Ένας νεκρός ρινόκερος με μια ματωμένη πληγή στην θέση που θα έπρεπε να βρίσκεται το κέρατό του μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα: Για το είδος, τον κίνδυνο της άμεσης εξαφάνισής του. Για τους λάτρεις της άγριας ζωής, βάρβαρη πράξη. Για τους νομοθέτες, αποτυχία. Για τους λαθροθήρες, κέρδος – το κέρατο θα εξαχθεί παρανόμως και θα αποφέρει δεκάδες χιλιάδες δολάρια. Για τους οικονομολόγους, σημαίνει ότι οι δυνάμεις της αγοράς δουλεύουν. 

Ads

Στην Νότια Αφρική οι ειδικοί έχουν καταγράψει μια “επιδημία” λαθροκυνηγιού. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι λαθροθήρες σκότωσαν 1054 ρινόκερους το 2016. Είναι τεράστια αύξηση εάν σκεφτεί κανείς πως το 2007 ο αριθμός αυτός ήταν μόνο 13. Στο εθνικό πάρκο Kruger, που θεωρείται η φωλιά του μεγαλύτερου πληθυσμού ρινόκερων στον κόσμο, τα άτομα μειώνονται παρά την καταγεγραμμένη πτώση των επιθέσεων λαθροκυνηγών. Η οργάνωση TRAFFIC, που παρακολουθεί την παράνομη εμπορία άγριων ζώων, εκτιμά πως οι λαθροκυνηγοί πλέον μπορούν να κρύβουν καλύτερα τα κουφάρια. 

Το πρόβλημα, όμως, είναι διεθνές. Τα κέρατα των ρινοκέρων εξάγονται από τη Νότια Αφρική και καταλήγουν στην Ασία – ιδίως στο Βιετνάμ, όπου πωλούνται σαν φάρμακο κατά του πυρετού, του αλκοόλ ή ακόμη και του καρκίνου. Εκεί, ένα κέρατο τριών κιλών, μπορεί να κοστίζει μέχρι και 300.000 δολάρια! Φυσικά, δεν υπάρχει καμία ιατρική απόδειξη, πως έχει θεραπευτικές ιδιότητες.

Όμως οι ειδικοί παρατήρησαν πως από την ώρα που η κινεζική κυβέρνηση απαγόρευσε την εμπορία των κεράτων στην χώρα το 1993, η ζήτηση έπεσε δραματικά. Κατά συνέπεια ζητούν να γίνει η νομοθεσία αυστηρότερη σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ θα πρέπει οι περιπολίες στις περιοχές που ζουν οι ρινόκεροι να αυξηθούν, και οι ποινές για τους συλληφθέντες να είναι βαριές – πρακτικές που έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια. 

Ads

Λειτουργεί θετικά η απαγόρευση; 

Κάποιοι υποστηρίζουν πως όχι. Η περιορισμένη προσφορά εκτοξεύει τις τιμές και προσελκύει τους λαθροθήρες. Ιδιώτες που εκτρέφουν ρινόκερους έχουν δηλώσει πως εάν πουλήσουν τα αποθέματα κεράτων που διαθέτουν, θα μπορούσαν να υποβαθμίσουν αισθητά το παράνομο εμπόριο. Κάποιοι από αυτούς ήδη κόβουν τα κέρατα των ρινόκερών τους προκειμένου να τους καταστήσουν άχρηστους στους λαθροθήρες. Σε αντίθεση με τους χαυλιόδοντες των ελεφάντων, τα κέρατα των ρινόκερων μετά από μερικά χρόνια φυτρώνουν ξανά. 

Δείτε την ομιλία στο TEDx Johannesburg του John Hume, ιδιοκτήτη και εκτροφέα 900 ρινόκερων, που έχοντας χάσει 12 από λαθροθηρία είναι υπέρμαχος της άρσης της απαγόρευσης: 

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η ΜΚΟ, Διεθνής Ένωση για την Διατήρηση της Φύσης, που ανησυχεί για το γεγονός ότι όσο η εμπορία κεράτων ρινόκερων παραμένει παράνομη, οι ιδιώτες εκτροφείς ρινόκερων θα στραφούν στην αγελαδοτροφία. Αυτό γιατί οι ίδιοι φέρουν την ευθύνη και το κόστος της ασφάλειας των ζώων, ενώ οι λαθροκυνηγοί το κέρδος. 

