Ο ιδρυτής της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για το Εμβόλιο του Έιτζ (International AIDS Vaccine Initiative – IAVI), Σεθ Μπέρκλεϋ, εξηγεί με ποιον τρόπο έξυπνες καινοτομίες στο σχεδιασμό, την παραγωγή και τη διανομή των εμβολίων, μας οδηγούν εγγύτερα από ποτέ στην εξάλειψη παγκόσμιων απειλών – από το AIDS και την ελονοσία, μέχρι τις πανδημίες γρίπης.

Σεθ Μπέρκλεϋ: Ανησυχείτε σχετικά με το τι πρόκειται να σας σκοτώσει; Καρδιοπάθεια, καρκίνος, ή αυτοκινητιστικό δυστύχημα; Οι περισσότεροι από εμάς ανησυχούμε για πράγματα που δεν ελέγχουμε όπως ο πόλεμος, η τρομοκρατία, ή ο τραγικός σεισμός που μόλις ενέσκηψε στην Αϊτή. Όμως τι απειλεί στ’ αλήθεια την ανθρωπότητα; Λίγα χρόνια νωρίτερα, ο Καθηγητής Βάκλαβ Σμιλ προσπάθησε να υπολογίσει την πιθανότητα ξαφνικών καταστροφών, αρκετά σοβαρών ώστε ν’ αλλάξουν την ιστορία. Τις αποκάλεσε “μαζικά θανατηφόρες ασυνέχειες”, εννοώντας ότι θα μπορούσαν να σκοτώσουν μέχρι 100 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα στα επόμενα 50 χρόνια. Μελέτησε τις πιθανότητες ενός ακόμη παγκοσμίου πολέμου, μιας τεράστιας ηφαιστειακής έκρηξης, ακόμη και το να χτυπήσει ένας αστεροειδής τη Γη. Όμως τοποθέτησε τις πιθανότητες ενός συμβάντος πάνω απ’ όλα τα υπόλοιπα, περίπου στο 100%, και αυτό το συμβάν είναι μια πανδημία γρίπης. Μπορεί να σκέφτεστε ότι η γρίπη είναι απλά ένα πολύ σοβαρό κρυολόγημα. Όμως στην πραγματικότητα μπορεί να είναι θανατική καταδίκη. Κάθε χρόνο, 36.000 άνθρωποι στις ΗΠΑ πεθαίνουν από εποχιακή γρίπη. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, τα δεδομένα είναι πολύ πιο αποσπασματικά, όμως ο αριθμός των θανάτων είναι σχεδόν σίγουρα μεγαλύτερος. Ξέρετε, το πρόβλημα είναι εάν ο ιός μεταλλάσσεται περιστασιακά με τόσο δραματικό τρόπο, ώστε να γίνεται ουσιαστικά ένας νέος ιός. Ύστερα, έχουμε μια πανδημία.

Το 1918, εμφανίστηκε ένας νέος ιός που σκότωσε περίπου 50 έως 100 εκατομμύρια ανθρώπους. Εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά στο λιβάδι. Κάποιοι πέθαναν μέσα σε λίγες ώρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Είμαστε σήμερα ασφαλέστεροι; Λοιπόν, φαίνεται ότι για φέτος αποφύγαμε τη θανατηφόρο πανδημία που οι περισσότεροι φοβόμασταν, όμως αυτή η απειλή μπορεί να επανεμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή. Τα καλά νέα είναι ότι βρισκόμαστε σε μια χρονική στιγμή όπου η επιστήμη, η τεχνολογία και η παγκοσμιοποίηση συγκλίνουν για να δημιουργήσουν μια άνευ προηγουμένου δυνατότητα, τη δυνατότητα να γράψουμε ιστορία με την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων τα οποία ακόμη ευθύνονται για το ένα πέμπτο όλων των θανάτων και για ανυπολόγιστη δυστυχία παγκοσμίως. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε. Ήδη προλαμβάνουμε εκατομμύρια θανάτους με τα υπάρχοντα εμβόλια. Εάν μπορούμε να τα χορηγήσουμε σε περισσότερους ανθρώπους, σίγουρα μπορούμε να σώσουμε περισσότερες ζωές. Όμως με τη χρήση νέων ή βελτιωμένων εμβολίων για την ελονοσία, τη φυματίωση, τον HIV, την πνευμονία, τη διάρροια, τη γρίπη, θα μπορούσαμε να δώσουμε τέλος στα δεινά που υπάρχουν στη Γη από καταβολής κόσμου.

Έτσι, είμαι εδώ για να σας γνωστοποιήσω νέα εμβόλια. Όμως πρώτα, πρέπει να εξηγήσω για ποιον λόγο είναι σημαντικά. Επειδή τα εμβόλια, η δύναμή τους, είναι στην πραγματικότητα σαν ένας ψίθυρος. Όταν λειτουργούν, μπορούν να γράψουν ιστορία, όμως μετά από λίγο χρόνο δεν ακούτε σχεδόν τίποτε γι’ αυτά. Μερικοί από εμάς είμαστε αρκετά μεγάλοι σε ηλικία ώστε να έχουμε μια μικρή κυκλική ουλή στο μπράτσο μας από έναν εμβολιασμό που λάβαμε σε παιδική ηλικία. Όμως πότε ήταν η τελευταία φορά που ανησυχήσατε για την ευλογία, μια νόσο που σκότωσε μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους τον προηγούμενο αιώνα και δεν βρίσκεται πλέον μαζί μας; Ή για την πολιομυελίτιδα — πόσοι από εμάς θυμούνται τον σιδηρούν πνεύμονα; Δεν βλέπουμε πλέον τέτοιες σκηνές εξαιτίας των εμβολίων.

