Βασίλειο της πέτρας, χτισμένο πάνω σε βράχο που τον αγκαλιάζει η θάλασσα, με τις ελιές επάνω του να αγωνίζονται να προσθέσουν λίγο πράσινο για να γλυκάνουν την αγριάδα του τοπίου. Είναι οι ελάχιστες λέξεις που μπορεί να χρησιμοποιήσεις για τη γοητευτική όλο τον χρόνο Μάνη. Χωρίς να έχεις μιλήσει ακόμα για τους κατοίκους της…

Μάνη. Όνομα βαρύ στο ελληνικό λεξιλόγιο. Και μπορεί να βγήκε από το λατινικό manus (χέρι) το όνομά της, καθώς οι ναυτικοί που περνούσαν από το Ταίναρο ονόμαζαν τη χερσόνησο που αντίκριζαν «Brazzo di Maina» ή από το ρωμαϊκή φράση «Ιn Μanis» – Πύλη του Άδη, αφού στο νοτιοδυτικό άκρο της, κρυμμένη στα βράχια βρισκόταν η πόρτα για τον κάτω κόσμο ή από το «μάϊνα τα πανιά» των ναυτικών. Ή ακόμα μπορεί η Μάνη να προέκυψε από τον μυθικό Μάνη, πατέρα του Κρόνου και παππού του Δία. Και όσο και αν οι εκδοχές για την προέλευση της ονομασίας αυτού του τεράστιου βράχου που εκτείνεται λίγες δεκάδες χιλιόμετρα προς τα νότια δεν τελειώνουν εδώ, το βέβαιο είναι ότι η Μάνη ταυτίζεται με το θάρρος, την αντίσταση, την αυθεντικότητα, αλλά και τον «γδικιωμό» – αυτό που εμείς οι κοινοί θνητοί αποκαλούμε βεντέτα. Και ίσως να είναι αυτός ένας επιπλέον λόγος που την έχει αναδείξει σε σημαντικό τουριστικό προορισμό.

«Περαστικός βλέπεις τη Μάνη σε τρεις ημέρες, περπατητής σε τρεις μήνες και για να δεις τη ψυχή της θέλεις τρεις ζωές. Μία για τη θάλασσα, μία για τα βουνά της και μία για τους ανθρώπους της…»

Μέσα, έξω, ανατολικά και δυτικά…
Η «πεπατημένη» μιας επίσκεψης στη Μάνη, σε φέρνει συνήθως να κάνεις την πρώτη σου στάση στην Αρεόπολη. Ναι, επισήμως το Γύθειο είναι η πρωτεύουσα του μεγάλου πλέον δήμου Ανατολικής Μάνης, μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη, αλλά όταν μιλάς για την πιο «αυθεντική» Μάνη, τα πρωτεία ανήκουν σε αυτήν την κωμόπολη – ιστορική έδρα της περιοχής – , που έχει συνδέσει το όνομά της με την επανάσταση του 1821. Η οποία, ως γνωστόν, δεν ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου στην Αγία Λαύρα, αλλά με τους Μαυρομιχαλαίους να σηκώνουν τα λάβαρά της στις 17 του μηνός. Για αυτό, άλλωστε και ο γραφικός πεζόδρομος που οδηγεί στο εσωτερικό του οικισμού καταλήγει στην πλατεία 17ης Μαρτίου. Η περιπλάνηση, μετά τον πρώτο καφέ, επιβεβλημένη – σε φέρνει αντιμέτωπο με έναν τυπικό μανιάτικο οικισμό, χτισμένο από πέτρα, πάνω στην πέτρα για να προστατεύει τους κατοίκους του από τα καιρικά φαινόμενα και τα… κακά μάτια!

Κάπου εδώ οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι τα 1800 τετραγωνικά χιλιόμετρα της Μάνης χωρίζονται με ένα άτυπο, αλλά γενικώς αποδεκτό τρόπο, από τη μια στη Μέσα (που αποτελεί και «στόχο» μας / από Οίτυλο και κάτω), την Έξω (Μεσσηνιακή Μάνη, από το Οίτυλο μέχρι τη Βέργα) και την Κάτω Μάνη (περιοχή του Γυθείου). Ενώ με βάση τον προσανατολισμό έχουμε από τη μια την Προσηλιακή (ανατολική) και από την άλλη την Αποσκιερή, αυτή που εκτείνεται κατά μήκος της δυτικής ακτής της χερσονήτου – του μεσαίου «δάκτυλου» της Πελοποννήσου.

