Στις 10 Ιουνίου 1944 η Ελλάδα θα γνωρίσει μία από τις αγριότερες σφαγές που έγιναν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Διακόσιοι δεκαοχτώ άμαχοι θανατώνονται από τους Ναζί χωρίς να μάθουν ποτέ το γιατί. Ανάμεσά τους ανήμποροι γέροι, έγκυες γυναίκες, μωρά, παιδιά. Σήμερα συμπληρώνονται ακριβώς 67 χρόνια από εκείνη την ημέρα, με τους συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου να εξακολουθούν να ζητούν από τη Γερμανία χρηματικές επανορθώσεις. Ένας δικαστικός αγώνας που εξελίσσεται εδώ και σχεδόν δεκαπέντε χρόνια ενώπιον των δικαστηρίων της Ελλάδας, της Ιταλίας και προσφάτως του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.

Ads

Ύστερα από μία σκληρή μάχη στο χωρίο Στείρι με τους Έλληνες αντάρτες, οι Γερμανοί με οδυνηρές απώλειες, μπήκαν στο γειτονικό χωριό Δίστομο, και σε αντίποινα αρχίσαν τη σφαγή όσων κατοίκων έβρισκαν στο χωριό. Η μανία τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε δεν δίστασαν να σκοτώσουν ούτε τα γυναικόπαιδα ούτε τους ηλικιωμένους. Τον ιερέα του χωριού τον αποκεφάλισαν, βρέφη εκτελέστηκαν και γυναίκες βιάστηκαν πριν θανατωθούν. Η σφαγή σταμάτησε μόνον όταν νύχτωσε και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Λιβαδειά, αφού πρώτα έκαψαν τα σπίτια του χωριού. Ένας από τους επικεφαλής που θεωρήθηκε υπεύθυνος για την σφαγή στο Δίστομο Χανς Τσάμπελ μετά το τέλος του πολέμου συνελήφθη στην Γαλλία και εκδόθηκε στην Ελλάδα. Στην πορεία ζητήθηκε η μεταφορά του στην Γερμανία για τις εκεί έρευνες όπου και παρέμεινε. Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες ζει ως σήμερα ελεύθερος.

Ο αγώνας δικαίωσης των συγγενών των θυμάτων του Δίστομου ξεκίνησε μόλις το 1997, όταν ο δικηγόρος Ιωάννης Σταμούλης αποφάσισε να εκπροσωπήσει τους συγγενείς των θυμάτων σε ατομικές αγωγές αποζημίωσης ενάντια στο γερμανικό κράτος ενώπιον του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς. Ήταν ο πρώτος που αποφάσισε να κινήσει το θέμα στο επίπεδο της ατομικής αγωγής. Μέχρι τότε το θέμα των αποζημιώσεων ανήκε σε μία συζήτηση σε επίπεδο κρατών και διεθνούς διπλωματίας. Οι συγγενείς των θυμάτων για πρώτη φορά μπορούσαν να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους, εκεί όπου το κράτος αδρανούσε, και να διεκδικήσουν αποζημιώσεις για τα εγκλήματα που υπέστησαν.

Χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα, με την δικαίωση να παραμένει μόνο στα χαρτιά, ο Σταμούλης αποφασίζει να φέρει το θέμα ενώπιον των ιταλικών δικαστηρίων. Ζητά από το δικαστήριο της Φλωρεντίας να επιτρέψει την εκτέλεση της απόφασης της ελληνικής δικαιοσύνης σε βάρος της γερμανικής περιουσίας στο ιταλικό έδαφος – με βάση ευρωπαϊκό κανονισμό που επιτρέπει την αναγνώριση της εκτελεστότητας αποφάσεων ενός κράτους μέλους στο έδαφος άλλου. Με βάση αυτό το σκεπτικό, οι ενάγοντες ενέγραψαν προσημείωση υποθήκης σε ακίνητα του γερμανικού Δημοσίου στη Φλωρεντία.

Ύστερα από αρκετά χρόνια και δικαστικούς αγώνες, το 2008, οι Έλληνες ενάγοντες δικαιώνονται από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας για το μικρό κονδύλιο των δικαστικών εξόδων, ενώ μόλις προχθές, στις 6/8 έγινε γνωστή η νέα δικαίωση από το ίδιο δικαστήριο για ολόκληρο το κονδύλιο των αποζημιώσεων. Ωστόσο, πέρυσι ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, εξέδωσε ειδικό διάταγμα με το οποίο αναστέλλονται όλες τις διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης εις βάρος των αλλοδαπών Δημοσίων στο ιταλικό έδαφος, λίγο πριν οι Ιταλοί δικαστές επιβεβαίωσουν τη δικαίωση των θυμάτων του Διστόμου. Οι συγγενείς των θυμάτων θεωρούν ότι η απόφαση αυτή του Μπερλουσκόνι ήταν “φωτογραφική”, προκειμένου να τους αποτρέψει από το να ζητήσουν τις αποζημιώσεις από την Γερμανία.

Ύστερα από τις κατά συρροή εκδικάσεις και δικαιώσεις υποθέσεων που αφορούν αγωγές αποζημίωσης κατά των ναζιστικών στρατευμάτων στην Ιταλία, το γερμανικό κράτος λαμβάνει δραστικά μέτρα για να αποφύγει τις υποχρεώσεις του. Αποφασίζει να φέρει την υπόθεση στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ζητά να αναγνωριστεί ότι η Ιταλία παραβίασε τις διεθνείς της υποχρεώσεις απέναντι στη Γερμανία -με βάση το Διεθνές Δίκαιο- επειδή τα ιταλικά δικαστήρια δε σεβάστηκαν την ετεροδικία του γερμανικού κράτους ενώπιον των ιταλικών δικαστηρίων. Η αρχή της ετεροδικίας, σημαίνει ότι ένα κράτος δεν μπορεί να «δικαστεί» στα δικαστήρια ενός άλλου κράτους.

Σε αυτή τη δικαστική μάχη μεταξύ Ιταλίας και Γερμανίας στη Χάγη, οι Έλληνες συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου δεν είχαν τη δυνατότητα να παρέμβουν καθώς στο Διεθνές Δικαστήριο δεν δίνεται το δικαίωμα να παραστούν ιδιώτες. Απαραίτητη προϋπόθεση ήταν το να παρέμβει το ελληνικό Δημόσιο στη δίκη. Ύστερα από δεκαετίες, η ελληνική κυβέρνηση τελικά έδωσε πριν από λίγους μήνες το πράσινο φως για την παρέμβαση του ελληνικού Δημοσίου στη δίκη.

Για πρώτη φορά, η Ελλάδα, στέκεται στο πλευρό τους και υπερασπίζεται τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας ενώπιον των διεθνών δικαστηρίων για το νόμιμο αίτημά τους να απορριφθεί η γερμανική προσφυγή, ώστε οι κάτοικοι του Διστόμου να λάβουν την αποζημίωση που δικαιούνται Η υπόθεση πρόκειται να εκδικαστεί μέσα στον Ιούνιο.