O Μουράτ Σεντρούκ υμνεί τα προτερήματα της ποδοσφαιρικής ομάδας Μπασακσεχίρ καθώς περιμένει στην ουρά για ένα εισιτήριο του κρίσιμου αγώνα εναντίον των πρωταθλητών. «Το στάδιο είναι όμορφο. Είναι εύκολο να φτάσεις εκεί. Τα εισιτήρια είναι φτηνά. Έχουν καλούς παίχτες και καλό προπονητή» δηλώνει ο 37χρονος που ήλθε να δει την Μπασακσεχίρ να παίζει με την Μπεσίκτας, μια από τις μεγάλες ομάδες της Κωνσταντινούπολης.

Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα: Τόσο ο Σεντρούκ όσο και ο φίλος του που τον συνοδεύει στο γήπεδο είναι οπαδοί της Γαλατασαράι, της γνωστότερης ποδοσφαιρικής ομάδας της Τουρκίας. «Είμαστε εδώ σαν απλοί φίλοι του ποδοσφαίρου» εξηγεί ο Σεντρούκ.

Η Μπασακσεχίρ είναι ένα καινούργιο κλαμπ με μικρή δεξαμενή οπαδών. Ωστόσο, έχει κλονίσει το οικοδόμημα του τουρκικού ποδοσφαίρου καθώς αποτελεί την πιο επιτυχημένη μέχρι σήμερα προσπάθεια των υποστηρικτών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να δημιουργήσουν μια «φιλοκυβερνητική» ομάδα.

Κατά τη διάρκεια των 15 χρόνων παραμονής του στην εξουσία, ο Ερντογάν τα έβαλε με το παλαιό κατεστημένο και προσπάθησε να διαμορφώσει τον κοινωνικό ιστό και το κράτος καθ’ εικόνα του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKΡ). Συγκρότησε μια νέα ελίτ πλούσιων συντηρητικών επιχειρηματιών, υπέταξε τα ΜΜΕ και ενθάρρυνε τη διάχυση της θρησκείας σε ένα μέχρι πρόσφατα αυστηρά κοσμικό κράτος. Η Μπασακσεχίρ αποτελεί το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα στον αθλητισμό.

Τα μέλη της διοίκησης, που έχουν στενούς δεσμούς με το AKP, αγόρασαν μια προβληματική ομάδα που μέχρι τότε ανήκε σε έναν δήμο της Κωνσταντινούπολης. Τέσσερα χρόνια αργότερα, η ομάδα καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση της βαθμολογίας του τουρκικού πρωταθλήματος διεκδικώντας τον τίτλο από τους «Τρεις Μεγάλους», τη Γαλατασαράι, τη Μπεσίκτας και τη Φενερμπαχτσέ.

Αν κατακτήσουν το πρωτάθλημα, η Μπασακσεχίρ θα γίνει μόλις η έκτη ομάδα που το κάνει από την έναρξή του το 1959. «Για πρώτη φορά με την Μπασακσεχίρ η κυβέρνηση κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα ποδοσφαιρικό success story» σημειώνει ο αθλητικογράφος Μπαγκίς Ερτέν.

Σαν πρώην ημιεπαγγελματίας ποδοσφαιριστής, ο Ερντογάν κατανοεί τη σημασία που έχει το ποδόσφαιρο στην Τουρκία όπου εκατομμύρια παθιάζονται με το άθλημα. Οι «Τρεις Μεγάλοι» της Κωνσταντινούπολης και οι οπαδοί τους αποδείχτηκαν αρκετά ενοχλητικοί γι’ αυτόν κατά το παρελθόν.

Οι οπαδοί του ποδοσφαίρου έπαιξαν κεντρικό ρόλο στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που ξέσπασαν το 2013. Στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας για το δημοψήφισμα με στόχο τη διεύρυνση των προεδρικών εξουσιών, οπαδοί τραγουδούσαν το «εμβατήριο της Σμύρνης», το οποίο θεωρείται εμβληματικό για τις αξίες του κοσμικού κράτους.

Η Μπασακσεχίρ, που έχει πάρει το όνομά της από ένα μακρινό προάστιο της Κωνσταντινούπολης, θεωρείται ως η προσπάθεια του κυβερνώντος κόμματος να αλλάξει αυτή την κατάσταση, επισημαίνει ο Μπερκ Εσέν, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μπιλκέντ της Αγκυρας.

«Οι λαϊκιστές ηγέτες πάντοτε ενδιαφέρονται να ακολουθούν, να επηρεάζουν και, αν μπορούν, να ελέγχουν οποιονδήποτε τομέα έχει απήχηση στις μάζες» τονίζει. «Από τη στιγμή που το ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές άθλημα στην Τουρκία, δεν προκαλεί εντύπωση ότι το ΑΚΡ και ο Ερντογάν θέλουν να αναμειχθούν».