Στο νοτιότερο σημείο της Ευρώπης
Και όσο και αν η Αποσκιερή μπορεί να δημιουργεί στο άκουσμά της αρνητικά συναισθήματα, είναι αυτή που λόγω της μορφολογίας του εδάφους φιλοξενεί τους σημαντικότερους οικισμούς, όπως επίσης είναι αυτή που διατρέχεται και από τον βασικό οδικό άξονα ο οποίος κάποια στιγμή σε φέρνει στα ερείπια του ναού του Ταινάριου Ποσειδώνα, που μετατράπηκε κατά τη συνήθη τακτική σε ναό του Ασώματου, για να αντιμετωπίσεις την πρόκληση του νοτιότερου άκρου της ηπειρωτικής Ευρώπης. Το δύο χιλιομέτρων μονοπάτι που καταλήγει στον φάρο σε φέρνει αντιμέτωπο στο μεγαλύτερο σημείο του με το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της Μάνης, τα βράχια, και σε ένα πολύ μεγάλο μέρος του είναι ανηφορικό, οπότε αν θέλεις να απολαύσεις την παρέλαση των πλοίων στην ανοιχτή θάλασσα, νοτίως της Πελοποννήσου, θα χρειαστείς τουλάχιστον δύο ώρες πήγαινε-έλα και έναν στοιχειώδη εξοπλισμό (κατάλληλα παπούτσια, καπέλο και νερό οπωσδήποτε). Φτάνοντας στο ακρωτήριο Ταίναρο θα έχεις ήδη εκπλαγεί με το κάθε ηλικίας πλήθος επισκεπτών που τολμούν…

Στη διαδρομή σου με το αυτοκίνητο προς τα Κοκκινόγεια, την αρχή του μονοπατιού, θα έχει δει πρακτικά όλη τη Μάνη. Έχοντας υπόψη σου ότι όσο νοτιότερα πηγαίνεις τόσο περισσότερο ο δρόμος θα στενεύει και ελίσσεται στα βράχια, ανεβάζοντας ελαφρώς το βαθμό δυσκολίας, ξεκινάς από τα εύκολα, τις μεγάλες ευθείες που σε φέρνουν αρχικά να προσπερνάς (ή να επισκέπτεσαι με μια μικρή παράκαμψη) τον Πύργο Δυρρού με το φημισμένο σπήλαιό του και στη συνέχεια να μην μπορείς να αντισταθείς σε μια επίσκεψη στον γραφικό Γερολιμένα.

Οι οχυροί οικισμοί
Γεμάτος προκλήσεις ο δρόμος με ένα πλήθος τυπικών «οχυρών οικισμών» της Μάνης – κυριολεκτικά – να ξεφυτρώνουν, άλλοτε δεξιά και άλλοτε αριστερά σου. Τριανταφυλλιά, Φραγκούλας, Δρύαλλος, Παλαιοχώρα, Βάμβακα, Μπρίκι, Μίνα… Τα ονόματα μάλλον δεν έχουν σημασία, ίσως για αυτό και οι πινακίδες δεν είναι οι «τυπικές» που γνωρίζουμε, εκείνο που μετράει είναι η διάθεση για εξερεύνηση και ο χρόνος που έχεις για να περιπλανηθείς σε ένα απίστευτα στενό και δαιδαλώδες οδικό δίκτυο που συνδέει τους δεκάδες μικρούς οικισμούς που φιλοξενούν εκατοντάδες (οκτακόσιους για την ακρίβεια, αν συνυπολογίσουμε και τη συνεισφορά της Έξω Μάνης) πέτρινους, τετραγωνικής διατομής πύργους. Αυτές τις κατασκευές που είναι σήμα-κατατεθέν της περιοχής – και όχι άδικα, αφού αποτελούν ενσάρκωση της ιστορίας και των τοπικών ηθών.

Αυτοί, λοιπόν, οι πύργοι προέκυψαν και από την ανάγκη απόκρουσης των πειρατών και των όποιων εισβολέων, αλλά από τη λειτουργία του κοινωνικού συστήματος που για αιώνες χαρακτήριζε την περιοχή. Κάθε πύργος ήταν προστάτης μιας ολόκληρης οικογένειας ή και ενός ολόκληρου σογιού, που συνήθως έμενε στα γύρω σπίτια. Στους πύργους διαδραματίζονταν και τα ευχάριστα γεγονότα, οι γάμοι, τα γεννητούρια κ.ά. Αλλά μπορούσαν ακόμα οι πύργοι να γίνουν υπηρέτες μιας βεντέτας, προστατεύοντας πλέον τους ενοίκους του όχι από τον κατακτητή, αλλά από μια άλλη οικογένεια… Ήταν επίσης οι πύργοι σύμβολο του κοινωνικού «στάτους», αφού το ύψος τους, που μπορούσε να φτάσει ή και να ξεπεράσει ακόμα και τα 20 μέτρα, περιλαμβάνοντας 4 ή και 5 ορόφους, έδειχνε το ειδικό βάρος της οικογένειας στην τοπική κοινωνία.

