Έπειτα από 22 ημέρες συγκρούσεων, στις 18 Ιανουαρίου 2009, η Χαμάς ανακοινώνει άμεση κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας, δίνοντας στο Ισραήλ, που είχε ήδη κηρύξει εκεχειρία, μία εβδομάδα για να αποσύρει τα στρατεύματά του από την περιοχή. Στον Πόλεμο της Γάζας, που ξεκίνησε στις 27 Δεκεμβρίου 2008, περισσότεροι από 1.300 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν. 

Ads

Ήδη από τις πρώτες ημέρες της ισραηλινής επέμβασης, οι κάτοικοι της Γάζας έμαθαν ότι ακόμη και οι καθημερινές τους δραστηριότητες μπορούν να τους οδηγήσουν στο θάνατο. Ανταποκρίσεις δημοσιογράφων και αναφορές οργανώσεων προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μετέδιδαν διαρκώς μαρτυρίες πολιτών, που είχαν χάσει τους αγαπημένους τους ή που είχαν τραυματιστεί σε αυτές τις μη-πολεμικές συνθήκες. Παρά την απουσία ηλεκτρισμού σε πολλά σπίτια και την αδυναμία πληροφόρησης από τα Μέσα, οι ειδήσεις για τον αφανισμό ολόκληρων οικογενειών ταξίδεψαν σε πραγματικό χρόνο.

«Παρότι δεν το συνήθιζα, φιλούσα τα παιδιά μου κάθε βράδυ, καθώς δεν ήξερα ποιος από εμάς θα ήταν ζωντανός την επόμενη ημέρα και ήθελα να πω αντίο σωστά», εξιστορεί ένας νεαρός πατέρας στην πόλη της Γάζας. Στη συντριπτική πλειοψηφία των ισραηλινών επιθέσεων, οι στόχοι πλήττονταν από πυραύλους καθοδηγούμενους από υπολογιστές ή oβίδες, που ενεργοποιούσαν ανώνυμοι στρατιωτικοί, οι οποίοι έβλεπαν τους στόχους τους στην οθόνη ενός υπολογιστή σαν να έπαιζαν βίντεο γκέιμ.

«Ο ουρανός είχε μαυρίσει από πυραύλους που μας περικύκλωναν σαν σμήνος πουλιών», περιγράφει ένας κάτοικος. «Επρόκειτο για έναν ολοκληρωμένο πόλεμο μη επανδρωμένων αεροσκαφών», εξηγεί αξιωματούχος των ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων και μέλος της «Breaking the Silence», μιας ισραηλινής οργάνωσης που συλλέγει μαρτυρίες για την πολιτική του στρατού στις κατεχόμενες περιοχές.

Ads

Στην αργκό της Γάζας, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη αποκαλούνται zanana. «Υπάρχουν 3 είδη zanana», εξηγεί χαμηλόβαθμο μέλος της Χαμάς, λίγο μετά το τέλος της εισβολής. «Το ένα είδος μας παρακολουθεί και φωτογραφίζει κάθε κίνηση, κάθε πρόσωπο… το δεύτερο εκτοξεύει πυραύλους εναντίον μας… Το τρίτο έχει ως στόχο να μας ενοχλήσει, να μας τρελάνει».

Υπό την Επιχείρηση «Συμπαγές Μολύβι», κανείς δεν ήταν ασφαλής πουθενά: στο σπίτι, στο δρόμο, σε ένα αμερικανικό σχολείο ή σε δημόσια καταφύγια που είχαν στηθεί από τα Ηνωμένα Έθνη για ανθρώπους που είχαν εγκαταλείψει τις εστίες τους. Στο παρελθόν, υπήρχαν απομονωμένες περιοχές που επέλεγε ο ισραηλινός στρατός για να επιτεθεί, όπου όλοι αισθάνονταν ως στόχοι για λίγες ώρες ή μέρες. Στη διάρκεια της Επιχείρησης «Συμπαγές Μολύβι», όμως, ολόκληρη η Λωρίδα της Γάζας βρισκόταν υπό επίθεση από αέρος, θάλασσας και στεριάς επί 3 εβδομάδες. Οι κάτοικοι δεν μπορούσαν να εγκαταλείψουν την περιοχή. Πρόκειται για άλλο ένα συστατικό της «κληρονομιάς» τους: το συναίσθημα της απόλυτης έκθεσης και της απουσίας οποιασδήποτε προστασίας.

