Η οικονομική κρίση σαν όρος σίγουρα δεν αποτελεί νέα εισαγωγή στο ιστορικό λεξιλόγιο της χώρας. Φτώχεια, μειώσεις μισθών, απολύσεις και περικοπές επιδομάτων έζησαν πριν από εμάς τουλάχιστον τέσσερις γενιές Ελλήνων.

Ads

Της Νίκης Ρωμανάκη και του Γιώργου Παπαδάκη από τη, συνεργαζόμενη με το tvxs, εφημερίδα πόλης Monitor

Για την ιστορία, η χώρα μέχρι την σημερινή ελεγχόμενη πτώχευση που κατά πολλούς βιώνουμε, έχει χρεοκοπήσει άλλες τέσσερις φορές το 1827, 1843, 1893 και 1932. Ο λόγος διαχρονικός: η χώρα αδυνατούσε να καλύψει έναν υπέρμετρο και πανάκριβο εξωτερικό δανεισμό, προσπαθούσε να «κλείσει τις τρύπες» με έναν ακόμη μεγαλύτερο και επαχθέστερο δανεισμό δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Τι συνέβη όμως στην Ελλάδα εν μέσω της παγκόσμιας κρίσης του ‘29;

Στην δίνη του οικονομικού κραχ στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και τις οικονομικές αστάθειες στις διεθνείς αγορές, η εύθραυστη ελληνική οικονομία δεν μπορεί να αντισταθεί. Η κρίση στη χώρα μας εκδηλώνεται με την μείωση των εξαγωγών που οδήγησε με αλυσιδωτές αντιδράσεις στην μείωση των τιμών της παραγωγής και των εισοδημάτων. Μέσα σε ελάχιστους μήνες το ποσοστό των ανέργων υπερδιπλασιάζεται ενώ σταματά η χρηματοδότηση από το εξωτερικό.

Τον Αύγουστο του 1931 το χρηματιστήριο Αθηνών κλείνει, ενώ παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης Βενιζέλου τον Απρίλη του 1932 κηρύσσεται προσωρινό χρεοστάσιο και η δραχμή υποτιμάται κατά 60%. Αναζητώντας στις τοπικές εφημερίδες εκείνης της εποχής δημοσιεύματα σχετικά με την οικονομική κρίση και τις κοινωνικές της συνέπειες, απομονώσαμε αποσπάσματα που – αν εξαιρέσει κανείς τη γλώσσα που είναι γραμμένα –μοιάζουν λες και ξεπήδησαν από σύγχρονες εφημερίδες.

Απεργίες και αστυνόμευση «ΧΑΝΙΑ – από προχθές οι αγρότες του Νομού μας κατέβηκαν σε απεργία διαρκείας για τη λύση των ζητημάτων τους. Η απεργία συνεχίζεται με ακράτητο ενθουσιασμό και αποφασιστικότητα και με επιτυχία 100%. Η αστυνομία απαγόρευσε τη χθεσινή συγκέντρωση των αγροτών στα Χανιά. Το πρωί της χθές η πόλη των Χανίων εστρατοκρατείτο. Παρά την απαγόρευση όμως εκατοντάδες αγροτών συνεγκεντρώθηκαν. Αύριο (Δευτέρα) κατέρχονται σε 24ωρη απεργία αλληλεγγύης οι βιοτέχνες και οι εργάτες της πόλης μας» (Η Φωνή του Λαού, 3 Μαρτίου 1931)

Κρίση στην αγορά «Ολόκληρον το τελευταίον τρίμηνον είναι γεγονός αναμφισβήτητον ότι διέρευσε υπό γενικήν νέκρωσιν του τοπικού εμπορίου και υπό πλήρη απραξίαν της συναλλαγής και της κινήσεως (…) Γεγονός επίσης είναι ότι ο κόσμος (…) όσο και αν ήθελε ουδέν, απολύτως ουδέν, ηδύνατο να προσφέρει εις την κατανάλωσιν, δια της οποίας συντηρούνται τα πλήθη των καταστημάτων εκατοντάδων πτωχών επαγγελματιών και των μικροκατασηματαρχών» (Ανόρθωσις 23 Μαρτίου 1929)

