Στην επέτειο των 500 χρόνων από τον θάνατο του πρώτου τυπογράφου στην Ιστορία Άλντο Πιο Μανούτιο, ο ποιητής και εικαστικός Δημοσθένης Αγραφιώτης συμμετέχει στις εκδηλώσεις που διεξάγονται στη Βενετία (τόπος δράσης του Μανούτιο), με το περιεκτικό δοκίμιο «e-Manuzio. Από τα βιβλία του Aldo Pio Manuzio στις ψηφιακές εκδόσεις. Από το μελάνι και το χαρτί στα pixel και το πυρίτιο». Η έκδοση τυπώθηκε στα πρότυπα του βιβλίου τσέπης του Μανούτιο, διαστάσεων 12χ16, μια συνεργασία των εκδόσεων Vakxikon.gr με τις εκδόσεις Κλίναμεν.

Η παρουσίαση του δοκιμίου του Δημοσθένη Αγραφιώτη «e-Manuzio», θα διεξαχθεί την Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 2016 στις 19.30 στο Ιωνικό Κέντρο (Λυσίου 11 Πλάκα). Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Ανδρονίκη Διαλέτη, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Κατερίνα Γούλα, μεταφράστρια και ο συγγραφέας. Συντονίζει ο Ίων Σιώτης, π. πρόεδρος του ΕΚΕΦΕ Δημοκριτός και του ΕΙΕ.

 
O Δημοσθένης Αγραφιώτης ζει στην Αθήνα. Είναι ποιητής, εικαστικός, perfomer. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Ισομορφισμοί (εκδόσεις Ίκαρος 1973), Διαστάσεις γραφής (εκδόσεις Πολυπλάνο 1976), Αποστάσεις (ιδ. έκδοση 1978), Μικροκυκλοροές (εκδόσεις Ολκός 1979), Διαλυτικά (εκδόσεις Κλίναμεν 1982), Κινέζικο τετράδιο (εκδόσεις Ερατώ 1988), Ν,αί (εκδόσεις Ερατώ 1992), Τοποίημα (εκδόσεις Ερατώ 1997), Lexicones – Λεξεικόνες (Εργαστήριο Γλώσσας και Ρητορικής, Εργαστήριο Νέων Τεχνολογιών, Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Πάντειο Πανεπιστήμιο 2000), Ήμερα δε (εκδόσεις Ερατώ 2000), Τώρα, 1/3 (εκδόσεις Ερατώ 2007), Aνοίκεια συνέχει-α (εκδόσεις Ερατώ 2010), Chinese Notebook (εκδόσεις Vakxikon.gr 2015).
 
Μιλήστε μας για το τελευταίο σας βιβλίο.

Το βιβλίο  «e-Manuzio» είναι αφιερωμένο στο κρίσιμο ζήτημα του μεταίχμιου ανάμεσα στις δυο  μορφές του βιβλίου: την έντυπη/χαρτώα και την ψηφιακή. Η αφορμή βέβαια αποτελεί το γεγονός ότι το 2015 συμπληρώθηκαν 500 χρόνια από τον θάνατο του Άλδου Πίου Μανούτιου (Aldus Pius Manutius-Aldo Pio Manuzio), του πρώτου  μεγαλόπνοου εκδότη στην ιστορία του βιβλίου. Ο Άλδος Πίος Μανούτιος (1449-1515) στην ηλικία των 42 ετών εγκαταλείπει τη δραστηριότητα του δασκάλου των αρχαίων ελληνικών και αφοσιώνεται στην έκδοση βιβλίων που στοχεύουν στη επιστροφή στα βασικά-θεμελιακά κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας αλλά και της λατινικής και της εβραϊκής, και ακόμη της αραβικής.

