Δεν συμφωνώ με την αντίληψη που λέει: «Ευτυχώς ηττηθήκαμε». Τίποτε απ’ όσα έγιναν δεν πρόκειται να σβήσει στην ιστορία, όλα αυτά θα αποτελέσουν ένα νέο εφαλτήριο για μια νέα εξόρμηση. Ο Λεωνίδας Κύρκος έφυγε από τη ζωή στις 28 Αυγούστου του 2011. Το tvxs δημοσιεύει ένα αφιέρωμα σε οκτώ μέρη, βασισμένο στις μαρτυρίες που το ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς είχε παραχωρήσει στο Στέλιο Κούλογλου.

Ads

Η ιδέα του σοσιαλισμού δεν είναι μια ιδέα αφηρημένη, δεν μιλούμε για τους επουράνιους παράδεισους, μιλούμε για την κόλαση που ζούμε σε αυτόν τον κόσμο και για την προσδοκία της εξόδου από την κόλαση. Νομίζω ότι απ’ αυτές τις πηγές θα οικοδομηθεί ένα νέο σοσιαλιστικό κίνημα, όπου αυτή τη φορά δεν θα υπάρχει η ρήξη της ανθρωπιάς με τα άλλα ζητούμενα. Και σε αυτή τη βάση θα οικοδομηθούν οι καινούργιοι αγώνες, τους οποίους βλέπω να έρχονται. Είναι αδύνατον να σκεφτεί κανείς τι η ανθρωπότητα έφτασε στην εποχή μας για να αποδεχτεί ότι, παραδείγματος χάρη, πάνω από το μισό του πληθυσμού της γης θα ζει σε ανεργία και σε απόλυτη στέρηση για να υπάρχουν μερικές οικογένειες, οι οποίες θα έχουν συγκεντρώσει τον πλούτο όλου του κόσμου, αυτό είναι αδιανόητο. Απ’ όλους τους πόρους της κοινωνικής ζωής και της κοινωνικής δραστηριότητας ξεχύνονται χυμοί, οι οποίοι στο τέλος θα συναντηθούν σε ένα μεγάλο ποτάμι που θα ζητάει την αλλαγή των πραγμάτων. Πώς θα εκδηλωθεί αυτό; Δεν το ξέρω. Με τη βία; Δεν το αποκλείω, μόλο που είμαι ορκισμένος εχθρός της βίας. Όταν τα πράγματα φτάνουν στο απροχώρητο, τότε η ιστορική πρωτοβουλία ανήκει σε εκείνους που πολεμούν και εκείνοι θα πρέπει να επιλέξουν. Ότι αυτό το ποτάμι θα συναντηθεί σε έναν καινούργιο διεθνισμό, με καινούργια οράματα που θα έχουν τις ρίζες τους στα οράματα του σοσιαλισμού για μια κοινωνία δικαιοσύνης και ανθρωπιάς, γι’ αυτό είμαι απολύτως πεπεισμένος. Ο κομμουνισμός ήταν μια μεγάλη ελπίδα, μια μεγάλη προσδοκία. Ένα όραμα, ένα συναρπαστικό όραμα. Γι’ αυτό δεν συμφωνώ καθόλου με τον Βάλτερ Βελτρόνι, γραμματέα του ιταλικού κόμματος των Δημοκρατικών της Αριστεράς που λέει ότι «ο κομμουνισμός δεν έχει καμία σχέση με την ελευθερία». Λάθος, σύντροφε Βελτρόνι, ο κομμουνισμός ίσως είναι η ελευθερία. Αλλά ποιος κομμουνισμός; Ο κομμουνισμός που γνωρίσαμε πραγματικά δεν έχει καμιά σχέση με την ελευθερία. Τι να πει κανένας για όλα αυτά τα απίστευτα που έγιναν στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού στο όνομα των ωραιότερων ιδεών…Θυμούμαι, για παράδειγμα, τη διαφωνία ανάμεσα στον Λισένκο και τον Βαβίλοφ. Ήταν ένα γεγονός