Οι εκδόσεις αλλόγλωσσων ποιητών αποτελούν μία ιδιαίτερης σημασίας εκδοτική κίνηση, πέρα από την επαφή στην οποία φέρνει το περιορισμένο αριθμητικά κοινό της ποίησης με την λογοτεχνική παραγωγή του εξωτερικού. Και ειδικά οι ποιητές οφείλουν να παρακολουθούν όσο γίνεται τις ποιητικές δημιουργίες εκτός συνόρων, είτε μέσα από επίσημες μεταφράσεις είτε μέσω διαδικτύου. Αντιλαμβάνονται βαθύτερα τη δική τους γλώσσα, εισπράττουν την οπτική και την αισθητική αλλόγλωσσων δημιουργών και παράλληλα ανοίγονται σε μία ευρύτερη παραγωγή. Και τούτα δεν πρέπει να περιορίζονται στις πεπαλαιωμένες αισθητικές αντιλήψεις κλασικών ποιητών, αλλά να απλώνονται προς τη σύγχρονη παραγωγή ώστε να υπάρξουν καλλιτεχνικές διαδραστικές επαφές.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο εντάσσεται και η έκδοση της ποιητικής συλλογής του Denis Emorine «bouria/καταιγίδα» (vakxikon.gr, 2015) σε μετάφραση Ανδρονίκης Δημητριάδου.

Η ποίηση του Emorine είναι υπαρξιακή με ισχυρές δόσεις μελαγχολίας. Ο θάνατος είναι συνεχώς παρών.  Είναι ένας τρόπος να υμνήσει τη ζωή. Με διάφορους εκφραστικούς τρόπους ο ποιητής επανέρχεται σε αυτόν· άλλοτε μετωνυμικά, άλλες φορές ως διαίσθηση μοναξιάς του απομείναντος, ενίοτε με τη λιτανεία του χρόνου και τη μεταχείριση της θλίψης και της ιστορίας.

Ωστόσο, η συλλογή δεν είναι μονοδιάσταση. Διακρίνεται από μία ισορροπία στη θεματική. Υπαρξιακή θεματική, ποιήματα για την ποίηση, ποίηση ερωτική ποιήματα για την Ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία (χώρα καταγωγής)… Γράφει για έναν κόσμο στον οποίο τα μάτια δεν ανοίγουν και τα μονοπάτια χάνονται. Η φυλακή, ο πόλεμος, η αναζήτηση της ζωής αποτελούν βασικά του σημεία. Αναζητά την αλήθεια πάνω στην ύπαρξη, τον έρωτα, την Τέχνη. Είναι μία συλλογή σοβαρή και τραγική με τον ανθρώπινο πόνο στο επίκεντρο δίπλα στις αναμνήσεις που ξεθωριάζουν. Ποτέ δεν θα ξεπεράσει την απώλεια, και πάντα θα αγωνιά για το πώς θα μπορέσουν να βελτιωθούν οι ζωές των ανθρώπων στο μέλλον.

Εμφανής σε αρκετές συνθέσεις είναι η μεταναστευτική αναζήτηση της επιστροφής στις ρίζες, στην πατρίδα με τη μελαγχολία που μετανάστη. Αξίζει να υπογραμμιστούν οι αναφορές του σε εκπροσώπους της ρωσικής τέχνης ως εξωτερίκευση της ψυχικής ανάγκης να δεθεί με την πατρική γη.

Στην ουσία η συλλογή (σχεδόν τα μισά ποιήματα) μπορεί κάλλιστα να ενταχθεί στην αποκαλούμενη μεταναστευτική ποίηση, που ανθεί σε ΗΠΑ, Αυστραλία, Γερμανία και Γαλλία. Πρόκειται για μία διαπολιτισμική ποιητική έκφραση, μεταναστών δεύτερης γενιάς συνήθως, που συνδέει τη χώρα προέλευσης με τη χώρα υποδοχής (στη γλώσσα της δεύτερης). Είναι μία καλλιτεχνική παρέμβαση επί παντός θέματος στη χώρα παραμονής από τη σκοπιά του εμιγκρέ ποιητή.

Η ποιητική, άλλωστε, του Emorine συχνά διασταυρώνεται καλλιτεχνικά και συναισθηματικά με την εμιγκρέδικη ποίηση. Οι αναφορές στην πατρική γη, τέχνη και τις μνήμες -κοινωνικές-  είναι συνεχείς και συχνότατα άμεσες. Ταυτόχρονα είναι η αναγνώριση προς μία γλώσσα στην οποία προσχώρησε, αγάπησε κι αφοσιώθηκε.

