Σε μια εποχή στην οποία οι αριθμοί φαίνεται να θριαμβεύουν -ως φενάκη απόδειξη του “ορθολογισμού”-, η ποίηση ίσως είναι η τέχνη εκείνη που παλεύει να φέρει στο προσκήνιο τον Άνθρωπο και την κοινωνία. Ενάντια στο τεχνοκρατικό ιδεώδες, επιμένει με τη λιτότητα που τη διακρίνει και τη συναισθηματική φόρτιση που γεννά, να επενδύει στην ίδια την ψυχή. Και είναι πράγματι παρήγορη, σε τούτο το πνεύμα, η εμφάνιση νέων ηλικιακά ποιητών και μας γεμίζει με αισιοδοξία.

Τέτοια αισιοδοξία μας γεμίζει η πρώτη ποιητική συλλογή του Νικόλα Νιαμονητού, «κυνήγα τη νύχτα μέχρι να γίνεις φλογερή ύπαρξη» (Εκάτη, 2014).

Ποίηση υπαρξιακή και στοχαστική του 23χρονου δημιουργού με διδακτικό συχνά ύφος. Επιρροές του ποιητή διακρίνονται στη γενιά του ’70. Φαίνεται να ακολουθεί το δρόμο Γάλλων στοχαστικών ποιητών και Ελλήνων μέσα από ένα οδοιπορικό στον άρρητο κόσμο των οικείων και καθημερινών, στην αθέατη πλευρά της ζωής. Ο Νιαμονητός στοχάζεται για την ποίηση και τη ζωή με υπαρξιακό υπόβαθρο. Άλλοτε με παραινετικό ύφος κι άλλες φορές αποστασιοποιημένος, τοποθετεί τον εξιδανικευμένο ποιητή του ως ένα φορέα δημιουργικής αντίστασης σε έναν κόσμο καταστροφής. Αν και ο ποιητής του Νιαμονητός διαφέρει πολύ από τον σαχτουρικό ήρωα, εντούτοις και οι δύο είναι υπεράνθρωποι που βασανίζονται. Είναι μυθικά πρόσωπα, έξω από την ανθρώπινη κοινωνία, έως και αντικοινωνικοί.

Μορφικά ο στίχος κινείται μεταξύ πρόζας και μεταμοντέρνας αφηγηματικής ελευθεροστιχίας. Η μουσική εσωτερική δομή του στίχου αντικαθίσταται από το στοχαστικό ή το διδακτικό μήνυμα, ενισχυόμενο με εικονοπλαστική αφαίρεση. Τα σημεία στίξης απουσιάζουν εντελώς, ενώ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι οι συχνοί μεγάλοι τίτλοι, όπως ήδη μας προϊδεάζει ο μακροσκελής τίτλος της συλλογής.

Η γλώσσα του διατηρεί όλα τα πεζολογικά στοιχεία της πρόζας, δίχως να είναι ελλειπτική και χωρίς να υστερεί στην ποιητικότητά της. Βέβαια, η στοχαστική-υπαρξιακή πρόζα περιορίζει τον έντονο συναισθηματισμό, αλλά η εκφραστική απλότητα και η αφαιρετική εικονοπλασία διεγείρει τις αισθήσεις μαζί το λογισμό με αποτέλεσμα το μήνυμα να εξαγάγεται άμεσα πατώντας σε “απαλά” συναισθήματα. Το ύφος του διακρίνεται από υψηλούς τόνους και μία χαρακτηριστική επιγραμματικότητα. Οι αποφθεγματικές διατυπώσεις εντείνουν την υπαρξιακή απαισιοδοξία του δημιουργού, αλλά την ίδια στιγμή προκαλούν τη λογική του αναγνώστη, ξαφνιάζοντάς τον ευχάριστα κι ενίοτε συγκινώντας τον. Ειδικά τα επιμύθια (οι τελευταίες στροφές) δίνουν μία ξεχωριστή εμφατικότητα σε κάθε σύνθεση.

