Ο Αντώνης Σκιαθάς είναι ένας πολυγραφότατος δημιουργός, ένας ακούραστος υπηρέτης του ποιητικού λόγου. Η νέα πολύπτυχη ποιητική του συλλογή «Ευγενία» (πικραμένος, 2016) αποκαλύπτει μια βαθιά σχέση του δημιουργού με την ιστορία και την ελλαδική γεωγραφία και τις υπαρξιακές αγωνίες.

Η ποίηση του Αντώνη Σκιαθά μας ταξιδεύει σε όλο τον ελληνικό γεωγραφικό χώρο. Είναι γεμάτη με ελληνικό χρώμα, τόσο ως ιδέες όσο και ως παραστάσεις. Οι συνεχείς αναφορές στην ιστορία και σε τοπωνύμια του παρελθόντος ή του παρόντος, όσο και τα αρχαιολογικά ερείπια που αποδίδονται εικαστικά στον ποιητικό του καμβά είναι η αποτύπωση της Ελλάδας που αναζητά τα βήματα της στη σύνδεση του παρόντος με το παρελθόν.

Η ένταση και η αβίαστη εισαγωγή του φυσικού στοιχείου τον φέρνουν πολύ κοντά στην «ποίηση της περιφέρειας»[1]. Το μπλε του ουρανού και του πελάγους αποτυπώνονται είτε άμεσα είτε συνυποδηλωτικά σε κάθε σχεδόν σύνθεση της συλλογής ως ψηφίδα του υπαρξιακού ποιητικού του μωσαϊκού χαρίζοντας τη χρωματική τους ζωντάνια στον ποιητικό καμβά του. Το ουράνιο χρώμα και η συχνότατη παρουσία της θάλασσας και εκείνης των ανέμων προσδίνουν ζωή στα ερείπια ναών και μαντείων με τη γοητεία της ελληνικής γης.

Συναρπάζει η στιχουργική του έκφραση που ζυγίζεται ανάμεσα στη λιτότητα της καθημερινής γλώσσας και τις στοχαστικές της διακλαδώσεις. Είναι μία έκφραση μελετημένα ανεπιτήδευτη που κυλά με τη φυσικότητα του προφορικού λόγου, ο ποιητής στοχάζεται για την τέχνη και τον ανθρώπινο βίο. Σαν ποιητικά δοκίμια οι συνθέσεις της συλλογής ταξιδεύουν τον ακροατή/αναγνώστη στον μαγικό κόσμο των ποιητικών αναζητήσεων του Σκιαθά ξεπερνώντας τις συμβάσεις του χώρου και του χρόνου[2].

Ο δημιουργός περιδιαβαίνει τον κόσμο των υπαρξιακών αγωνιών ακολουθώντας τη συνειρμικότητα[3]. Τούτο αποτελεί και τον συνδετικό δεσμό στην τεχνική του “διασπασμένου θέματος”[4] ενσωματώνοντας τον κοινωνικό προβληματισμό στο υπαρξιακό και ιστορικό υλικό[5].

Η δυναμική χρήση του μεταφορικού λόγου[6] με τις προσωποποιήσεις και το μοτίβο του υγρού στοιχείου[7] μαγεύουν το κοινό. Απρόσμενες υπερρεαλιστικές πινελιές εμπλουτίζουν το καναβάτσο του Σκιαθά[8] πλάι στη συνειρμική κίνηση του στίχου. Αλληγορίες[9] συνδέονται με υπαρξιακούς προβληματισμούς μέσα σε μία μυσταγωγική στιχουργία εικόνων. Έτσι, ο ποιητής συνδέει στοιχεία από το ιστορικό και μυθολογικό θησαυροφυλάκιο με το φυσιολατρικό στοιχείο σε έναν συνδυασμό με πλούσια χρώματα και μηνύματα με βάθος χρόνου[10].

Συνεχείς, εξάλλου, είναι οι αναφορές σε ιστορικά πρόσωπα, καλλιτέχνες και μη. Ο ποιητής με την ενσωμάτωση των διάσημων προσωπικοτήτων δημιουργία έναν υπερ-κειμενικό διάλογο μεταξύ του παρόντος και του παρελθόντος ενίοτε και έναν καλλιτεχνικό[11]. Την ίδια όμως στιγμή προσδίδει ένα διαχρονικό βάθος στους δικούς του υπαρξιακούς προβληματισμούς ξεπερνώντας το επίκαιρο[12] και συνδέοντας τις ατομικές αγωνίες με την τέχνη και καθιστώντας τις πανανθρώπινες ξεπερνώντας τον τόπο και τον χρόνο. Η επίκληση και οι διακειμενικοί διάλογοι με ανθρώπους της τέχνης και με ιστορικά πρόσωπα ξεπερνούν τον υποκειμενικό χαρακτήρα του επίγονου ποιητή.