Ο λόγος του είναι λιτός, δίχως βαριά εκφραστικά μέσα και περιττά στοιχεία του λόγου. Κυριαρχούν τα ρήματα και τα ουσιαστικά. Η λιτότητα της έκφρασής του αναδεικνύει την ευγνωμοσύνη του προς τη ζωή, την κραυγή ενός ποιητή που αναγνωρίζει ότι κάθε γλώσσα αποτελεί ένα κομμάτι της παγκόσμιας εμπειρίας. Την ίδια στιγμή η εξαιρετική μετάφραση της Ανδρονίκης Δημητριάδου αναδεικνύει την ποιητική δεινότητα και τις αισθητικές αντιλήψεις του  ποιητή.

Η δε ποιητική του διακρίνεται από το αφηγηματικό ύφος.  Έχοντας αφήσει πίσω του τον παραδοσιακό στίχο και υιοθετώντας την πρόζα,, αξιοποιεί την ποιητική αφήγηση και την καθιστά κύριο εκφραστικό του μέσο. Η αφήγηση μετατρέπεται σε ένα ποιητικό σχήμα για να εκθέσει ο δημιουργός τις δικές του αγωνίες.

Τα περισσότερα έργα της συλλογής είναι άτιτλα δημιουργώντας έτσι μεγάλες συνθέσεις σαν ποιητικό παζλ. Αρκετά είναι τα ποιήματα που διακρίνονται από ένα μότο. Μάλιστα το μότο λειτουργεί συχνά τίτλος ή σαν κλειδί ερμηνείας του έργου. Δεν είναι λίγα τα ποιήματά του στα οποία πίσω από την απλότητα της αφήγησης κρύβει ένα βαθύτερο καταγγελτικό ύφος. Εκεί το μότο ξεκλειδώνει διάπλατα την πόρτα της βαθύτερης προσέγγισης.

Η ποίηση παγκοσμίως πια προσπαθεί να εκδιώξει την παλιά ελιτίστικη λογική που τη διέκρινε. Ανεξάρτητα από τη θεματική, θέλει να αγγίξει συναισθηματικά με αμεσότητα το κοινό της, να γίνει κτήμα κοινωνικό. Την ίδια στιγμή, η έκδοση τούτης της συλλογής φέρνει στην επιφάνεια την απουσία μεταναστευτικής ποίησης στη χώρα μας και αναδεικνύει την ανάγκη στήριξης των μεταναστών που θέλουν να εκφραστούν ποιητικά. Και ίσως είναι καιρός εκδότες, ομάδες καλλιτεχνικές, λογοτεχνικά περιοδικά και Πολιτεία να δώσουν την ευκαιρία (και την υποστήριξη) στους αλλοδαπούς να εκφραστούν μέσα τον ελληνικό λόγο. Άλλωστε στο σταυροδρόμι των πολιτισμών, η δημιουργική έκφραση των αλλοδαπών θα εμπλουτίσει την εγχώρια ποιητική παραγωγή και υποχρεωτικά θα φέρει κοντύτερα στην ελληνική λογοτεχνία και τον πολιτισμό τους αλλογενείς δημιουργούς.

* Ο Denis Emorine γεννήθηκε το 1956 στη Γαλλία με ρωσική καταγωγή από την πλευρά του πατέρα του. Σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στη Σορβόννη (Παρίσι IV). Είναι ποιητής, δοκιμιογράφος, μυθιστοριογράφος και δραματουργός. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες. Θεατρικά του έχουν ανέβει στη Γαλλία, τον Καναδά (Κεμπέκ) και τη Ρωσία. Κάποια απ’ τα βιβλία του μεταφράστηκαν και εκδόθηκαν στις Η.Π.Α. Είναι αρχισυντάκτης του ρουμάνικου περιοδικού Cronica (Iasi). Συνεργάζεται τακτικά με το λογοτεχνικό περιοδικό Les Cahiers du Sens. Διευθύνει δύο ποιητικές σειρές στις Editions du Cygne. Έχει εκδώσει δώδεκα ποιητικές συλλογές από το 1982, έξι συλλογές διηγημάτων, τέσσερα μυθιστορήματα, έξι θεατρικά έργα και έχει συμμετάσχει σε δεκάδες ανθολογίες και συγκεντρωτικές συλλογές.

Το 2004, τιμήθηκε με το Αˊ Βραβείο Γαλλικής Ποίησης στον Διεθνή Διαγωνισμό Feile Filiochta. Η Ακαδημία Var του απένειμε το Βραβείο Ποίησης του 2009.  Έχουν μεταφραστεί και δημοσιευθεί ποιήματα και θεατρικά του στα ελληνικά περιοδικά Εμβόλιμον, Ένεκεν και Σοδειά.

το βιβλίο

«Κατεβάστε» τη νέα ποιητική συλλογή του Δήμου Χλωπτσιούδη, «κατάστιχα» από την cosmotebooks ή από το myebooks.gr