Κυρίαρχο στις πλείστες των έργων του είναι το β’ ενικό γραμματικό πρόσωπο (άλλες φορές αοριστολογικό κι άλλοτε προτρεπτικό), προσδίδοντας στο λόγο αμεσότητα, καθώς απευθύνεται προσωπικά στον αναγνώστη, τον παρακινεί, τον προβληματίζει και τον ευαισθητοποιεί. Με αυτόν τον εκφραστικό τρόπο καταφέρνει να δώσει έναν παραινετικό τόνο, ώστε ο δέκτης να οδηγηθεί στη λήψη αποφάσεων μέσα από έναν ιδιόρρυθμο διάλογο -με χαρακτηριστικά άτυπης θεατρικότητας.

H χρήση του β΄ ενικού αναδεικνύει την προφορικότητα στην έκφραση και εξάγει μία οικειότητα, στοιχεία που βοηθούν τον ποιητή να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη αποτελεσματικότερα και να τον συγκινήσει. Ωστόσο, η αποκλειστική σχεδόν χρήση του στην -πολυσέλιδη- συλλογή, λειτουργεί σε βάρος της “αντικειμενικής” ποιητικής αφήγησης που διαμορφώνει το γ΄ ενικό.

Στη μεταμοντέρνα εποχή της εύκολης πληροφορίας και της άρνησης ενός μυθοποιημένου παρελθόντος, η ποίηση δεν έχει ανάγκη να στοχάζεται. Η ποίηση σκέφτεται και περιγράφει, διεγείρει συναισθήματα και εμπνέει τον αναγνώστη να στοχαστεί εκείνος, μόνος του. Η ποίηση στοχάζεται αφ’ εαυτής, αλλά δεν είναι φιλοσοφία «όποιες και αν είναι οι συγγένειες και η εγγύτητα ανάμεσα στην ποίηση και τη φιλοσοφία, είναι ακριβώς αυτό το “ανάμεσα” που τις διακρίνει και τις χωρίζει πραγματικά». «Ο στοχασμός, άλλωστε, ελλοχεύει σε κάθε στίχο, ακόμα και πίσω από τις εικόνες μπορούμε να αντικρίσουμε τις βαθύτερες σκέψεις του δημιουργού(…) Η αλήθεια της τέχνης είναι εκείνη των συναισθημάτων που μεταφέρονται ή λειτουργούν ως αγωγοί ενός μηνύματος. Και αυτή η αλήθεια είναι το μόνο αντικειμενικό στοιχείο στην ποίηση. Και τούτη την -υποκειμενική- αλήθεια η ποίηση την μεταφέρει αμεσότερα από κάθε άλλη τέχνη».

Η αποκαθήλωση του ποιητικού ελιτισμού έχει προσπεράσει τη στοχαστική και διδακτική ποίηση. Αντίθετα, από τις «πολλές διαστάσεις στη σύγχρονη ποίηση, αυτή που λείπει περισσότερο είναι η αισθητική. Μία αισθητική όμως που να εμπεριέχει και να μετουσιώνει κάθε πολιτική, κοινωνική, ηθική, μεταφυσική και υπαρξιακή διάσταση σε ποιητική». Εξάλλου, η ποίηση διδάσκει μέσα από τις αναφορές που κάνει (άμεσα ή έμμεσα) στα υπαρξιακά ή κοινωνικά ζητήματα που μας απασχολούν. Ως τέχνη μέσω του συναισθήματος αμφισβητεί, συγκινεί, γεννά ερωτήματα, προκαλεί.

Ο Νικόλας Νιαμονητός εντάσσεται στη νεώτερη ελπιδοφόρα ποιητική γενιά που βιώνει τις κοινωνικές εξελίξεις με τον ιδιαίτερο τρόπο της νεότητας, της ελευθερίας προς ένα -όσο ζοφερό κι αν φαντάζει- άγραφο ακόμα μέλλον το οποίο η ίδια η ηλικία τους τούς επιβάλλει. Και τούτη ακριβώς η ελπίδα που μας κάνει να αισιοδοξούμε για το λογοτεχνικό μέλλον της χώρας…
τοβιβλίο

«Κατεβάστε» τη νέα ποιητική συλλογή του Δήμου Χλωπτσιούδη, «κατάστιχα» από την cosmotebooks ή από το myebooks.gr