Φοροεπιδρομές και αντιδράσεις «Και ενώ τοιαύτη είναι η κατάστασις της τοπικής μας εμπορικής κινήσεως και κατάδηλος η κρίσις των καταστημάτων των μικροεπαγγελματιών, ο Δημόσιος Ταμίας εξαπέλυσεν αθρόας τας ειδοποιήσεις περί αμέσου πληρωμής του φόρου επαγγέλματος» «Οι αρμόδιοι ας αναμετρήσουν την κρίσιν η οποία υφίσταται και νυν εις την αγοράν μας (…) και ας κάμουν εξαίρεσιν διά τους απορώτερους και φτωχότερους των επαγγελματιών και μικροκαταστηματαρχών, από τα εφαρμοζόμενα γενικώτερα φορολογικά μέτρα» (Ανόρθωσις 23 Μαρτίου 1929)

Επίδομα ανεργίας: δραχμές 300! «καθ’όλην την ημέραν της χθές εξηκολούθησεν η κίνησις των ανέργων καθ’όλην την πόλιν Χανίων (….). Υπέβαλλον προς την Γενικήν Διοίκησιν υπόμνημα δια του οποίου ζητούν διαρκή επιδόματα και συσσίτια, έκτακτον επίδομα εκ 300 δρ. δωρεάν ιατρικήν περίθαλψιν και την διαχείριση των επιδομάτων υπό επιτροπής ανέργων. Ωσαύτως εζήτησαν την πληρωμήν των ενοικίων των υπό του κράτους. (…) Η επιτροπή των ανέργων εδήλωσεν ότι εάν ο Δήμος Χανίων δεν δώση το εκ 300 δραχ. επίδομα, θα δημιουργήση επεισόδια» (Ο Αγών, 24 Δεκεμβρίου 1931)

Ακριβά ενοίκια «Στο Ηράκλειο η κρίση της στέγης έχει προσλάβει τόσο τρομακτική έκταση (…) αύξηση των ενοικίων κατά 100-120 φορές από ότι ήταν προπολεμικά. Το νέο ενοικιοστάσιο θέτει σε διωγμό την τάξη των επαγγελματιοβιοτεχνών. (..) Το νέο ενοικιοστάσιο θα σημάνει την οικονομική καταστροφή τους τόσο λόγω του υψηλού ενοικίου όσο και εξαιτίας των μεγάλων φόρων που θα είχε συνεπακόλουθο του ενοικίου αυτού. (Φωνή του Λαού, 4 Νοεμβρίου 1946)

Κι ένα απόσπασμα που αποδεικνύει ότι η καλοπέραση (παρά την όποια κρίση) είναι στο DNA μας (κι ότι 82 χρόνια μετά τίποτα δεν έχει αλλάξει):

«Υπάρχει ή δεν υπάρχει φτώχεια; Μετά την πρωτοφανή εις την πόλιν μας εφετεινήν αποκρηάτικην κίνησιν έρχεται αυθορμήτως εις την σκέψιν του κάθε συμπολίτου παρατηρητού το ερώτημα: υπάρχει εις την πόλιν μας πραγματική φτώχεια ή πλέομεν όλοι μέσα εις τον πλούτον και την ευμάρειαν, αλλ’ απεκτήσαμεν την συνήθειαν να μεμψιμοιρούμεν και να θρηνολογούμεν δια την δήθεν οικονομικήν μας καχεξίαν; Αν λάβωμεν υπ’όψει μας το γεγονός ότι δεν επέρασε βραδειά που να μην γεμίζουν ασφυκτικώς από τον κόσμον όλα τα χορευτικά κέντρα της πόλεως μας (…) δεν ειμπορούμεν παρά να απαντήσωμεν εις το ερώτημα, περί του αν υπάρχη φτώχεια εις την πόλιν μας, μ’ένα μεγάλο μεγάλο «όχι!». Αλλά η απάντησις μας αυτή ανταποκρίνεται άραγε προς την αλήθειαν;» (Ανόρθωσις 20 Μαρτίου 1929)