που με συγκλόνισε και είναι χαρακτηριστικό, γιατί έγινε στο επίπεδο των ιδεών όπου υποτίθεται ότι έπρεπε να ισχύει ο κανόνας της πλήρους ελευθερίας. Ο Βαβίλοφ ήταν ηγέτης της κλασικής σχολής της βιολογίας των μεντελομοργκανιστών. Ο Μέντελ και ο Μόργκαν ήτανε οι μεγάλοι βιολόγοι του 19ου αιώνα. Ο Λισένκο ήταν οπαδός και δημιουργός μιας άλλης σχολής που υποστήριζε ότι οι επίκτητες ιδιότητες, μεταβιβάζονται αυτόματα από την πρώτη γενιά στους απογόνους.Αυτή η ιδέα της μεταβίβασης των επίκτητων ιδιοτήτων συνήρπασε τον Στάλιν. Σου λέει, εγώ χτίζω τώρα τον κομμουνιστή άνθρωπο, σκέψου λοιπόν αυτός ο κομμουνιστής άνθρωπος να έρθει στη δεύτερη γενιά και να μη χρειαστεί όλη την προσπάθεια της πρώτης γενιάς γιατί θα έχει μεταβιβαστεί, από την πρώτη στη δεύτερη γενιά, όλο το θαυμαστό υλικό του κομμουνιστή ανθρώπου. Ήταν τόσο μαγευτική αυτή η απλουστευτική εικόνα ώστε ο Στάλιν έδωσε απεριόριστη ενίσχυση, υλική και ηθική, στον Λισένκο, ο οποίος έγινε μέλος της Ακαδημίας των Επιστημών και Πρόεδρος της Ακαδημίας των Αγροτικών Επιστημών.Ο Λισένκο υποστήριζε ότι μπορεί να καρπίσει ένα στάχυ στις παγωμένες στέπες της Σιβηρίας εάν θέσουμε ένα στάχυ της πρώτης γενιάς υπό τη δοκιμασία τέτοιων συνθηκών. Κατά συνέπεια, όταν θα πάμε το φύτρο του εκεί, θα έχουν μεταβιβαστεί όλες οι ιδιότητες, η αντοχή του φυτού, σε χαμηλότατες θερμοκρασίες και θα δημιουργηθεί έτσι ένας σιτοβολώνας στην παγωμένη Σιβηρία. Ο Λισένκο ενισχύθηκε για τις έρευνες αυτές με κολοσσιαία ποσά. Δεν αρκούσε όμως αυτό. Έπρεπε να σιγήσει και η φωνή του Βαβίλοφ και των οπαδών του που έλεγαν: «Τι μπούρδες είναι αυτές που λέτε; Σπαταλάτε τόσα λεφτά και επιστημονικά δεν αποδείξατε τίποτα, είστε αγύρτες και μασκαράδες». Ο Βαβίλοφ συνελήφθη και δολοφονήθηκε και η σχολή του καταστράφηκε, η σχολή των μεγάλων Σοβιετικών Βιολόγων και Γενετιστών που σήμερα ανθεί. Αντιθέτως, η σχολή του Λισένκο άνθησε με τραγικές για την επιστήμη και την οικονομία συνέπειες. Γιατί έσπειραν όλη τη Σιβηρία με αυτά τα στάχυα και αποδείχθηκε ότι οι θεωρίες του ήταν τελείως ψεύτικες και ανύπαρκτες. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς ότι και στο χώρο των ιδεών στην ΕΣΣΔ ήταν τελείως εγκληματική η παρέμβαση που γινόταν. Απαγορεύονταν θεωρίες και ενθαρρύνονταν κάποιες άλλες που είχαν απλώς την εμπιστοσύνη της κομματικής ηγεσίας. Η πολιτική αυτή οδήγησε σε τραγωδίες και στο χώρο της επιστήμης και στο χώρο της τέχνης, βουλώσανε στόματα, χάθηκαν τεράστιες δυνατότητες, καταστράφηκαν πολλά ταλέντα, ήταν μια κολοσσιαία οπισθοδρόμηση σε πάρα πολλούς