Καθώς δεκάδες χιλιάδες γαλόνια πετρελαίου συνεχίζουν να χύνονται στον Κόλπο του Μεξικού από τη διαρροή πετρελαίου, ύστερα από την έκρηξη σε προβλήματα της BP, το Democracynow και η δημοσιογράφος Amy Goodman, μιλούν με τον Stephen Kinzer, συγγραφέα του βιβλίου «Όλοι οι άνδρες του Σάχη: Ένα αμερικανικό πραξικόπημα και οι ρίζες της τρομοκρατίας στη Μέση Ανατολή», για το παρελθόν της πετρελαϊκής εταιρείας, η οποία πριν από 60 χρόνια, ονομαζόταν αγγλοϊρανική εταιρεία πετρελαίου. Ποιος ήταν ο ρόλος της στο πραξικόπημα της CIA του 1953 ενάντια στο δημοφιλή πρωθυπουργό του Ιράν Μοχάμεντ Μοσαντέκ.

STEVEN KINZER: Στις αρχές του 20ου αιώνα, ως αποτέλεσμα ενός διεφθαρμένου μοναρχικού συστήματος, μία εταιρεία, η οποία ανήκει κυρίως στη βρετανική κυβέρνηση, είχε πάρει τον έλεγχο του συνόλου της ιρανικής πετρελαϊκής παραγωγής.

AMY GOODMAN: Τι ήταν αυτή η εταιρεία;

STEVEN KINZER: Ήταν μία εταιρεία έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα για την εξαγωγή, διύλιση, και την πώληση του ιρανικού πετρελαίου. Το αντίτιμο που πλήρωνε η εταιρεία στο Ιράν ήταν πολύ μικρό. Ουσιαστικά ολόκληρο το ιρανικό πετρέλαιο ανήκε σε μια βρετανική κρατική εταιρεία.

AMY GOODMAN: British Petroleum;

STEVEN KINZER: Αγγλοϊρανική εταιρεία πετρελαίου, στην αρχή. Αργότερα θα μετονομαστεί σε British Petroleum και BP. Είμαι ο μόνος που την μποϊκοτάρει ακόμη. Προτιμώ να χρησιμοποιώ Shell. Κατά κάποιο τρόπο η Shell είναι περισσότερο ηθική από την BP. Στο μυαλό μου νιώθω σαν να χρωστάω κάτι στον Μοσαντέκ όταν περνάω από τα πρατήρια της BP. Αυτό που συνέβη ήταν ότι ο πρωθυπουργός Μοσαντέκ, ο οποίος ήταν πραγματικά ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην εποχή του, αν και κάπως ξεχασμένος από την ιστορία, ανέβηκε στην εξουσία του Ιράν το 1951 βασιζόμενος σε ένα κύμα «πετρελαϊκού εθνικισμού». Στόχος η ανάκτηση των πηγών πετρελαίου και η είσπραξη όλων των κερδών, ώστε να μπορε΄σει να αναπτυχθεί μία παό τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη, εκείνη την περίοδο.

Το ιρανικό κοινοβούλιο ψήφισε ομόφωνα για ένα νομοσχέδιο για εθνικοποίηση της Αγγλοϊρανικής εταιρείας Πετρελαίου και Μοσαντέκ υπέγραψε και αφοσιώθηκε, κατά τη διάρκεια της θητείας του, για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου. Μοναδικός στόχος του ήταν να κρατικοποιήσει την μεγαλύτερη και πιο κερδοφόρα βρετανική εκμετάλλευση εκείνη την εποχή.

Σημειώνεται ότι το πετρέλαιο που χρησιμοποιούσε όλοι η Αγγλία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 και του ’30 και του ’40 προέρχονταν όλο από το Ιράν. Το βιοτικό επίπεδο που οι Βρετανοί απολάμβαναν εκείνη την περίοδο οφειλόταν αποκλειστικά στο ιρανικό πετρέλαιο. Η Βρετανία δεν έχει κοιτάσματα. Κάθε εργοστάσιο στην Αγγλία, κάθε αυτοκίνητο, κάθε φορτηγό, κάθε ταξί, χρησιμοποιούσε πετρέλαιο από το Ιράν. Το Βασιλικό Ναυτικό, το οποίο προβάλλει η Βρετανία σε όλο τον κόσμο, τροφοδοτήθηκε 100% από το ιρανικό πετρέλαιο.

Όμως ξαφνικά το Ιράν λέει «ως εδώ! Φτάνει η εκμετάλλευση. Παίρνομαι εμείς τον έλεγχο. Ξαφνικά ήρθε η κρίση του 1950 και ο Μοσαντέκ είχε ενεργό ρόλο σε αυτήν. Κατά το τέλος του 1951, το περιοδικό Time τον επέλεξε ως «man of the Year», ανάμεσα μάλιστα στους Winston Churchill, Douglas MacArthur, καθώς και τον Dwight Eisenhower, και επέλεξε σωστά, διότι εκείνη τη στιγμή, ο Μοσαντέκ ήταν πράγματι το πιο σημαντικό πρόσωπο στον κόσμο.