Ο ποιητικός λόγος τρέφεται από την επαφή, από την ουσιώδη επικοινωνία της ποιητικής γλώσσας με τον καθημερινό λόγο· η γλωσσική όμως αναζήτηση της ιδιαίτερης διατύπωσης, που να διατηρεί ρυθμό και να ελέγχει την ένταση, είναι εκείνη που λειτουργεί ως ελιξίριο νεότητας και διατηρεί την ποίηση στους αιώνες ζωντανή. Και οι ποιητές της αγανάκτησης φαίνεται ότι τούτο το έχουν καταλάβει, καθώς όλο και περισσότεροι αναζητούν διεξόδους στους γλωσσικούς πειραματισμούς, διαμορφώνοντας ένα νέο ύφος μέσα από την εκφραστική καινοτομία.

Σε μία τέτοια διαρκή αναζήτηση βρίσκεται και η Λίλιαν Μπουράνη («ερώματα», Μανδραγόρας, 2012) της οποίας η γλώσσα συναρπάζει (ζεϊμπέκικο, ανισότητες, ημιτελές πορτρέτο, μη βγαίνεις) με τις ρηξικέλευθες διατυπώσεις (ψάλτης ήχος, μουτζουρωμένο βλέφαρο, τα γέλια του κόσμου/κρεμασμένα στον πευκώνα, πεινασμένη καληνύχτα, σαρκοφάγο λαρύγγι). Ταυτόχρονα με τόλμη εισάγει θρησκευτικά στοιχεία στη στιχουργική της (οικτιρμοί, μη Nanga-εφτά ουρανοί, γονυκλισία) που προσδίδουν μία διαχρονική δύναμη στην ποιητική της με στόχο να εξυμνήσουν την αγάπη και τον έρωτα.

Σαν χείμαρρος εκβάλλει με φυσική αγριότητα τον πλούσιο συναισθηματισμό της γοητεύοντα τον αναγνώστης. Άλλοτε υιοθετεί ένα ύφος εξομολογητικό -έως και απολογητικό- με πρωτοενική έκφραση κι άλλες φορές το ύφος γίνεται περιγραφικό, στο οποίο η ποιήτρια θεμελιώνει το υπαρξιακό ή κοινωνικό οικοδόμημα της ποιητικής της. Το α΄ ενικό γραμματικό πρόσωπο όμως δεν είναι προσωπικό ούτε αναδεικνύει έναν ατομισμό· αντίθετα, περισσότερο μοιάζει με αντιπροσώπευση της συλλογικής εμπειρίας, ακόμα και σε συνθέσεις που φαίνεται να συνδιαλέγεται με ένα συγκεκριμένο β΄ ενικό (τον αγαπημένο).

Έχει σημασία να υπογραμμίσουμε ότι ο ποιητικός κόσμος των “ερωμάτων”, παρά τη μελαγχολία της μοναχικότητας και του χωρισμού από αγαπημένα πρόσωπα (μπονσάι, λευκή μελαγχολία-τα τζάμια, ημιτελές πορτρέτο, επί του τάφου, ακτήμων λύπη, διακόσμηση τεφροδόχου, χαρακίρι) και της ήττας (ανισότητες, χαρακίρι) ένα ημίφως αισιοδοξίας φωτίζει το ποιητικό κάδρο μυροβολώντας μία γλυκύτητα και μοναδική ευγένεια -σχεδόν καβαφική- αντιμετώπισης της ζωής.

Η πλούσια έκφρασή της ξεδιπλώνεται με φυσικότητα χωρίς να χάνει την ισορροπία της με το θρυμματισμένο στίχο και την δαψιλή εικονοπλασία με το πηγαίο συναίσθημα, δίχως έτσι να χάνεται ο έλεγχος του ρυθμού και της έντασης. Η δημιουργός αρνείται τους υψηλούς ποιητικούς τόνους επιλέγοντας συχνά επίθετα ήπιων ιδιοτήτων.