Ο λόγος του Σκιαθά ιχνογραφεί την ελληνική περιπέτεια μέσα από μία υπαρξιακή διαδρομή που ταξιδεύει στον χρόνο. Η ποιητική του συνδέει τον ελληνικό πολιτισμό με την ιστορία του τόπου, δείχνοντας τις επιδράσεις του πολιτισμού στις γενεές μέχρι σήμερα. Άλλωστε, ο χρόνος διαπνέει όλη τη συλλογή ενισχύοντας τον πολύπτυχο χαρακτήρα της και εντέλει την πολυκεντρικότητά της σαν ένα στιχουργικό ταξίδι από την Τροία έως το σήμερα, ως μία ενιαία ποιητική σύνθεση.

Η στιχουργική του παραδομένη στο μπλε της Μεσογείου μετατρέπεται σε έναν οδυσσειακό ύμνο για τον άνθρωπο, που εφήμερος παλεύει απέναντι στο αιώνιο υγρό στοιχείο[13]. Και οι διαρκείς ιστορικές αναφορές υποστηρίζουν εκφραστικά το χρονικό βάθος και τα τοπωνύμια της γεωγραφικής κάλυψης. Άλλωστε, η ποιητική του Σκιαθά διατρέχει το σύνολο της  επικράτειας του αρχαίου κόσμου με επίκεντρο τον ελλαδικό χώρο[14].

Μία εσωτερική πνοή διαπνέει τους στίχους του που με ευαισθησία παρακολουθεί με αγωνία το ανθρώπινο πάθος στο διάβα του χρόνου, τα ναυάγια, την απώλεια, τις τρικυμίες της ζωής. Άλλοτε η στιχουργική του αποκτά μοιάζουν με χρησμούς, θυμίζοντας παλαμικές προφητείες, κι άλλες φορές ελευθερόστιχες υμνωδίες στον μακραίωνο ελληνικό πολιτισμό και το απόλυτο ελληνικό μπλε που ξεπερνά τον χρόνο της τέχνης.

Η «Ευγενία» είναι ένας διαρκής διάλογος του χρόνου και του ελληνικού πολιτισμού με τους φθόγγους και τις βαθύτερες ανθρώπινες ανησυχίες. Είναι το μέλλον των ανθρώπων όμως ριζώνει στο παρελθόν και ακτινοβολείται μέσα από τη στιχουργική του Σκιαθά στα μάτια της κόρης του. Κάθε νεώτερη γενιά κουβαλά μέσα της βαθιά τον ελληνικό πολιτισμό, από τις μυκηναϊκές κατακτήσεις και έπη μέχρι τους ποιητές του πρόσφατου παρελθόντος και καλλιτέχνες που επέδρασαν στην αντίληψη του ίδιου του ποιητή.

———————————————————————————————————

[1] βλ. Δήμος Χλωπτσιούδης, Προσεγγίζοντας την ποίηση της περιφέρειας, vakxikon, τεύχ. 34 (Ιούνιος 2016).

[2] βλ. σελίδες ημερολογίου για το κάλλος των παρουσιών ωδή, στον λεύτερο Δυσσέα, η μεσιτεία των μπλε του Ιούδα ποιητή.

[3] βλ. ασκήσεις πλοηγού.

[4] βλ. ηχώ της ψυχής β’, η γέννα, με τη μέθοδο του Ελλήσποντου, η προσωπίδα της μητέρας μου, ομίχλη.

[5] βλ. γενέθλια μανιφέστο, κόκκινα λουστρίνια, σελίδες ημερολογίου για το κάλλος των γεννητόρων, εξωδίκως στα ορεινά της ποίησης β’,  σελίδες ημερολογίου για το κάλλος των συγγενών.

[6] βλ. λαθρεμπόριο ανέμων, οι στίξεις, σελίδες ημερολογίου για το καλό των συγγενών, με τον τρόπο της γόνιμης μητέρας, η ηχώ της ψυχής β’,  με τον τρόπο του ποιητή, σκέψεις για τις παρουσίες.

[7] βλ. το δίκαιο της συγκλήτου β’, η μοναξιά του Νικολάου Καρούζου, η γέννα, επί της λίμνης Κουμουνδούρου, με τη μέθοδο του Ελλήσποντου.

[8] βλ. το θέρος, Ιωλκός σε πένθος αλλοεθνών γ’,  το μάταιο.

[9] βλ. ελαιώνας, οι στίξεις, η προσωπίδα της μητέρας μου.

[10] βλ. το δίκαιο της συγκλήτου α’ & β’.

[11] βλ. επί της λίμνης Κουμουνδούρου, η μοναξιά του Νικολάου Καρούζου, η Ιωλκός σε πένθος αλλοεθνών β’.

[12] βλ. χρησμοί της μνήμης του ελεεινού της ποίησης, εις το ιερό του Μελάμοδα οι ατελείς οικείοι,  ήθη επαϊόντων, εξωδίκως στα ορεινά της ποίησης β’.

[13] βλ. η μεσιτεία των μπλε του Ιούδα ποιητή, σελίδες ημερολογίου για τον καλός των παρουσιών β’, ο θρήνος του Αλφειού.

[14] βλ. με τον τρόπο του εραστή, με τον τρόπο του οδοιπόρου.