Ο Aivars Ozols πλήρωσε βαρύ τίμημα στον αγώνα της Λεττονίας κατά της μπολσεβίκικης εισβολής. Μεταφέρθηκε στην Σιβηρία το 1945 ως αιχμάλωτος πολέμους και σχεδόν πέθανε από την ασιτία, ενώ έχασε και τα δυο του πόδια όταν ένα τρένο χτύπησε το φορτηγό που τους μετέφερε σε ένα νέο στρατόπεδο συγκέντρωσης στα γκούλαγκ του Στάλιν. Ο 85χρονος θυμάται με κάθε λεπτομέρεια τις περιπέτειές του από τα 9 χρόνια που πέρασε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Θυμάται επίσης ότι τον επιστράτευσαν οι Ναζί στο σώμα Waffen-SS στη Ρίγα το 1943, όταν οι γερμανικές κατοχικές δυνάμεις χρειάστηκαν επιπλέον δυνάμεις στα κανόνια τους, προκειμένου να αναχαιτίσουν τον Κόκκινο Στρατό.

Παρόλα αυτά, ο ίδιος είναι υπερήφανος για το ρόλο που έπαιξε. Από τις διαδοχικές κατοχές που σάρωσαν τη Λεττονία – τη Ρωσική το 1940, τη Γερμανική το 1941 και τη Ρωσική ξανά το 1944 – δεν έχει καμία αμφιβολία για το ποια προτιμά: «Οι Γερμανοί μας φέρθηκαν πιο ανθρώπινα. Μας είδαν απλά ως ανθρώπους», λέει ο 85χρονος.

Στη Λεττονία, όπως και στα άλλα τρία βαλτικά κράτη, η αντίληψη ότι ο Στάλιν ξεπέρασε σε τερατωδία τον Χίτλερ είναι κοινή. Είναι ένα αίσθημα που δεν περιορίζεται στις γενιές της εποχής του πολέμου. «Και οι δυο ήταν γουρούνια, αλλά ο Στάλιν ήταν ο χειρότερος» λέει ένας 17χρονος μαθητής στη Ρίγα.

Και ο έφηβος, όπως και ο 85χρονος, ήταν μεταξύ των 1.500 Λεττονών οι οποίοι χθες τίμησαν τους βετεράνους τους από το σώμα των Waffen-SS με προσευχές και παρελάσεις, τραγούδια και σημαίες. «Είναι ήρωες του λαού της Λεττονίας, θα ήμουν κακός Λεττονός αν δεν ερχόμουν σήμερα εδώ» λέει ο εθνικιστής βουλευτής Peteris Tabuns.

ΟΙ επιζήσαντες του πολέμου βάδισαν μαζί με τους συγγενείς τους από τον 800 ετών λουθηρανικό καθεδρικό στην παλαιά Ρίγα, έως το μνημείο της Ελευθερίας για να αποθέσουν λευκά τριαντάφυλλα στη μνήμη των 140.000 ανδρών της Λεττονική Λεγεώνας, τα δυο τμήματα των Waffen-SS που ιδρύθηκαν το 1943, οι οποίοι πριν από 66 χρόνια ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ανακόψουν για λίγο την προέλαση του Κόκκινου Στρατού.

Οι χθεσινοί εορτασμοί έγιναν για την πλέον αμφιλεγόμενη ημερομηνία στο Βαλτικό πολιτικό ημερολόγιο. Στη Ρίγα, μια πόλη με πλειοψηφία πολιτών ρωσικής καταγωγής, μια μικρή ομάδα διαδηλωτών επιτέθηκε σ’ αυτούς που συμμετείχαν στην παρέλαση, με φράσεις όπως «ντροπή σας», «όνειδος», «για ποιο λόγο είστε υπερήφανοι».

Ο ρωσικής καταγωγής δήμαρχος της Ρίγας, Nils Usakovs, ο οποίος επιχείρησε να απαγορεύσει την πορεία χωρίς επιτυχία, δηλώνει ανήσυχος για το όνομα της Λεττονίας. «Λένε ότι πολέμησαν για μια ελεύθερη Λεττονία, αλλά είναι προφανές ότι αυτός ο αγώνας ήταν καταδικασμένος από πάντα. Είναι δύσκολο να γίνεις ήρωας όταν πολεμάς για τους Γερμανούς Ναζί».

Ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης και δεύτερος στην ηγεσία του LNNK, Pavils Bruvers λέει ότι «ειδικά για το λαό της Λεττονίας, δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ του ναζιστικού καθεστώτος και του σοβιετικού απολυταρχισμού».

Στη Λεττονία όμως, σχεδόν όλος ο εβραϊκός πληθυσμός εξοντώθηκε – περίπου 70.000 άνθρωποι – κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Είναι γεγονός ότι οι Λεττονοί συμμετείχαν στην εξόντωση των εβραίων, αλλά είναι πιο δημοφιλές το να λέμε ότι υπήρξαμε μόνο θύματα. Υπάρχουν πράγματα τα οποία δεν μας αρέσει να συζητάμε» λέει ο Vilis Daudzins, ένας 39χρονος ηθοποιός ο οποίος παίζει ένα μονόπρακτο με τίτλο, Ο Παππούς. Το έργο βασίστηκε στην ιστορία της ίδιας του της οικογένειας, όπου ανακάλυψε ότι ο ένας παππούς του πολέμησε με τη ρωσική μεριά και ο άλλος με τη γερμανική. Και οι δυο πέθαναν σε ηλικία 30 ετών, αφήνοντας αμφότεροι πίσω τους από ένα δίχρονο παιδί – τους γονείς του ηθοποιού.

Πηγή: Guardian