Μετά από δύο επιτυχημένες και δυνατές συγγραφικές εμφανίσεις («Απαρατήρητοι», «Ματιέ, ο Ζακ του μέλλοντος μας») το τρίτο βιβλίο της Αγγελικής Σπανού γράφτηκε τον Μάρτιο και τον Απρίλιο σε συνθήκες πανδημίας και καραντίνας.

Ads

Και αποπνέει αυτή την ατμόσφαιρα, του εγκλεισμού, της ανατροπής των βεβαιοτήτων, της βίαιης αλλαγής του τρόπου ζωής, των αποστάσεων από τον άλλο που μπορεί να σε απομακρύνουν από τον εαυτό σου.

Μια ερωτική ιστορία μπλέκεται με τις ιστορίες καθημερινών ανθρώπων που δεν «έμειναν σπίτι» γιατί δούλευαν.

Ενας ασθματικός νοσοκομειακός γιατρός και μια ηθοποιός – σερβιτόρα βλέπουν το τρένο της ιστορίας να σαρώνει τη σχέση τους.

Ads

Και παλεύουν για να τη σώσουν και να σωθούν. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, η γνωστή δημοσιογράφος και συγγραφέας εξηγεί πως, όποιος και όποια έχουν ταλέντο,  εμπνέοντται και σε έκτακτες συνθήκες. 

Το βιβλίο κυκλοφορεί σε ψηφιακή μορφή (e-book) και διατίθεται αποκλειστικά από το Tvxs.gr. Mπορείτε να το προμηθευτείτε εδώ.

Ο συγγραφικός κανόνας είναι ότι δεν πρέπει κανείς να γράφει για ιστορικά γεγονότα πριν περάσει καιρός.

Ισχύει. Οι «ειδικοί» λένε ότι πρέπει να αποφεύγεται η εν θερμώ συγγραφή.

Τότε πώς προέκυψε η «Dyspnea – Ιστορίες Covid – 19» (Μεταμεσονύκτιες εκδόσεις);

Γιατί ισχύει επίσης ότι δεν επιλέγεις πότε θα γράψεις και τι. Εκτός αν το κάνεις σκληρά επαγγελματικά οπότε «προγραμματίζεσαι». Διαφορετικά, απλώς σου συμβαίνει. Γράφεις γιατί δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς για κάτι που υπάρχει μέσα σου και θέλεις να του δώσεις ζωή. Μια γέννα, δηλαδή.

Με το συγκεκριμένο βιβλίο σε τι έδωσες ζωή;

Στη δική μου αφήγηση για τον έρωτα και τον θάνατο σε μια εποχή που δεν προσφέρει συγκίνηση και όνειρα αλλά φόβο και αβεβαιότητα.

Το ζευγάρι που πρωταγωνιστεί δοκιμάζεται σε πολλά επίπεδα μέσα στην υγειονομική κρίση. Ετσι έγινε με τα περισσότερα ζευγάρια, νομίζεις;

Αλλοι απομακρύνθηκαν και άλλοι ήρθαν πιο κοντά από ποτέ. Εχω φίλους που χώρισαν και άλλους που ερωτεύτηκαν. Και η απόσταση και η εγγύτητα, όταν γίνεται αναγκαστική, όπως με την καραντίνα, ενέχουν κινδύνους.

Περισσότερο η απόσταση ή η εγγύτητα;

Δεν πιστεύω ότι μπορεί στ αλήθεια να κρατήσει κανείς αποστάσεις στον έρωτα. Μπορεί  να αμυνθεί με διάφορες τεχνικές και να κρατάει ένα κομμάτι του εαυτού του κλειστό, όμως αυτό δεν είναι έρωτας, είναι η αμφισβήτησή του. Στον έρωτα είμαστε άοπλοι και ανυπεράσπιστοι. Το ξέρουμε από την αρχή αυτό, συνειδητά ή ασυνείδητα. Αλλοι το αντέχουν και περνάνε απέναντι, άλλοι αποφεύγουν το ρίσκο και μένουν στη γκρίζα περιοχή του ημιτελούς και του λίγου. Νομίζω ότι το δεύτερο είναι πιο βασανιστικό, γιατί κρατώντας απόσταση από τον άλλο, μένεις μακριά και από τον εαυτό σου και από τη ζωή. Σαν να σε παρατηρείς, να μην μετέχεις εξ ολοκλήρου στο βίωμα του έρωτα, που είναι συγκλονιστικό.