Αξίζει να σημειωθεί παράλληλα η αξιοποίηση του συναισθηματικού και συμβολικού βάρους θρησκευτικών[1] και ιστορικών στοιχείων (αν-έπαφη επαφή, επί του τάφου) ενισχύοντας το αναδυόμενο ψυχικό φορτίο και εμπλουτίζοντας το στίχο της με παράλληλα νοήματα. Η εισαγωγή τούτη όμως όχι μόνο δεν ξαφνιάζει τον αναγνώστη μα τον γοητεύει κιόλας· αβίαστα και σε αρμονία με το στιχουργικό ρυθμό (Nanga-εφτά ουρανοί, οδύσσεια, λευκή μελαγχολία-τα τζάμια, μετασχηματισμοί) παρεμβαίνουν σαγηνεύοντάς τον.

Μάλιστα σε συνδυασμό με την αναπαραστατική δύναμη των λέξεων, οι όροι έρχονται να εμπλουτίσουν εικαστικά το ποιητικό κάδρο κάθε σύνθεσης. Έτσι παράλληλα, με το μελαγχολικό ημίφως των συνθέσεων, αναδύεται ένα υπαρξιακό άρωμα μέσα από τα ανοιγμένα κοχύλια της εικαστικής της.

Η συνειρμική αλληλουχία των εικόνων και η εμπλουτισμένη και πρωτότυπη εκφραστική, όχι μόνο συντηρούν το στιχουργικό ρυθμό, αλλά διατηρούν αμείωτη την προσοχή του αναγνώστη. Η αφαιρετικότητα που καταγράφεται σε αρκετές συνθέσεις, τις ενισχύει εικαστικά και προσδίδει μία μυστικιστική ανάσα. Δίνεται δε μία ψευδαίσθηση κίνησης που ενισχύεται από τα στιχουργικά σπαράγματα, και προσωποποίησης των απεικονισμένων αντικειμένων (εύ-φ-λεκτα).

Πηγή άντλησης εικόνων είναι ο αρχαίος πολιτισμός ως εσωτερικευμένη σχέση (διακόσμηση τεφροδόχου, Nanga-εφτά ουρανοί, λευκή μελαγχολία-τα τζάμια, Οδύσσεια) και η βιωματική της σχέση με την ύπαιθρο (επικοινωνία, δέντρο) με την ιστορία του τόπου της (ακτήμων λύπη) -κατά το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ποιητών της περιφέρειας. Φυσικά οι κοινωνικές αναφορές κυριαρχούν, ειδικά στη δεύτερη ενότητα (για την Άννα, insomnia–aquarium, βορεινό παράθυρο, μορσικόν, γενέθλια, λεπτομέρεια, τα πρότυπα).

Η ποίηση είναι το καταφύγιο της γλώσσας. Σε μία κοινωνία στην οποία κυριαρχεί ο γλωσσικός τηλεβόθρος και τα τηλεγραφικά τιτιβίσματα με τη συνθηματολογία και την εμπάθεια, η Λίλιαν μέσα από την ποίηση της σκορπά τα δικά της αρώματα προκειμένου να πλησιάσουμε ακόμα πιο κοντά στον ίδιο τον Άνθρωπο. Άλλωστε, στην εποχή της εικόνας μόνο η ποίηση στέκεται με κριτική διάθεση στο λόγο. Γιατί η ποίηση είναι η κρίση της γλώσσας. Δεν ισοπεδώνει, αλλά εγείρει γέφυρες μεταξύ των ανθρώπων και πειραματίζεται με τις λέξεις γεννώντας εικόνες και ζωγραφίζοντας συναισθήματα.

To βιβλίο

[1] βλ. Δήμος Χλωπτσιούδης, Το θρησκευτικό στοιχείο ως μέσο ποιητικής έκφρασης, vakxikon.gr, τ. 32, Δεκέμβριος 2015.