Όμως και η νομιμοποίηση της εμπορίας θα έδινε μια ώθηση στην ζήτηση μαζί με την προσφορά. Οι φτηνότερες τιμές θα προσέλκυαν περισσότερους πελάτες, αφήνοντας πάλι περιθώριο δράσης για τους λαθροκυνηγούς διευκολύνοντάς τους παράλληλα να ξεπλύνουν παράνομα κομμένα κέρατα. Για τις οργανώσεις, η καλύτερη λύση είναι ο περιορισμός της ζήτησης. 

Σύμφωνα με μια έρευνα που διεξήγαγαν οι κυβερνήσεις του Βιετνάμ και της Νοτίου Αφρικής, την οποία επέβλεψε το Διεθνές Κέντρο Εμπορίου, έδωσε αρκετές πληροφορίες για τις πηγές της ζήτησης. Οι ασθενείς-αγοραστές των κεράτων ήταν κατά κύριο λόγο άνθρωποι μεγάλοι σε ηλικία, που δεν έβλεπαν τίποτα το αρνητικό σε όλο αυτό. Απεναντίας, η παρανομία ενίσχυε την αποκλειστικότητα του προϊόντος και την επιθυμία τους να πληρώσουν για αυτό. Οι ίδιοι απάντησαν, δε, πως εάν ήταν πιο φτηνό, θα αγόραζαν περισσότερο. 

Κατά τα συμπεράσματα της έρευνας, όμως, όσο επικίνδυνη είναι η νομιμοποίηση του εμπορίου κεράτων, άλλο τόσο είναι και η διατήρηση της απαγόρευσης. Το 30% των ασθενών-χρηστών, δήλωσαν πρόθυμοι να αγοράζουν το προϊόν ανεξαρτήτως των ποινών. Όσο, λοιπόν, οι γιατροί το συνταγογραφούν, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να μειωθεί η ζήτηση. Οι επικεφαλείς της έρευνας εμφανίζονται δύσπιστοι ακόμη και για το εάν οι εκστρατείες ενημέρωσης θα μπορούσαν να φέρουν κάποιο αποτέλεσμα. Στο Βιετνάμ έχουν καταγραφεί κινήσεις που εξισώσουν το κέρατο του ρινόκερου ως το χημικό υποκατάστατο των ανθρώπινων τριχών ή νυχιών των ποδιών. 

Οι αλλαγές στη νομοθεσία μπορούν να αποκαλύψουν, όμως, περισσότερα δεδομένα γύρω από την παράνομη εμπορία και λαθροθηρία των ρινόκερων. Τον περασμένο Μάρτιο, το συνταγματικό δικαστήριο της Νοτίου Αφρικής ανέτρεψε την απαγόρευση για το εμπόριο στο εσωτερικό. Πλέον, όποιος διαθέτει την κατάλληλη άδεια μπορεί να εμπορευτεί κέρατα ρινόκερων αλλά όχι να τα εξάγει.

Σύμφωνα με την TRAFFIC, βέβαια, αυτό θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Η νόμιμη εμπορία στο εσωτερικό σε συνδυασμό με την χαλαρή επιτήρηση από τις αρχές των παράνομων εξαγωγών, θα ταράξει τα νερά ακόμη περισσότερο. Μόλις βγουν από τη χώρα, τα κέρατα – είτε νόμιμα, είτε παράνομα – είναι πανομοιότυπα. Έτσι οι Βιετναμέζοι χρήστες θα βρίσκουν φτηνότερα αυτό που θέλουν, οι παραέμποροι θα συνεχίσουν να ελέγχουν τις εξαγωγές και να εισπράττουν τα κέρδη και οι ρινόκεροι θα συνεχίζουν να πέφτουν νεκροί από τις σφαίρες των λαθροκυνηγών.