Οδηγώντας προς τα νότια θα βρεθείς κάποια στιγμή να διασχίζεις και τη Βάθεια, έναν από τους πλέον διάσημους και πολυφωτογραφημένους οικισμούς της Μάνης. Έναν ακόμα τυπικό οχυρό οικισμό, που τη «θέλει» τη στάση για μια σύντομη περιπλάνηση στο εσωτερικό του, καθώς είναι κατά ένα μέρος του αναστηλωμένος. Ενώ λίγο μετά θα βρεθείς αντιμέτωπος με το άκρως τουριστικό – Μαρμάρι όπου βρίσκονται και οι μεγαλύτερες παραλίες της περιοχής. Και πρέπει στο σημείο αυτό να επισημάνουμε ότι η Μάνη έχει μεν μια απίστευτα μεγάλη ακτογραμμή, αλλά οι παραλίες της είναι και λίγες και μικρές. Όμως αξίζει τον κόπο, αν φυσικά έχεις το χρόνο, να ανακαλύψεις κάποιες από αυτές, όπως για παράδειγμα το Μέζαπο, καθώς στην πορεία θα βρεθείς με εξαιρετικής ομορφιάς εικόνες – στη συγκεκριμένη περίπτωση τη χερσόνησο Τηγάνι, ή τα Γυάλια, όπου μπορεί και να πετύχεις τον ψαρά που δένει στον όρμο το καΐκι του να πουλάει ψάρια…

Θέα στη θάλασσα
Στην Αρεόπολη μπορεί να επιστρέψει κανείς διασχίζοντας την Προσηλιακή Μάνη και απολαμβάνοντας τη θέα στο Λακωνικό, να περάσει από τη Λάγια, την Κοκκάλα, την Αλύπα, το Φλομοχώρι, και τον Κότρωνα, που αποτελεί επίσης ένα τουριστικό σημείο αναφοράς της Μάνης. Η διαδρομή ξεκινάει από λίγο μετά το Μαρμάρι – μετά τη διασταύρωση προς Πόρτο Κάγιο, όπου είχε την έδρα του ο Λάμπρος Κατσώνης ως ναύαρχος του ρωσικού στόλου στην προεπαναστατική περίοδο  – και επιφυλάσσει περισσότερες στροφές σε ένα σχετικώς πιο πράσινο τοπίο, γεμάτο και αυτό με οικισμούς λιγότερο γνωστούς – αποτελώντας για το λόγο αυτό πρόκληση για όποιον έχει το μεράκι της εξερεύνησης.

Την εξόρμηση προς τον κόλπο του Οίτυλου μπορεί κανείς να την πραγματοποιήσει εύκολα έχοντας ως βάση του την Αρεόπολη – αφήστε που το συγκεκριμένο τμήμα της Μάνης προσφέρεται και ως «έδρα» για την ανακάλυψη της ευρύτερης περιοχής, χάρη και στην τουριστική υποδομή που έχει αναπτυχθεί εδώ τα τελευταία χρόνια, όπως το «δικό μας» εξαιρετικά αξιόλογο Ακρολίθι (Akrolithi Boutique Hotel & Suites).

Ο δρόμος κατηφορίζει αρχικά προς το γραφικότατο Λιμένι (επίνειο της Αρεόπολης) όπου βρίσκεται και ο επιβλητικός πύργος των Μαυρομιχαλαίων, αποκαλύπτοντας μια θέα που σου κόβει την ανάσα, για να προσπεράσει στη συνέχεια το Καραβοστάσι και να συνεχίσει ανηφορίζοντας και πάλι είτε προς τη Μεσσηνιακή Μάνη είτε προς το Οίτυλο, το τελευταίο γραφικό χωριό της Λακωνικής Μάνης που στις παρυφές του φιλοξενεί και τη μονή Ντεκούλου. Εκεί, το 1770 υπογράφηκε η συμφωνία των Μανιατών με τον στρατηγό Ορλόφ για την έναρξη της – αποτυχημένης – εξέγερσης εναντίον των Τούρκων στη νότια Ελλάδα. Απέναντι διακρίνεται το χτισμένο από τους Οθωμανούς το 1670 κάστρο Κελεφάς.

Κάπως έτσι μπορείς να ολοκληρώσεις μια πρώτη «ανακάλυψη» της Μέσα Μάνης, με μια εκδρομή που μπορεί να διαρκέσει ένα Σαββατοκύριακο. Ωστόσο αξίζει τον κόπο, αν έχεις τη δυνατότητα, να αφιερώσεις λίγο περισσότερο χρόνο. Γιατί όπως λέγεται: «Περαστικός βλέπεις τη Μάνη σε τρεις ημέρες, περπατητής σε τρεις μήνες και για να δεις τη ψυχή της θέλεις τρεις ζωές. Μία για τη θάλασσα, μία για τα βουνά της και μία για τους ανθρώπους της…»
Δείτε το πλήρες άρθρο με τις φωτογραφίες κάνοντας κλικ εδώ