Ο κύκλος των ανθρωπιστών (humanists), στον οποίον ανήκε και ο Μανούτιος (αλλά και άλλες προσωπικότητες όπως ο Pietro Bembo) θεώρησε ότι η κρίση που περνούσε η Βενετία στα μισά της δεύτερης χιλιετίας (τραπεζική  αναταραχή, το άνοιγμα των  θαλασσίων οδών πέρα από τη Μεσόγειο, ο φόβος της αποκάλυψης…) απαιτούσε μια ριζοσπαστική λύση  με μακροπρόθεσμη προοπτική: την έκδοση των 130  βιβλίων από την Aldine Press κάτω από την έμπνευση και την καθοδήγηση του Μανούτιου. Το βιβλίο μου, ωστόσο δεν είναι  ένα ακόμη βιβλίο  ιστορίας  ή  μια βιογραφία του Μανούτιου.

Το βιβλίο έχοντας ως αφετηρία την  εκδοτική περιπέτεια του Μανούτιου, αναφέρεται στο σήμερα και επιτρέπει να διατυπωθούν μια σειρά ερωτημάτων για την ανάδυση και την τύχη του ψηφιακού βιβλίου -για παράδειγμα: ποιος ή ποιοι είναι οι αντίστοιχοι “Μανούτιοι” σήμερα; Είναι το ψηφιακό βιβλίο ο καταλύτης μιας σημαντικής πολιτιστικής μεταβολής, όπως ήταν το  έντυπο βιβλίο ως καίριος παράγοντας στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού; Το βιβλίο συνθέτουν 24 κείμενα-δοκίμια, όσα και τα γράμματα της ελληνικής αλφαβήτου. Μεταξύ των κειμένων παρεμβάλλονται τα 24 γράμματα γραμμένα με τον τρόπο της γιαπωνέζικης καλλιγραφίας και παραθέτονται 24 εικονοσχηματικά (οπτικά) ποιήματά μου (καθένα ειδικά αφιερωμένο σε κάθε γράμμα). Αποδίδεται έτσι τιμή στον Μανούτιο, που ήταν ο πρώτος που φρόντισε για την παραγωγή των τυπογραφικών χαρακτήρων-στοιχείων, ικανών να αποδώσουν την  αισθητική  των αρχαίων ελληνικών γραμμάτων, που τότε είχε  θεωρηθεί ως αξεπέραστη.

Τέλος, το σχήμα του βιβλίου ακολουθεί τις προδιαγραφές του Μανούτιου που τις καθόρισε για τα βιβλία τσέπης -μια από τις πολλές καινοτομίες του. Το βιβλίο είναι  ένας φόρος τιμής στον  γραμματολόγο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας που και ως εκδότης διαμόρφωσε το πρότυπο του εκδότη και ένα εργαλείο για την εξερεύνηση του νέου (και όχι τόσο γενναίου) κόσμου της ψηφιακής τεχνολογίας. Ειδικότερα για  το κόσμο του Ελληνικού βιβλίου, ο Μανούτιος θα μπορούσε  να θεωρηθεί ως γεννήτοράς του, καθώς αποτελεί το αξεπέραστο ορόσημο για κάθε έκδοση ελληνικού βιβλίου, έτσι το βιβλίο μου έρχεται να πιστοποιήσει τη διαχρονική επιρροή του.

Πώς αναζητάτε την έμπνευση μες στα χρόνια της κρίσης;

Είναι  αναπόφευκτο να ζούμε  μες στο ζόφο της «κρίσης», ωστόσο προσπαθώ να οργανώσω το βίο μου  πέρα από την «κρίση». Πιο συγκεκριμένα έχω δημιουργήσει την ιστοσελίδα www.crisiology.org, όπου επιχειρείται η παρουσίαση  καλλιτεχνικών έργων και προταγμάτων με θέμα ή αναφορά τη κρίση -καλλιτέχνες από διάφορες χώρες  έχουν συμβάλει στη διερεύνηση των ορίων και της εγκυρότητας της «κρίσης».