Το 2003, δύο διοικητές της Χαμάς ρωτήθηκαν ποιο είναι το νόημα της εκτόξευσης πυραύλων όταν το Ισραήλ απαντά με τόση δύναμη κατά του Παλαιστινιακού πληθυσμού. Απάντησαν: «Θέλουμε οι μητέρες και τα παιδιά του Ισραήλ να νιώσουν τον ίδιο φόβο που νιώθουν οι μητέρες και τα παιδιά μας». Κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Ιντιφάντα, που άρχισε το Σεπτέμβριο του 2000, η χρήση όπλων – όσο αναποτελεσματική και με δυσμενή αποτελέσματα μπορεί να υπήρξε στον αγώνα κατά της κατοχής – εξυπηρέτησε τις παλαιστινιακές οργανώσεις στον εσωτερικό ανταγωνισμό τους για ηγεμονία και δημοφιλία. Στο πλαίσιο της επιχείρησης προπαγάνδας του, το Ισραήλ υπερέβαλε – και συνεχίζει ακόμη – σχετικά με το μέγεθος της απειλής που τίθεται από τους πυραύλους. Οι δηλώσεις του Ισραήλ, όμως, βοήθησαν και τη Χαμάς στη δική της προπαγάνδα, επιτρέποντάς της να παρουσιάζεται ως η μοναδική οργάνωση που μπορεί να αποδυναμώσει το Ισραήλ.

Απέτυχε, όμως, το Ισραήλ σχετικά με το στόχο του να ανατρέψει τη Χαμάς; Οι απόψεις για το αν αυτό αποτελούσε εξ αρχής στόχο του διίστανται. Η ρήξη μεταξύ της Λωρίδας της Γάζας και της Δυτικής Όχθης αποτελεί, από τις αρχές του 1990, το θεμέλιο λίθο της μη δηλωμένης πολιτικής του Ισραήλ. Ακριβώς επειδή όλοι οι πολίτες της Γάζας – μεταξύ αυτών και οι αντίπαλοι της Χαμάς – αισθάνονταν ότι είχαν μετατραπεί σε στόχους του Ισραήλ, δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την εισβολή ως αιτία αποκήρυξης του καθεστώτος της Χαμάς.

Όσο περισσότερο η Χαμάς εμπεδώνει την εξουσία της στη Λωρίδα της Γάζας και όσο μειώνονται οι πιθανότητες περιορισμού του πολιτικού χάσματος με τον Οργανισμό για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, τόσο η ρήξη αυτή αποτελεί μία πραγματικότητα από την οποία δεν υπάρχει επιστροφή.

«Στο Ισραήλ ζούσαν σε συνθήκες εικονικής πραγματικότητας, πιστεύοντας ότι ένας πραγματικός πόλεμος λάμβανε χώρα στη Γάζα», επισημαίνει στρατιώτης που πήρε μέρος στην εισβολή. Γρήγορα διαπίστωσαν πως, σε αντίθεση με όσα τους είχαν πει οι ανώτεροί τους, η Χαμάς δεν είχε εξαπολύσει έναν μαζικό ή αποφασιστικό πόλεμο εναντίον τους. Παλαιστίνιος εξομολογήθηκε ότι η Χαμάς είχε λάβει συνειδητά την απόφαση να μην θυσιάσει τους καλύτερους μαχητές της σε έναν τέτοιο πόλεμο. Παρόλα αυτά, μόλις η επίθεση ολοκληρώθηκε, η Χαμάς κήρυξε τη νίκη της.

«Το 1967, το Ισραήλ κατατρόπωσε όλους τους αραβικούς στρατούς σε 6 ημέρες, αλλά δεν μπορούσε να καταλάβει τη Λωρίδα της Γάζας από εμάς έπειτα από 3 εβδομάδες», δήλωσε εκπρόσωπος της οργάνωσης. Οι πολίτες της Γάζας, ωστόσο, προτιμούν να επικαλούνται τις δηλώσεις ενός ηλικιωμένου στην τηλεόραση, που σημείωσε χαρακτηριστικά: «Άλλη μία τέτοια νίκη και όλη η Γάζα θα εξαφανιστεί».

*Αποσπάσματα άρθρου της Amira Hass, ανταποκρίτριας της Haaretz, για το New Statesman. Η ισραηλινή δημοσιογράφος έζησε στη Λωρίδα της Γάζας επί τρία χρόνια