Μια νέα αλλά αμφισβητούμενη επιστημονική θεωρία δίνει την ελπίδα ότι ο πόλεμος κατά του καρκίνου μπορεί να είναι νικηφόρος. Πρόκειται για μια επιστημονική υπόθεση σύμφωνα με την οποία οι όγκοι έχουν περιορισμένη δυνατότητα στο να αναπτύσσουν αντιστάσεις απέναντι στις σύγχρονες θεραπείες. Η επιστημονική αυτή υπόθεση είναι συνέπεια της θεωρίας ότι ο καρκίνος είναι μακρινός πρόγονος των ζώων και συγκεκριμένα ενός «ζωντανού ορυκτού» που εμφανίστηκε πριν από περίπου 600 εκ. χρόνια.

Ads

Ορισμένοι όγκοι εξελίσσονται γρήγορα, ώστε να αποκτούν αντίσταση στις θεραπείες μέσα σε λίγα χρόνια. Μια πιθανή εξήγηση γι’ αυτό είναι ότι τα κύτταρα εντός ενός όγκου δρουν ανεξάρτητα και ανταγωνίζονται το ένα το άλλο μέσω της φυσικής επιλογής για την εξέλιξή τους και την ανάπτυξη αντίστασης απέναντι σε μια καινούργια θεραπεία.

Οι αστροβιολόγοι Charles Lineweaver από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας και Paul Davies από το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα έχουν μια εναλλακτική εξήγηση. Υποστηρίζουν ότι υπάρχουν στοιχεία από συνεργασία των καρκινικών κυττάρων που αποδεικνύουν ότι ο καρκίνος προέρχεται από το ζωικό βασίλειο και ότι η ικανότητά του να αντιστέκεται στα σύγχρονα φάρμακα στηρίζεται σε μια αρχαία και τελικά περιορισμένη σειρά από τακτικές επιβίωσης.

Η υπόθεσή τους βασίζεται σε μια παλιά ιδέα που υποδεικνύει μια σύνδεση μεταξύ του καρκίνου και την προέλευση των πολυκύτταρων ζώων που χρονολογείται πριν από περίπου 600 εκατομμύρια χρόνια. Δισεκατομμύρια χρόνια πριν από το εκείνο το σημείο, οι μονοκύτταροι πρόγονοι των ζώων αναπαράγονταν με σχετική «απερισκεψία». Ωστόσο, όταν οι οργανισμοί άρχισαν να μετατρέπονται σε πολυκύτταρους, η αναπαραγωγή έγινε πιο συγκρατημένη προκειμένου να αποφευχθούν οι αρνητικές συνέπειες στον οργανισμό.

Ο καρκίνος είναι πιθανό να προκληθεί από μια δυσλειτουργία των γονιδίων που προσπαθούν να συγκρατήσουν την ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή. Ωστόσο, οι Lineweaver και Davies προχωρούν ένα βήμα παραπάνω και υποστηρίζουν ότι ο καρκίνος δεν συνδέεται απλά με την εξέλιξη των ζώων αλλά υπήρξε ένα από τα πρώτα ζώα. Συγκεκριμένα πιστεύουν ότι οι οργανισμοί αυτοί είχαν προσπεράσει το πρόβλημα της ανεξέλεγκτης αναπαραγωγής αλλά δεν είχαν ακόμη το συνολικό έλεγχο της κυτταρικής ανάπτυξης και διάδοσης. Σύμφωνα με τον Lineweaver η υπόθεση αυτή εξηγεί ορισμένα από τα πιο ασυνήθιστα χαρακτηριστικά των όγκων. Μερικά καρκινικά κύτταρα έχουν οικοδομήσει ένα δίκτυο αιμοφόρων αγγείων. Πρόκειται για μια διαδικασία γνωστή ως αγγειογένεση, κατά την οποία θρεπτικά συστατικά μεταφέρονται στους όγκους και αυτό αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο της συνεργασίας των καρκινικών κυττάρων. Άλλα κύτταρα αποκτούν την ικανότητα να εξαπλωθούν σε άλλους ιστούς ή να κάνουν μεταστάσεις κάτι που είναι δύσκολο να εξηγηθεί με δεδομένο ότι τα καρκινικά κύτταρα δρουν ανεξάρτητα.

Οι δυο επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα γενετικά εργαλεία αυτών των πρώτων ζώων ενυπάρχουν εντός του ανθρώπινου οργανισμού. Τα γονίδια που προστέθηκαν αργότερα σίγουρα έχουν επηρεάσει τις διαδικασίες, ωστόσο τα αρχαία γονίδια, παρά τις δυσλειτουργίες, μπορούν να επαναφέρουν τις αρχικές τους λειτουργίες.

Κατά συνέπεια, ένας όγκος δεν είναι μια συλλογή από ανεξάρτητα εξελισσόμενα κύτταρα – όπως συμβαίνει με τα βακτήρια – με σχεδόν απεριόριστες δυνατότητες εξέλιξης της αντίστασής τους απέναντι στις θεραπείες. Πρόκειται για μια ομάδα στενά συνεργαζόμενων κυττάρων που έχει ένα πεπερασμένο σύνολο στρατηγικών επιβίωσης.

Οι αντιδράσεις απέναντι στην επιστημονική υπόθεση των Lineweaver και Davies ποικίλλουν από τον συγκρατημένο ενθουσιασμό ως τον σκεπτικισμό. Κάποιοι επιστήμονες θεωρούν τις προβλέψεις ενδιαφέρουσες ενώ άλλοι είναι πιο προσεκτικοί. Για παράδειγμα ο Mansi Srivastava από το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών του Cambridge της Μασαχουσέτης, χαρακτηρίζει την εν λόγω επιστημονική υπόθεση ως μια «ευφάνταστη αλληγορία». Από την πλευρά του ο Lineweaver επιμένει ότι κάποια μορφή πρωτο-αγγειογένεσης υπήρξε πολύ σημαντική για τα πρώτα ζώα. Επισημαίνει δε, ότι το γενετικό προφίλ μπορεί σύντομα να βοηθήσει στον έλεγχο της επιστημονικής του υπόθεσης. «Οι τρόποι με τους οποίους ένας συγκεκριμένος καρκίνος ανταποκρίνεται στη θεραπεία διαφορετικών ανθρώπων θα πρέπει να συσχετίζονται μεταξύ τους, επειδή πρέπει να μοιράζονται τις στρατηγικές για την αντιμετώπιση των τοξίνων που αναπτύχθηκαν στα πρώτα ζώα» καταλήγει.