Η ποίηση είναι ένα ταξίδι στα συναισθήματα με όχημα τις λέξεις. είναι μία κορυφαία τέχνη, γιατί με τα πιο απλά υλικά, φθόγγους γυμνούς, φέρνει στην επιφάνεια συναισθήματα και τα κοινωνεί στο κοινό. Και είναι ιδιαίτερα παρήγορο ότι στην εποχή του πολιτικού βερμπαλισμού και της ρητορικής κενότητας, νέοι άνθρωποι με το ποιητικό πινέλο στο χέρι ζωγραφίζουν συναισθήματα και αγωνίες με την αντήχηση των λέξεων.

Χαρακτηριστική είναι η πρώτη ποιητική εμφάνιση της Δέσποινας Ντάσης («όλα τα ΜΗ του κόσμου», Κέδρος, 2015). Στην ποιητική  της διακρίνεται μία ιδιαίτερη γλώσσα με ενδιαφέρουσα εκφραστική που ισορροπεί μεταξύ αφηγηματικού ύφους και συνειρμικών διατυπώσεων και εκφραστικής λιτότητας. Εντυπωσιακοί προσδιορισμοί (πάτημα ελαφρύ, ακροβάτες, αδαμάντινες ψυχές) πηγάζουν από τη μεταφορική χρήση λέξεων ως προσδιορισμών και από μετωνυμίες που προσφέρουν εικαστική δύναμη στο στίχο της συμπληρώνοντας τον εσωτερικό ρυθμό του.

Η στιχουργική θεμελιωμένη στη λιτότητα του ποιητικού λόγου με την κυριαρχία ρημάτων και ουσιαστικών, που περιορίζουν στο ελάχιστο τα επίθετα, εκφράζουν τα θρυμματισμένα συναισθήματα της νεαρής δημιουργού· την ίδια στιγμή με τις στροφικές επιλογές και το στιχουργικό ρυθμό αισθητοποιείται το αίσθημα μετεωρισμού μιας ολόκληρης γενιάς, συμπλέοντας με την εικαστική της (το θεμέλιο του κόσμου, ξέφωτα, εξορία, το κορίτσι με τα πράσινα μάτια, εγρήγορση).

Στο πλούσιο ποιητικό της κάδρο η κίνηση και ο ήχος έχουν κεντρικό ρόλο (ο λύκος, πορσελάνινες κούκλες, κόσμε μου, ακροβάτες). Ωστόσο η Ντάση αποφεύγει την επιτηδευμένη εικονοπλασία. Την αφήνει να αναδυθεί σχεδόν αυθόρμητα μέσα από την κυρίαρχη αφηγηματική ροή (αλιευτές και αλιείς, αδαμάντινες ψυχές, πορσελάνινες κούκλες). Τα χρώματα υποτάσσονται στη θολότητα της “ομιχλώδους” φωτεινότητας ή στο νυχτερινό καναβάτσο.

Η ποικιλία των ποιητικών υποκειμένων προσδίδει μία κίνηση που ολοκληρώνει εκείνη των εικόνων της. Το α’ ενικό γραμματικό πρόσωπο (η αγάπη των ανθρώπων, ο λύκος, το περισσότερο, το δισκοπότηρο της νύχτας, παντού κουτιά, το κορίτσι με τα πράσινα μάτια, τ’ άστρο και το κυκλάμινο) και οι ερωτήσεις (πορσελάνινες κούκλες, δούλη του ιερού) διαμορφώνουν ένα δραματικό πλαίσιο αμεσότητας. Μάλιστα, ο χωρισμός των ενοτήτων θα μπορούσε να αντιστοιχηθεί σε θεατρικές σκηνές με πράξεις τα επιμέρους ποιήματα. Τη σκηνική διάσταση της συλλογής συντηρούν το β’ πρόσωπο (ο τοίχος, θα σου δέσει τα μάτια η μοίρα, κόσμε μου) και οι έμμεσοι διάλογοι (ζωντανή, εξορία, Βαβέλ, ξέφωτα) και ολοκληρώνουν τα παρενθετικά σχόλια που θυμίζουν σκηνοθετικές οδηγίες (αλιευτές και αλιείς, αδαμάντινες ψυχές, δούλη του ιερού).

Η πρωτοενική διατύπωση μαζί με το α’ πληθυντικό πρόσωπο (αλιευτές και αλιείς, πορσελάνινες κούκλες, ακροβάτες, πάτημα ελαφρύ, αλαφροΐσκιωτη, μια ρίζα αυγής) αποκαλύπτουν μία συλλογική διάσταση, καθώς το ενικό υποκείμενο υποτάσσεται συνειρμικά και εικαστικά στο -κοινωνικό- σύνολο, αποφεύγοντας τον ποιητικό εγωκεντρισμό.

Αντίθετα, μέσα από την ποίησή της η Ντάση εκφράζει τις αγωνίες της νέας γενιάς (θα σου δέσει τα μάτια η μοίρα, οδηγός) που φοβάται ν’ αγαπήσει και αισθάνεται κλειδωμένη σε μία γυάλα (πάτημα ελαφρύ, παντού κουτιά), ενώ γύρω της ο κόσμος καταρρέει (κόσμε μου, η πτώση) ξεχνώντας ότι αποτελεί τελικά το θεμέλιο του κόσμου (τίτλος ποιήματος). Πολιτικοί συμβολισμοί με κοινωνιοϋπαρξιακή διάσταση εκθέτουν τούτη την αγωνία (ο λύκος, πορσελάνινες κούκλες, ακροβάτες, σιδηρουργοί, ο τοίχος, το δισκοπότηρο της νύχτας) παρατηρώντας με ευαισθησία την παρακμάζουσα κοινωνία (ακροβάτες, δούλη του ιερού, σαν βήματα, το θεμέλιο του κόσμου). Η ανησυχία της εκφράζεται συχνά με αλληγορίες πλούσιες σε κοινωνικές παραστάσεις με υπαρξιακό παρονομαστή (αλιευτές και αλιείς, ολόκληρη η ενότητα εγρήγορση και τα μυστικά της μήτρας).

Ας υπογραμμίσουμε, επιλογικά, ότι παρά την κυριαρχία των μελανών κοινωνικών βιωμάτων, η ποιητική της Ντάση εκπνέει προς τον αναγνώστη με τον λανθάνοντα νεανικό ρομαντισμό της ένα αίσθημα πληρότητας και υφέρπουσας αισιοδοξίας. Δεν είναι μόνο ο οπτιμιστικός επίλογος (μια ρίζα αυγής, και τότε ξημερώνει), αλλά και η φωτεινότητα που η πρωτοεμφανιζόμενη στιχουργία της εκλύει. Άλλωστε, τι πιο αισιόδοξο από νέους ανθρώπους που βρίσκουν – με καλλιτεχνική ωριμότητα – καταφύγιο στην ποίηση.

Tο βιβλίο