Πέρα από την ερωτική ιστορία, ή μάλλον παράλληλα με αυτήν, παρουσιάζεις διαφορετικές εμπειρίες πανδημίας και καραντίνας από διαφορετικά πρόσωπα. Ρεπορτάζ;

Ενας Ιταλός γιατρός, μια νοσηλεύτρια σε νοσοκομείο αναφοράς, μια ταμίας σούπερμάρκετ που χώρισε, ένας θυρωρός που έχασε τη δουλειά του, ένας θυμωμένος ντελιβεράς, ένας κουρασμένος οπερατέρ, ένας σκηνοθέτης που ακυρώνει την παράσταση που προετοίμαζε για του χρόνου, οι μανάδες των πρωταγωνιστών, μια κοπέλα από το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» που νόσησε… Μυθοπλασία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα και αληθινές αφηγήσεις.

Θα γίνουμε καλύτεροι μέσα από αυτή την κρίση, όπως λέει το κλισέ;

Τις προάλλες, σε ένα φανάρι, μου ζήτησε κάποιος οδηγός που ήταν δίπλα, ανεβασμένος σε ένα πεζοδρόμιο, να τον αφήσω να μπει μπροστά μου. Οταν του έκανα νόημα να περάσει, μου είπε ότι το ζήτησε από τουλάχιστον δέκα πριν από μένα και κανείς δεν τον άφησε. Κάτι βασικό που μάθαμε με την πανδημία είναι ότι δεν υπάρχουν επείγοντα. Η ζωή, η υγεία, η αγάπη. Ο θάνατος, η αρρώστια, ο χωρισμός. Ο,τιδήποτε έχει σχέση με τα υπόλοιπα μπορεί να περιμένει. Αναβάλαμε ταξίδια, εκδηλώσεις, συναντήσεις, συνέδρια, συναναστροφές – όλα όσα μέχρι πριν την πανδημία μας φαίνονταν αναγκαία. Καταλάβαμε στην πράξη ότι η γη συνέχισε να γυρίζει και χωρίς εμείς να τηρήσουμε το πρόγραμμά μας όπως ήταν σχεδιασμένο. Ομως μάλλον ούτε αυτό δεν εσωτερίκευσαν οι περισσότεροι. Και βιάζονται στο φανάρι.

Απαισιόδοξη;

Δεν είναι θέμα διάθεσης ότι θα συνεχίσουν να λειτουργούν οι φρικτές αγορές ζώων στην Κίνα, στην Ινδονησία και αλλού. Ούτε ότι η φτώχεια θα μεγαλώνει στον πλανήτη και αυτό θα δημιουργεί όλο και περισσότερες Γουχάν. Η καταστροφή του πλανήτη και η διεύρυνση των ανισοτήτων δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Ειδικά σε συνδυασμό με την καταρράκωση της ευρωπαϊκής ιδέας.

Γιατί το τρίτο σου βιβλίο κυκλοφορεί πρώτα σε e book;

Γιατί τις μέρες της καραντίνας ανακάλυψα το e book. Γενικά, ο εγκλεισμός με έφερε πολύ πιο κοντά στο διαδίκτυο.  Η σκηνοθέτρια Ελένη Σκότη κάνει πρόβες στο zoom και συμμετέχω γιατί τα κείμενα βασίζονται στους «Απαρατήρητους» (ΠΟΛΙΣ). Στην αρχή μου φαινόταν αδιανόητο, τώρα αδημονώ για την επόμενη πρόβα.

Οι «Απαρατήρητοι», ντελιβεράδες, ταμίες στο σούπερμάρκετ κοκ, είναι πρωταγωνιστές και στην «Δύσπνοια». Γιατί;

Γιατί με κινητοποιούσαν συναισθηματικά πάντα, πολύ πριν γίνουν της μόδας. Και με κινητοποιούν ακόμη.

Μέσα στην πανδημία έγιναν σταρ. Μέχρι και ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε σ αυτούς. Και η πρόεδρος της Δημοκρατίας. Σημαίνει κάτι αυτό;

Σημαίνει ότι είναι επικοινωνιακά ωφέλιμο για το σύστημα να κοιτάζει αυτούς που δεν έβλεπε επειδή αναδείχθηκε η χρησιμότητά τους μέσα στην πανδημία. Δεν είμαι στ αλήθεια αισιόδοξη ότι θα αλλάξει η μοίρα τους. Νομίζω πως είναι ήρωες μιας χρήσης. Αναλώσιμοι. Θα παραμείνουν χαμηλά αμειβόμενοι σε πολύ σκληρές συνθήκες. Αν κερδίσουν λίγη ευγένεια παράνω επειδή η πολιτική ηγεσία τους συνεχάρη, μακάρι. Καλό θα είναι. Αλλά μάλλον συγκυριακό. Και δεν αρκεί.