Είναι ενδιαφέρον επειδή υπάρχουν 30 και πλέον ασθένειες που τώρα μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω εμβολίων, αλλά ακόμη απειλούμαστε από πράγματα όπως ο HIV και η γρίπη. Γιατί συμβαίνει αυτό; Λοιπόν, υπάρχει ένα μικρό βρώμικο μυστικό. Μέχρι πρόσφατα, δεν γνωρίζαμε πώς ακριβώς λειτουργεί ένα εμβόλιο. Γνωρίζαμε ότι λειτουργούν, μέσω της παλιομοδίτικης μεθόδου δοκιμής και λάθους. Παίρνεις ένα παθογόνο, το τροποποιείς, το εγχέεις σε κάποιο άτομο ή ζώο και βλέπεις τι συμβαίνει. Αυτό λειτουργεί καλά για τα περισσότερα παθογόνα, σε κάποιο βαθμό για πολύτροπα παθογόνα όπως η γρίπη, όμως δεν λειτουργεί καθόλου για τον HIV, για τον οποίο οι άνθρωποι δεν διαθέτουν φυσική ανοσία.

Ας εξερευνήσουμε λοιπόν το πώς λειτουργούν τα εμβόλια. Βασικά δημιουργούν ένα κρυφό οπλοστάσιο στο ανοσοποιητικό σας σύστημα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν χρειαστεί. Όταν κολλάτε μια ιογενή λοίμωξη, αυτό που φυσιολογικά συμβαίνει είναι πως ο οργανισμός σας χρειάζεται μέρες ή εβδομάδες για να αντεπιτεθεί με πλήρη ισχύ, και τότε μπορεί να είναι πια πολύ αργά. Όταν ανοσοποιείστε προληπτικά, τότε συμβαίνει να έχετε δυνάμεις μέσα στον οργανισμό σας ήδη εκπαιδευμένες ν’ αναγνωρίζουν και να καταπολεμούν συγκεκριμένους εχθρούς. Έτσι δουλεύουν στην πραγματικότητα τα εμβόλια. Ας δούμε τώρα ένα ακόμη βίντεο που παρουσιάζουμε για πρώτη φορά στο TED, για το πόσο αποτελεσματικά μπορεί να λειτουργήσει ένα εμβόλιο κατά του HIV. (4’50”)

Αφηγητής: Ένα εμβόλιο εκπαιδεύει τον οργανισμό εκ των προτέρων ν’ αναγνωρίζει και να εξουδετερώνει έναν συγκεκριμένο εισβολέα. Αφού ο HIV διαπεράσει τους φραγμούς των βλεννογόνων, μολύνει κύτταρα του ανοσοποιητικού για να πολλαπλασιαστεί. Ο εισβολέας τραβά την προσοχή των εμπροσθοφυλακών του ανοσοποιητικού συστήματος. Δενδριτικά κύτταρα ή μακροφάγα, συλλαμβάνουν τον ιό και εκθέτουν τμήματά του. Το εμβόλιο του HIV προκαλεί τη δημιουργία κυττάρων μνήμης που ενεργοποιούνται όταν ειδοποιηθούν από τα κύτταρα της πρώτης γραμμής ότι ο HIV είναι παρών. Αυτά τα κύτταρα μνήμης εξαπολύουν άμεσα ακριβώς τα κατάλληλα όπλα. Τα Β-λεμφοκύτταρα μνήμης μετατρέπονται σε πλασματοκύτταρα, τα οποία παράγουν κατά κύματα ειδικά αντισώματα που επιτίθενται στον HIV ώστε να τον εμποδίσουν να μολύνει επιπλέον κύτταρα ενώ λόχοι Τ-λεμφοκυττάρων δολοφόνων αναζητούν και καταστρέφουν κύτταρα του οργανισμού που έχουν ήδη μολυνθεί από τον HIV. Ο ιός ηττάται. Χωρίς το εμβόλιο, αυτές οι αποκρίσεις θα είχαν χρειαστεί περισσότερο από μία εβδομάδα. Σε αυτόν τον χρόνο, η μάχη εναντίον του HIV θα είχε ήδη χαθεί.