Η βασική μου υπόθεση, που διατυπώνεται  ως πολιτιστικός, συμβολικός και ποιητικός προβληματισμός, θεωρεί ότι η «κρίση» μάλλον συγκαλύπτει και δεν αποκαλύπτει τα τεκταινόμενα και τα συμβεβηκότα, γι’ αυτό εξάλλου προτείνω και  τον όρο «κρισιολογία». Παράλληλα, πραγματοποιώ διαλέξεις -κυρίως στο εξωτερικό- για τη φύση της «κρίσης» και ιδιαίτερα της ελληνικής, πέρα από τις κυρίαρχες προσεγγίσεις των οικονομολόγων και πολιτικών αναλυτών [για παράδειγμα  στο Πανεπιστήμιο του Birkbeck (Λονδίνο, 2013), του Harvard (ΗΠΑ, 2016), του Cambridge/Trinity College (Αγγλία, 2016)].

Στο καλλιτεχνικό επίπεδο έχω αναπτύξει έναν κύκλο επιτελέσεων (performances) με αντικείμενο και αναφορά την «κρίση». Οι επιτελέσεις έχουν παρουσιαστεί σε πολλές χώρες και αποτελούν ένα εξαιρετικό όργανο για την ιχνηλάτηση του τρόπου που  άτομα και κοινωνικές ομάδες βιώνουν την «κρίση» σε διαφορετικά πολιτιστικά περιβάλλοντα. (βλέπε www.dagrafiotis.com -> performances, επιτέλεση «N-O-B-O-D-Y» στο Cabaret Voltaire, Ζυρίχη, με αφορμή τα 100 χρόνια του DADA, 2016).

Τέλος, ποιητικά βιβλία (χαρτώα και ψηφιακά) και φωτογραφίες εξερευνούν  την «κρίση» στις διάφορες εκδοχές της (βλέπε: www.lensculture.com/demosthenes-agrafiotis ->project: «Crisis with a view». Και  την e-review «Otoliths»). Με μιαν άλλη διατύπωση, η «κρίση» αποτελεί και πεδίο και αφορμή για ουσιαστική δοκιμασία στοχασμού και καλλιτεχνικής εμβέλειας.
 
Ποια είναι η σχέση σας με τη λογοτεχνία;

Δηλώνοντας ότι είμαι «ποιητής και καλλιτέχνης διαμέσων», είναι σαφές ότι η λογοτεχνία αποτελεί τη συνθήκη για την παραγωγή των καλλιτεχνικών μου έργων  αλλά και τη σταθερή αναφορά  στη μορφοποίηση  των προταγμάτων τόσο στον τρόπο ζωής μου όσο και στους προσανατολισμούς των καλλιτεχνικών δράσεών μου. Επιπλέον η λογοτεχνία μούεπέτρεψε  να δημιουργήσω  θαυμάσιες φιλίες σε όλο τον πλανήτη και έτσι να νιώσω  την ύπαρξή μου με όλες της αποχρώσεις της οικουμενικότητας.   
 
Μπορεί ένα καλό βιβλίο να «σώσει» την ψυχή μας;

Το ερώτημα υποκρύπτει μια θρησκευτική προσέγγιση με έντονο χριστιανικό υπόστρωμα; Ένα καλό βιβλίο είναι ένας λαμπρός συνομιλητής, ένας σταθερός συνοδοιπόρος σε μια διαδρομή παθών, απολαύσεων και ταραχών. Ένα καλό βιβλίο δεν υπόσχεται και δεν εγγυάται την εύκολη λύση, απλά προσφέρεται ως απαρχή και ως εύθραυστη εκδοχή. Ένα καλό βιβλίο διδάσκει την αντοχή στο παράδοξο και στο αυθαίρετο.

Τα επόμενα σχέδιά σας;

Ετοιμάζω ένα βιβλίο με ποιήματα στα ελληνικά, αγγλικά και ιαπωνικά καθώς και με φωτογραφίες που έχω γράψει και έχω πραγματοποιήσει στη διάρκεια των ταξιδιών μου στην Ιαπωνία. Στα τέλη του Γενάρη του 2017, θα πάω στη Ρώμη για μια σειρά επιτελέσεων με μουσικούς από την πειραματική jazz και για μια έκθεση φωτογραφιών μου.