image

image

Σταμάτησες την αρθρογραφία σου στην Athens Voice επεισοδιακά. Με αφορμή ένα κείμενο κατά της απαγόρευσης του θεραπευτικού κολυμπιού (που μετά την πήραν πίσω) δέχθηκες εντονότατες επιθεσεις. Πώς το εξηγείς;

Μια ομάδα αυτόκλητων υπερασπιστών της κυβέρνησης θεώρησε ότι έκανα κακόπιστη αντιπολίτευση. Πρωταγωνίστησαν μάλιστα αρθρογράφοι της Athens Voice που ξιφούλκησαν στο facebook καταγγέλλοντας τις προθέσεις μου. Σε ό,τι με αφορά δεν είναι η πρώτη φορά που στοχοποιούμαι από φανατικούς. Εχω καταλήξει πια πως δεν είναι τόσο θέμα πολιτικό, όσο ψυχικό. Είναι ενδεικτικό ότι ποτέ δεν με ενόχλησε κανείς από την κυβέρνηση για το συγκεκριμένο κειμενάκι ούτε παλαιότερα κανείς από τη ΝΔ για τους περίφημους «αντιΣΥΡΙΖΑ φίλους μου». Οι ψευδο – δικαστές μου ανήκουν στο πιο τοξικό κομμάτι του πολιτικού χώρου. Αγωνίζονται να αρέσουν στην εξουσία και αναζητούν εναγωνίως θηράματα για να τα ξεσκίσουν αποδεικνύοντας στους πάνω τη ρώμη και την αποφασιστικότητά τους. Στην αρχή στενοχωριόμουν και θύμωνα, τώρα τους λυπάμαι.

Γιατί;

Γιατί δεν μπορεί κανείς να είναι ευτυχισμένος μισώντας και κάνοντας κακό.

Τώρα που δεν είσαι στη μάχιμη γραμμή της δημοσιογραφίας πώς τα βλέπεις τα πράγματα στα ΜΜΕ;

Παρατηρώ δημοσιογράφους που κάνουν like σε ανακοινώσεις υπουργών στο twitter και άλλους που χαριεντίζονται με τους πολιτικούς όταν τους παίρνουν συνέντευξη, «σας ευχαριστούμε που βρήκατε χρόνο – πέσατε στα δύσκολα – καλή δύναμη» κλπ, και σκέφτομαι ότι πλέον δεν κρατιούνται ούτε τα προσχήματα της απόστασης των δημοσιογράφων από την εξουσία. Αγκαλιάζονται ξεδιάντροπα.

Τα ΜΜΕ, συχνά, δεν παρουσιάζουν την πραγματικότητα, την κατασκευάζουν. Το πρόβλημα, νομίζω, δεν είναι τόσο η στράτευση και η μεροληψία όσο η ευκολία στη συγκάλυψη, στη διαστρέβλωση και στη διασπορά fake news. Από την άλλη, υπάρχει και θέμα αισθητικής για όσους «γλύφουν» τόσο αδίστακτα το συστήμα εξουσίας στο οποίο αναφέρονται. Η μία όψη της παρακμής είναι τα οικονομικά προβλήματα των ΜΜΕ που φέρνουν μείωση αμοιβών και συνακόλουθα πτώση της ποιότητας, η άλλη όψη είναι οι προθέσεις: Γιατί κανείς αποκτά ένα μέσο ενημέρωσης και γιατί γίνεται δημοσιογράφος. Η απάντηση, στις περισσότερες περιπτώσεις, σίγουρα δεν είναι «για να πει την αλήθεια».

Η συγγραφέας

Η Αγγελική Σπανού γεννήθηκε στην Αθήνα το 1971. Σπούδασε ελληνική φιλολογία και νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1993 εργάζεται ως δημοσιογράφος. Τον Απρίλιο του 2019 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις το βιβλίο της Απαρατήρητοι – Ιστορίες ανθρώπων που δεν τους έχεις προσέξει. Τον Δεκέμβριο του 2019 κυκλοφόρησε από τις Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις το βιβλίο Ματιέ

image

Η διάθεση του βιβλίου dyspnea της Αγγελικής Σπανού, γίνεται μέσα από την πλατφόρμα της κοινότητας του tvxs.gr, αφιλοκερδώς, ως μέρος της κοινωνικής ευθύνης απέναντι στους αναγνώστες και τους δημιουργούς. Mπορείτε να το προμηθευτείτε εδώ.