Είκοσι χρόνια έχουν περάσει από τη μέρα που ο Νέλσον Μαντέλα αποφυλακίστηκε, ύστερα από 27 χρόνια κράτησης που του επέβαλε το ρατσιστικό καθεστώς της Νότιας Αφρικής. Η απελευθέρωσή του ήταν μια από τις πλέον αξιοσημείωτες στιγμές του 20ου αι. και αποτέλεσε ορόσημο στην ιστορία της χώρας του.

Ο Μαντέλα είχε κλειστεί στη φυλακή από την κυβέρνηση του Απαρτχάιντ 27 χρόνια πριν και απ’οτι φαινόταν τότε, κανείς δεν επρόκειτο να ξανακούσει γι’ αυτόν. Στις 11 Φεβρουαρίου όμως του 1990, ο κόσμος είδε κάτι που κανείς δεν περίμενε: ο Μαντέλα έβγαινε επιτέλους ελεύθερος από τη φυλακή του Robben Island. Πέντε χρόνια αργότερα, ο πιο διάσημος πολιτικός κρατούμενος του κόσμου ανέλαβε τον προεδρικό θώκο της χώρας του.

Την ημέρα της απελευθέρωσης του, ο Μαντέλα δήλωσε ότι το κόμμα του, το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο ή ANC, είχε ως διπλό στόχο, την χειραφέτηση της Νότιας Αφρικής τόσο πολιτικά, όσο και οικονομικά. Ο Μαντέλα επέμεινε στην ήπια ανατροπή του καθεστώτος του απαρτχάιντ και ενέπλεξε την κυβέρνηση της μειονότητας των λευκών σε διαπραγματεύσεις που διάρκεσαν τρία χρόνια και κορυφώθηκαν με την πλειοψηφία των μαύρων της Νότιας Αφρικής να παίρνει την εξουσία, σε εκλογές και χωρίς μάχη.

Είκοσι χρόνια αργότερα, η Νότια Αφρική έχει σημειώσει σημαντικά βήματα, με κύριο το γεγονός ότι όλοι οι πολίτες της έχουν το δικαίωμα ψήφου, κάτι που το απαρτχάιντ δεν επέτρεπε. Παρά το γεγονός ότι ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής και το κόμμα του πέτυχαν να μειώσουν τη φτώχεια, να αυξήσουν τα ποσοστά στέγασης, ύδρεσης και ηλεκτρισμού όπως και να χτίσουν σχολεία για τον πληθυσμό που κατά τη διάρκεια του απαρτχάιντ έμειναν χωρίς μόρφωση, οι ανάγκες παραμένουν μεγάλες μέχρι σήμερα.

Η πλειοψηφία των μαύρων πολιτών παραμένει σε συνθήκες φτώχειας, στοιβαγμένοι σε παραγκουπόλεις. Ένας στους τέσσερις μαύρους πολίτες είναι άνεργος, με το 75% εξ αυτών να έχει ηλικία μικρότερη των 35 χρόνων. Σε αυτή την ηλικία, ένας στους 4 δεν είχε ποτέ εργασία, παρά την ισχυρή ανάπτυξη που βίωσε η χώρα επί 10 χρόνια, μέχρι το 2008.

Το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας εξακολουθεί να είναι σε κακή κατάσταση παρά την αρκετά καλή χρηματοδότηση για κατασκευή νέων σχολείων. Ως αποτέλεσμα, βγαίνουν ορδές νέων από τα σχολεία χωρίς τα απαραίτητα εφόδια για μια ικανοποιητική εργασία και πολλοί από αυτούς εν τέλει στρέφονται στο έγκλημα προκειμένου να επιβιώσουν. Η ανασφάλεια κυριαρχεί, αφού καθημερινά 50 άνθρωποι πέφτουν θύμα δολοφονίας και άλλοι 50 επιβιώνουν από απόπειρα.

Η κατάσταση είναι τεταμένη μεταξύ την αυξανόμενη μεσαία τάξη και στη δυσαρεστημένη κατώτερη τάξη. Πρόσφατα, ο πρώτος μαύρος πρύτανης του πανεπιστημίου Orange Free State, δέχθηκε επικρίσεις όταν ανακοίνωσε ότι το ίδρυμα σκόπευε να δεχθεί πίσω τους τέσσερις λευκούς φοιτητές οι οποίοι είχαν κινηματογραφήσει τους εαυτούς τους να ουρούν στο φαγητό των μαύρων εργαζόμενων στην καθαριότητα του πανεπιστημίου και στη συνέχεια να τους αναγκάζουν να φάνε. Στο παρελθόν ίσως αυτή η διάθεση για συγχώρεση να είχε μεγαλύτερη ανταπόκριση, σήμερα όμως αντιμετωπίζει οργισμένες αντιδράσεις. Για το λόγο αυτό, ο πρύτανης ξεκίνησε διαβουλεύσεις προ τετραμήνου, οι οποίες όμως διαρκούν ακόμα μέχρι και σήμερα.

«Πρέπει να βαδίσουμε έξω από τη φυλακή της παρελθούσης επιτυχίας μας», έγραψε ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Ντζαμπούλο Ντέμπελε, ο οποίος προσέθεσε ότι «είναι καλό να γιορτάζεις τις παλιές επιτυχίες, αλλά γίνεται μοιραίο να προσπαθείς να τις επαναλάβεις κάτω από αλλαγμένες συνθήκες».