Εδώ και 15 περίπου χρόνια, ένας επισκέπτης ήρθε κι εγκαταστάθηκε για τα καλά στα τοπία του βίου, για μένα: Ο καρκίνος. Έφτασε με όχημα συγγενείς, φίλους, γνωστούς και ασθενείς μου – ήτοι, σχεδόν από παντού.”, ο ψυχίατρος, διδάσκων ψυχαναλυτής και συγγραφέας, Νίκος Σιδέρης μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη για τη δημιουργική πορεία της συγγραφής –από την ιδέα μέχρι το τυπογραφείο– του νέου του βιβλίου “Ένα τραγούδι για τον Ορφέα” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Ads

“Δεν είναι μια εύκολη συνύπαρξη. Κόπος, πόνος, αγωνία, απώλειες, σε δόσεις απρόβλεπτες και κάποτε αφόρητες. Αδιόρατη συρρίκνωση του εδάφους, όπου φύονται οι βεβαιότητες –θεμέλιο του βίου– των ανθρώπων γύρω σου. Και ερωτήματα στον νου και στα σπλάχνα, που η απάντηση σ’ αυτά καταπονεί και η αποφυγή της υποσκάπτει ψυχές, σχέσεις, τρόπους, πρακτικότητες της καθημερινότητας.

Σιγά-σιγά, οι αλλεπάλληλες και κατά κανόνα παρατεταμένες εμπειρίες τέτοιων δοκιμασιών καταστάλαξαν σε κάποια κομβικά θέματα, που είναι τα εξής: Πώς υπερασπίζεις την αξιοπρέπεια της ύπαρξης κάτω από το φάσμα του θανάτου; Πώς μπορεί να γίνει η δοκιμασία οδός μιας λύτρωσης που να μην εξαρτάται από την έκβαση της αναμέτρησης ανάμεσα στις δυνάμεις του θανάτου, από τη μια, και τις δυνάμεις της ζωής, από την άλλη; Πώς μπορεί η λογική της ζωής να κυριαρχήσει πάνω στην πίεση του θανάτου, σε όλα τα επίπεδα – διανοητικό, συναισθηματικό, φαντασίας, έμπρακτης στάσης, σχέσης με τον άλλον; Κι ακόμη, λόγω της ιατρικής και ψυχαναλυτικής μου ιδιότητας: Ποια είναι η ψυχολογικά άριστη ενδεικνυόμενη στάση σε τέτοιες περιστάσεις, τόσο για τον πάσχοντα όσο και για τους δικούς του ανθρώπους, καθώς και για το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό;

Η απάντηση σε τέτοια ερωτήματα δεν είναι ούτε προφανής, ούτε εύκολη. Ωστόσο, υπάρχει και μπορεί να διατυπωθεί και να τηρηθεί – όσο είναι ανθρωπίνως δυνατόν. Βασικοί πυλώνες είναι οι εξής: Η αναπαράσταση της δοκιμασίας με την εικόνα μιας ζωτικής ζυγαριάς, όπου και το μικρό λιθαράκι μπορεί ν’ αποδειχτεί καθοριστικό – και συχνά εντοπίζεται στην ψυχολογία του πάσχοντος. Η υιοθέτηση μιας στάσης που υποστηρίζει μια ευρυγώνια θεώρηση της ύπαρξης, αντί να στενεύει η εμπειρία και ο ορίζοντας μόνο στην επώδυνη παρουσία της πάθησης. Η προσφυγή στον λόγο , τόσο από τον πάσχοντα όσο και από το περιβάλλον του. Η αντιμετώπιση των καταστάσεων με ψυχραιμία και αξιοπρέπεια. Και η επιδίωξη μιας γαλήνης πέρα από την προσδοκία και τον φόβο.

Αυτές τις ιδέες τις παρουσίασα σε επιστημονικές συναντήσεις και τις δημοσίευσα σε επιστημονικά έντυπα. Όμως, αυτό δεν μου αρκούσε. Επειδή αισθάνομαι βαθύτατα ότι η γόνιμη στάση απέναντι στη δοκιμασία, που παραδειγματικά εικονογραφείται στον καρκίνο, δεν είναι θέμα μόνο των ειδικών. Είναι θέμα που αφορά κάθε άνθρωπο – είτε επειδή ο ίδιος δοκιμάζεται, είτε επειδή συμπορεύεται με κάποιους που δοκιμάζονται. Στο μεταξύ, ολόκληρη η χώρα αυτή βυθιζόταν βαθμιαία σε μια δοκιμασία τραγική κι ανέκδοτη, με κυβερνήτες ανίκανους να προτείνουν κάτι καλύτερο από τον τρόμο και το όλοι εναντίον όλων και με ανθρώπους που τα είχαν όλο και πιο πολύ χαμένα.

Έτσι αποφάσισα να μιλήσω σε όλους και σε κάθε ενδιαφερόμενο με τρόπο άμεσο και ικανό να υποστηρίξει την επεξεργασία και την υπέρβαση των δύσκολων βιωμάτων μέσα από δρόμους που μπορεί να ακολουθήσει ο καθένας. Η τέχνη είναι υπέρτατο όπλο για την επίτευξη αυτού του σκοπού. Επέλεξα λοιπόν να γράψω μια μυθιστορηματική παραβολή για τη δοκιμασία και τη λύτρωση μέσα από την ιστορία ενός ανθρώπου που μαθαίνει ότι έχει καρκίνο και πρέπει τάχιστα να χειρουργηθεί.

Πιστεύω ότι το αποτέλεσμα είναι ταιριαστό με το ζητούμενο: Ένα άρτιο λογοτέχνημα –το τρίτο μυθιστόρημα που δημοσιεύω– που αντέχει να υποβληθεί σε αυστηρή λογοτεχνική αποτίμηση. Και ταυτόχρονα, ένας βιωματικός οδηγός για την τέχνη του ζην ακόμη και σε συνθήκες όπου όλα παίζονται.”
 
Νίκος Σιδέρης, Ψυχίατρος, διδάσκων ψυχαναλυτής και συγγραφέας

————————–

Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο στις 14 Νοεμβρίου