τομείς. Το μήνυμα που λάβαιναν οι άνθρωποι που τα ζούσαν όλα αυτά στην ΕΣΣΔ μπορεί να ήταν μια καθημερινή διάψευση, όμως για όλους εμάς εδώ ήταν ένα πείραμα που πραγματοποιούνταν εκεί, του οποίου τα αποτελέσματα δεν γνωρίζαμε αλλά που θεωρούσαμε ελπιδοφόρο. Δεν μπορεί να καταλάβει κανείς τον αιώνα μας χωρίς την Οκτωβριανή Επανάσταση, δεν μπορεί να καταλάβει κανείς την ελληνική εξέλιξη χωρίς την Αριστερά, της οποίας ο ρόλος θερμαίνονταν απ’ όσα γίνονταν ή ελπίζαμε ότι γίνονταν στην ΕΣΣΔ. Θυμάμαι τον Σεραφείμ Μάξιμο, από τα πιο κριτικά και ώριμα μυαλά των Ελλήνων κομμουνιστών, φίλο οικογενειακό, μέλος της ηγεσίας του ΚΚΕ, ο οποίος «εκκαθαρίστηκε» στην περίφημη περίοδο γύρω στο ’31. Ερχόταν λοιπόν στο σπίτι μας, γυρνώντας από ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση, γεμάτος ενθουσιασμούς εφηβικούς. Και καθόμασταν μέρες ολόκληρες και νύχτες και τον ακούγαμε να μας διηγείται. Δεν μας μιλούσε για τα εκπληκτικά επιτεύγματα -για το ότι είχαν φτιάξει, για παράδειγμα, τόσες λοκομοτίβες- αλλά μας μιλούσε με ενθουσιασμό για το πάθος της επαναστατικής δράσης. Μας έλεγε εκπληκτικά πράγματα: το πώς οι άνθρωποι, παγωμένοι από το κρύο, σηκώνονταν στις τέσσερις το πρωί και πηγαίνανε στις βάρδιες και γυρνάγανε τσακισμένοι το βράδυ για να φάνε ένα πιάτο φαΐ.. Και όλα αυτά γιατί πολεμούσαν με ενθουσιασμό προσπαθώντας να αλλάξουν τις συνθήκες της ζωής τους. Η επανάσταση δεν ήταν κάτι που τους επιβλήθηκε, δεν ήταν ένα πραξικόπημα κάποιων τυχοδιωκτών, ήταν μια βαθιά επανάσταση που συνεπήρε τις ψυχές των ανθρώπων και το μήνυμα αυτό έφτανε ώς την άκρη του κόσμου. Η έκρηξη των αντιαποικιακών κινημάτων έχει πολύ μεγάλη σχέση με την επανάσταση όπως και η έκρηξη των κοινωνικών κινημάτων στην Ευρώπη και στην Αμερική, οι αλλαγές που έγιναν στη διάρκεια και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, το κοινωνικό κράτος,οι μεγάλες κοινωνικές κατακτήσεις.Όλα αυτά δεν μπορεί να τα δει κανένας χωρίς το φόβο που ένιωσε ο καπιταλισμός μπροστά στην απειλή που του προκαλούσε η νίκη της κόκκινης επανάστασης. Και αυτά δεν πρέπει να διαγράφονται και να λέμε ότι όλα αυτά ήταν μια κατάρα. Όλα αυτά ήτανε μια ιστορική συμβολή που απέτυχε διότι υπήρχαν τεράστια κενά και στην πρακτική εφαρμογή της και στη θεωρητική της σύλληψη, κενά τα οποία δεν αφορούν την κριτική του καπιταλιστικού συστήματος αλλά αφορούσαν την προσέγγιση του φαινομένου που λέγεται άνθρωπος. *Ολόκληρη η μαρτυρία του Λεωνίδα Κύρκου στο βιβλίο του Στέλιου Κούλογλου «Μαρτυρίες για τον εμφύλιο και την ελληνική αριστερά» (εκδόσεις “Εστία”)