Η επιρροή του ΑΚΡ δεν είναι προφανής στις κερκίδες αν εξαιρέσει κανείς το χρώμα των καθισμάτων που ταιριάζει με εκείνα του κόμματος – πορτοκαλί, λευκό και μπλε. Οι επιδείξεις μιλιταρισμού πριν από κάθε παιχνίδι με την προβολή εικόνων από πολεμικά αεροσκάφη να πλήττουν στόχους και παιδιά-μασκότ ντυμένα σαν Οθωμανοί στρατιώτες αντανακλά το κύμα εθνικισμού που σαρώνει τη χώρα από την έναρξη της τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία πριν από δύο μήνες. Ξεχωρίζει επίσης το σύντομο σύνθημα «Ο Θεός είναι μεγάλος» από ένα σκληρό πυρήνα 500 οπαδών της Μπασακσεχίρ, σύνθημα που σπάνια ακούγεται στα γήπεδα των Τριών Μεγάλων.

Είναι όμως παρασκηνιακά που οι δεσμοί με το κυβερνών κόμμα γίνονται πιο φανεροί. Ο πρόεδρος της ομάδας Γκοξέλ Γκουμουσντάγκ απορρίπτει ως «ανοησίες» τις πληροφορίες για στενές σχέσεις με την κυβέρνηση. Είναι όμως τοπικός αξιωματούχος του ΑΚΡ και συνδέεται με συγγενικούς δεσμούς με τον κ. Ερντογάν. Ο Τούρκος Πρόεδρος φόρεσε την πορτοκαλί φανέλα της ομάδας στην έναρξη ενός αγώνα που διεξήχθη για φιλανθρωπικούς σκοπούς το 2014. Οι βασικοί χορηγοί της ομάδας είναι εταιρείες που συνδέονται στενά με το κυβερνών κόμμα.

Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η ομάδα τα πηγαίνει καλά χάρη στις πολιτικές επαφές της. «Πέτυχαν επειδή τους υποστηρίζει η κυβέρνηση» δηλώνει ένας οπαδός της Γαλατασαράι που έφερε τον γιο του να δει το ματς. Αλλοι θεωρούν ότι οι κατηγορίες είναι άδικες.

Αποδίδουν τη ραγδαία άνοδο της ομάδας στη σκληρή δουλειά και τη δημιουργικότητα του προπονητή της Αμπντουλά Αχτσί. Διευθύνει μια δυνατή ομάδα που περιλαμβάνει τον Αρντά Τουράν, τον πιο πετυχημένο Τούρκο ποδοσφαιριστή της γενιάς του. Η ομάδα διαθέτει και σημαντικούς ξένους ποδοσφαιριστές, που βρίσκονται όμως στο λυκόφως της καριέρας τους. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν οι πρώην παίκτες της Άρσεναλ και της Μάντσεστερ Σίτυ, Εμανουέλ Αντεμπαγιόρ και Γκαέλ Κιλισί.

Παρά όμως την ανοδική πορεία της -νίκησε την Μπεσίκτας τον προηγούμενο μήνα αν και έπαιζε με 10 παίκτες-, η ομάδα πρέπει ακόμη να συμβιβάζεται με την εικόνα των μισοάδειων κερκίδων στους αγώνες της. Η μέση προσέλευση στους αγώνες της φτάνει μόλις τα 5.500 άτομα.

Το εγχείρημα αποκαλύπτει τα όρια των προσπαθειών του Ερντογάν να αναμορφώσει την κοινωνία από την κορυφή. Στην Τουρκία, η αφοσίωση προς μια ομάδα παραδοσιακά μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά. Δεν είναι κάτι που αλλάζει από καπρίτσιο.

Είναι ενδεικτικό ότι ένας από τους ελάχιστους «αυθεντικούς» οπαδούς της Μπασακσεχίρ στις κερκίδες, ο φοιτητής Μπουράκ, δηλώνει ότι είναι νέος στον χώρο του ποδοσφαίρου και δεν έχει οικογενειακή ομάδα. Ο κ. Ερτέν τονίζει πως η διεύθυνση του κλαμπ έχει μακροπρόθεσμα στόχο να αυξήσει τη βάση των οπαδών της αλλά αυτό δεν είναι κάτι που αποτελεί άμεση προτεραιότητα. «Θέλουν να το αλλάξουν» σημειώνει. «Όμως πρώτα θέλουν να γίνουν πρωταθλητές».

Πηγή: Financial Times / Μετάφραση: Αυγή