η σελήνη εντοπίζεται σχεδόν σε όλο το ποιητικό βιβλίο. Ταυτόχρονα, όμως, ο ποιητής προϊδεάζει το κοινό για ένα συμπαντικό ταξίδι στο χρόνο και τη φθορά, τη ζωή και το θάνατο, το παρόν και το αιώνιο.

Εν αρχή ην η περιδινούμενος ύλη
όπως αυτή ανέβλυσε από την κόγχη
του πρωτόπλαστου ματιού
Έπειτα η μετατόπιση της πίσσας κατά έναν ήλιο

Αγγίζει το φιλοσοφικό και υπαρξιακό θέμα μέσα από κοινωνικές προβολές και βιώματα με ευαισθησία και στοχαστική διάθεση. Στην πραγματικότητα ο Ιντζές προσεγγίζει το θάνατο με μία κοινωνική διάσταση χωρίς να διαχωρίζει τα ζώα από τους ανθρώπους. Τα τροχαία δυστυχήματα -ακόμα και αδέσποτων- κατέχουν σημαντική θέση (θύμα πλεκτάνης, κάθε που συμβαίνει, οι εκδρομείς του καλοκαιριού, αποτροπιασμός). Παράλληλα, αγγίζει τη στωική αδιαφορία των περαστικών και στοχάζεται για το τέλος.

Στα κράσπεδα ένθεν κι ένθεν της εθνικής οδού
παρασυρμένα τα τετράποδα ξεψυχούν·
διερχόμενοι οδηγοί κάνουνε στάση για καφέ και τα χειροκροτούν

Μα η ποιητική του δεν είναι μεταφυσική. Ο θάνατος για τον Ιντζέ διατηρεί μία κοινωνική υλικότητα, όπως αυτή καθρεφτίζεται με τις συνεχείς αναφορές, μα και τη διαστημική καταστροφή (άρκτος). Μόλο που δείχνει σε συνθέσεις να αποζητά μία  ερμηνεία του θείου, τελικά τούτη απορρίπτεται (επιπλέον βαρβαρότητες) υπό το βάρος της ύλης (εκδοχή δημιουργίας α’, εκδοχή δημιουργίας β’) και του ντεϊστικού κοσμολογικού μηχανισμού (παραβολή μέρος δεύτερο). Αγωνιά περισσότερο για το αποτύπωμα που αφήνει ο άνθρωπος σε μία συνειδησιακή προσέγγιση όσων μένουν πίσω (κι είναι η θλίψη μου μάταια, όπερ και εγένετο) και για τη ζωή την ίδια (θεώρημα, το σπουργίτι με τα πέτρινα φτερά).

Ο θάνατος του Ιντζέ δεν έχει κάποιο ρομαντικό στοιχείο (Σολωμός, Κάλβος) ή κάποια μυστηριακή υπόσταση (Καρούζος, Μπουκάλας). Απομακρύνεται από τη λογική του κοινωνικού/πολιτικού θανάτου και της περιθωριοποίησης (Αναγνωστάκης, Αλισάνογλου)· ούτε όμως βλέπει και κάποια λαμπρότητα, όπως ο Χειμωνάς όταν έγραφε «αφού για όλους τους ανθρώπους ο θάνατος θα είναι πάντα λαμπρός κι ότι λαμπρό έχει η ζωή των ανθρώπων είναι ο θάνατος»[2].

Έτσι, μένει σε σημαντική απόσταση από την ποίηση του πένθους, καθώς δεν ακολουθεί την πανάρχαια οδός εξωτερίκευσης και κοινωνικοποίησης του χαμού κάποιου αγαπημένου προσώπου. Χωρίς να βλέπει το θάνατο ως μία προσωπική υπόθεση, όπως τον όρισε η αστική ποίηση -με το βίο των περίκλειστων τοίχων και της απομόνωσης-, τον αντιμετωπίζει με μία υλική διάσταση μέσα από κοινωνικά βιώματα και προβολές σε έναν – θα λέγαμε – “συμπαντικό χρόνο”, μοιάζοντας να σχηματίζεται ένα νεκρικό συνεχές σε εθνικές οδούς κι αστικούς δρόμους ή ακόμα και για μακρινά μας, σχεδόν ξεχασμένα, πρόσωπα.

…θύματα τροχαίων
βαριά άρρωστοι
έγκλειστοι ιδρυμάτων
 
όλοι σαστίσανε στη θέα
της αιμόφυρτης ελιάς

Η γραφή του κινείται με φυσικότητα σε μία σπειροειδή λογική. Λυρικά στοιχεία με κέντρο αναφοράς τη σελήνη ή τα αστρικά συμπλέγματα συνυπάρχουν με μία αντιρομαντική διάθεση περιγραφής του θανάτου μέσω κοινωνικών αναφορών. Ο λυρισμός αγκαλιάζει το νατουραλισμό σαν τον κύκλο ή τη σπείρα της ζωής (θεώρημα).

…Η ζωή είναι ένας κύκλος
που φέρεται ομαλά κυκλικά
ενίοτε σε σπείρες

Την ίδια σπειροειδή πορεία ακολουθεί και η συλλογή με θεματικές που αλλάζουν κι επαναφέρονται σαν τα διαφορετικά επίπεδα της σπείρας στο ίδιο ύψος, άλλοτε δίνοντας την αίσθηση του κυκλικού σχήματος κι άλλοτε ενός βιωμένου ανηφορικού δρόμου, προς το θάνατο, προς το τέλος των πάντων και το σύμπαν της αιώνιας κίνησης.

Αξίζει να σημειώσουμε τον συνεχή στιχουργικό πειραματισμό του. Ο Ιντζές πειραματίζεται με τη φόρμα και υιοθετεί μία ποικιλία στη φόρμα του που σταθεροποιείται στην οικειότητα της γλώσσας με τα χαρακτηριστικά της προφορικότητας. Ο στίχος άλλοτε θρυμματίζεται στην πρόζα, άλλες φορές μετεωρίζεται κι ενίοτε εντάσσεται σε πεζοποιήματα με αφηγηματικό χαρακτήρα.

Το δε υπερρεαλιστικό στοιχείο ενδυναμώνει εικαστικά την εκφραστική του. Ωστόσο, η εικονοπλασία του δεν ορίζεται από τη διατύπωση αλλά από την ίδια αφηγηματική κίνηση και αποτυπώνεται συνειρμικά.

Επιλογικά, ο θάνατος αποτελεί ένα ιδιαίτερο θέμα στην ποίηση το οποίο στον ένα ή άλλο βαθμό προσέγγισαν όλοι σχεδόν οι ποιητές. Από τον Σολωμό και τον επικό θάνατο έως την ποίηση του πένθους, η ποίηση στοχάζεται πάνω στο θάνατο και αναπόφευκτα με την αιωνιότητα. Ο Ιντζές αναζητά μία διαφορετική, κοινωνικοϋλική, προσέγγιση στο ζήτημα δίχως να αγγίζει το χρόνο ως υπαρξιακή αγωνία, αλλά εκθέτει το θάνατο σε μία συμπαντική διάσταση. Η ευαισθησία και η θλίψη συνδέεται με τη φυσικότητα που διακρίνει το θάνατο από την κοινωνία έως το ίδιο το σύμπαν.

Το βιβλίο

[1] Αλέξανδρος Μήλιας, Βύρων Λεοντάρης: Η ποίηση ως χώρος ζωής και θανάτου, Αναγνώσεις, Αυγή (29/7/2014)

[2] Γιώργος Χειμωνάς, Οι χτίστες, 1979, σελ. 29.