Τη σημασία του πειραματισμού την έχουμε τονίσει/υπερασπιστεί πολλές φορές στο παρελθόν. Ο πειραματική απόπειρα και η συνεχής αναζήτηση της έκφρασης αποτελεί ένα βασικό σημείο της τέχνης και της λογοτεχνίας. Είναι εκείνος που ωθεί προς τα εμπρός την ποίηση και ταυτόχρονα καταδεικνύει ένα δημιουργό που προσπαθεί να αποφύγει την τυποποίηση.

Σε αυτό το δρόμο οδεύει εδώ και χρόνια η Ασημίνα Ξηρογιάννη. Κάθε της βιβλίο (ποιητικό[1] ή θεατρικό[2]) διαφέρει σημαντικά από τα προηγούμενα, καταδεικνύοντας μία συνεχή και αγωνιώδη αναζήτηση της έκφρασης μέσα από διαφορετικά είδη. Και ακριβώς αυτό το νέο της βιβλίο, «23 ημέρες» (Γαβριηλίδης, 2015) προσπαθεί να συνταιριάξει διαφορετικά είδη λογοτεχνίας.

Ειδολογικά το βιβλίο δεν μπορεί να καταταχθεί σε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία καθώς πρόκειται για λογοτεχνία μέσα στη λογοτεχνία, ένα ερμαφρόδιτο λογοτεχνικό είδος, ίσως όπως το θέτει η ίδια για μία εν εξελίξει ποιητική νουβέλα, κινούμενο μεταξύ νουβέλας με θεατρική υποδομή και ποίησης. Η δημιουργός προσπαθεί με θεατρική λιτότητα και σκηνοθετική καθοδήγηση να συνδέσει την πεζογραφία με την ποίηση.
Με αξιοπρόσεκτη εκφραστική λιτότητα και μικροπερίοδο λόγο η νουβέλα καταγράφει μέρα με τη μέρα τις σκέψεις της Σοφί και τη γέννηση της ποίησης. Η βραχυλογία εξοστρακίζει κάθε στολίδι διαμορφώνοντας ένα απέριττο ύφος σαν σκηνοθετικές οδηγίες, που όμως ακολουθούν μία -υποτυπώδη- πλοκή. Έτσι, η δημιουργός με ένα φενάκη αφηγηματικό παντογνώστη υποκριτή παρουσιάζει το χώρο/σκηνικό της “δράσης” (ένα δωμάτιο) και τις σκέψεις της ηρωίδας.

Από το αρχικό ερέθισμα, ένα ερωτικό τρίγωνο και μία ερωτική απογοήτευση, περνά στο ποίημα. Καθώς η Σοφί βρίσκεται σε αναμονή κι απομόνωση, ενόψει ενός έρωτα που απειλείται να χαθεί για πάντα, μαζί με τα συναισθήματα γεννά λέξεις και ποίηση. Η ηρωίδα βασανίζεται μέχρι να γεννηθεί το ποίημα, αξιοποιεί όλο το αναγνωστικό παρελθόν της σε μία εξωτερίκευση του εσωτερικού. Ως alter ego της Ασημίνας Ξηρογιάννη, ανακαλεί μνημονικά όλους τους δημιουργούς που την επηρέασαν.

Η νουβέλα αναμειγνύεται με την ποίηση. Σε κάθε “μέρα” της ημερολογιακής σύνθεσης, ένα ποίημα γεννιέται ολοκληρώνοντας την εικόνα της ψυχοσύνθεσης της ηρωίδας. Πρόκειται για ποίηση με εξομολογητικό χαρακτήρα. Οι πρωτοπρόσωπες και δευτεροπρόσωπες -ως σκηνικός ψευδοδιάλογος- διατυπώσεις του δίνουν την εικόνα ποιητικού σημειωματάριου συναισθημάτων, σαν έναν ποιητικό μονόλογο σε 23 πράξεις.
Ωστόσο, η ποίηση επιτελεί έναν διπλό ρόλο. Συμπλέκεται και ολοκληρώνει την πλοκή ενώ την ίδια στιγμή αναδεικνύει τη διαδικασία της ποιητικής δημιουργίας, την απομόνωση του δημιουργού και τη μεταστοιχείωση των ατομικών συναισθημάτων σε στιχουργήματα, τη μεταμόρφωση των δυσάρεστων βιωμάτων σε αφορμή ποίησης. Έμπνευση για την Ξηρογιάννη δεν υπάρχει. Είναι μία βασανιστική οδός που καλείται να ακολουθήσει ο δημιουργός μέχρι τη μεταμόρφωση της χρυσαλλίδας σε ποιητική πεταλούδα.

Η Ασημίνα Ξηρογιάννη κατάφερε να ξεχωρίσει -με διαφορά- από τους ποιητές της αγανάκτησης μέσα από τους συνεχείς μετασχηματισμούς του έργου της και τη συνέπειά της στον πειραματισμό και την αναζήτηση της καινοτομίας. Ωστόσο, την καινοτομία δεν την αντιμετωπίζει ως αυτοσκοπό· είναι απλά το αποτέλεσμα της διαφορετικής καλλιτεχνικής έκφρασης όπως τούτο εμφανίζεται και μέσα από την ποικιλία των λογοτεχνικών ειδών με τα οποία κινείται στο χώρο των γραμμάτων.
τοβιβλίο

[1] βλ. την κριτική μας στις ποιητικές της συλλογές «προφητεία του ανέμου» (Δωδώνη Εκδοτική), «Πληγές» (Γαβριηλίδης, 2011) και “εποχή μου είναι η ποίηση” (Γαβριηλίδης, 2013).

[2] βλ. την κριτική μας στους θεατρικούς μονολόγους της «οντισιόν» (Vakxikon.gr, 2015)