Σεθ Μπέρκλεϋ: Ωραίο βίντεο έτσι; Τα αντισώματα που μόλις είδατε εν δράσει, είναι αυτά στα οποία βασίζεται η λειτουργία των περισσότερων εμβολίων. Η πραγματική ερώτηση είναι: Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι ο οργανισμός κατασκευάζει ακριβώς αυτά που είναι αναγκαία για να τον προστατεύσουν από τη γρίπη και τον HIV; Η βασική πρόκληση ως προς αμφότερους τους ιούς είναι ότι συνεχώς μεταβάλλονται. Ας ρίξουμε μια ματιά στον ιό της γρίπης. Σ’ αυτήν την απεικόνιση του ιού της γρίπης, αυτές τις ακίδες διαφορετικού χρώματος τις χρησιμοποιεί για να σας μολύνει. Επίσης, τα αντισώματα χρησιμοποιούν μια λαβή ώστε ουσιαστικά να συλλάβουν και να εξουδετερώσουν τον ιό. Όταν αυτό το σημείο μεταλλαχτεί, το σχήμα του αλλάζει και τα αντισώματα δεν γνωρίζουν πλέον για τι πράγμα ψάχνουν. Αυτός είναι ο λόγος που κάθε χρόνο μπορεί να κολλήσετε ένα ελαφρώς διαφορετικό στέλεχος γρίπης. Αυτός είναι επίσης ο λόγος που κάθε άνοιξη πρέπει να μαντεύουμε όσο καλύτερα μπορούμε, ποια στελέχη πρόκειται να επικρατήσουν την επόμενη χρονιά, να τα βάλουμε σ’ ένα εμβόλιο και να βιαστούμε ώστε αυτό να βγει στην παραγωγή μέχρι το φθινόπωρο.

Ακόμη χειρότερα, η πιο κοινή μορφή γρίπης, η γρίπη Α, μολύνει επίσης και τα ζώα που ζουν κοντά στον άνθρωπο, και μπορεί να ανασυνδυαστεί μέσα στα συγκεκριμένα αυτά ζώα. Επιπροσθέτως, τα άγρια υδρόβια πτηνά μεταφέρουν όλα τα γνωστά στελέχη της γρίπης. Έτσι, αντιμετωπίζουμε την εξής κατάσταση: Το 2003 είχαμε τον ιό Η5Ν1 που μεταπήδησε από τα πτηνά στον άνθρωπο σε λίγες μεμονωμένες περιπτώσεις με φαινόμενο ρυθμό θνητότητας της τάξης του 70% Ευτυχώς που ο συγκεκριμένος ιός, παρόλο που ήταν πολύ τρομακτικός εκείνη την εποχή, δεν μεταδιδόταν από άνθρωπο σε άνθρωπο πολύ εύκολα. Η φετινή απειλή του Η1Ν1 ήταν στην πραγματικότητα ένα μίγμα ιού του ανθρώπου, των πτηνών και των χοίρων που εμφανίστηκε στο Μεξικό. Μεταδιδόταν πολύ εύκολα, όμως ευτυχώς, ήταν σχετικά ήπιος. Έτσι, κατά μία έννοια, η τύχη μας συνεχίζεται, όμως ξέρετε, κάποιο άγριο πουλί μπορεί να πετάξει από πάνω μας, ανά πάσα στιγμή.

Ας ρίξουμε τώρα μια ματιά στον HIV. Πολυμορφικός όσο και η γρίπη, ο HIV κάνει τη γρίπη να μοιάζει σαν το Βράχο του Γιβραλτάρ. Ο ιός που προκαλεί το AIDS είναι το πλέον δόλιο παθογόνο που έχουν ποτέ αντιμετωπίσει οι επιστήμονες. Μεταλλάσσεται με φρενήρη ρυθμό. Διαθέτει μηχανισμούς παραπλάνησης, ώστε ν’ αποφεύγει το ανοσοποιητικό σύστημα. Επιτίθεται στα ίδια κύτταρα που προσπαθούν να τον καταπολεμήσουν και ταχύτατα κρύβεται μέσα στο γονιδίωμά σας. Εδώ έχουμε μια διαφάνεια που δείχνει την γενετική ποικιλομορφία της γρίπης και τη συγκρίνει με αυτήν του HIV, έναν πολύ δυσκολότερο στόχος. Στο βίντεο πριν από λίγο, είδατε ολόκληρους στόλους από νέους ιούς να εκτοξεύονται από τα μολυσμένα κύτταρα. Τώρα μπορείτε ν’ αντιληφθείτε ότι μέσα σ’ ένα πρόσφατα μολυσμένο άτομο, υπάρχουν εκατομμύρια από αυτά τα σκάφη, κάθε ένα εκ των οποίων είναι ελαφρώς διαφορετικό. Η εύρεση ενός όπλου που αναγνωρίζει και βυθίζει όλα αυτά τα σκάφη είναι μια εργασία πολύ δυσκολότερη.

Τώρα, 27 χρόνια από την αναγνώριση του HIV ως αίτιο του AIDS, έχουμε αναπτύξει περισσότερα φάρμακα για την αντιμετώπιση του HIV απ’ ό,τι για όλους τους άλλους ιούς μαζί. Αυτά τα φάρμακα δεν προσφέρουν θεραπεία, αλλά αντιπροσωπεύουν έναν τεράστιο επιστημονικό θρίαμβο, επειδή απομακρύνουν την αυτόματη θανατική καταδίκη από τη διάγνωση του HIV, τουλάχιστον για εκείνους που έχουν πρόσβαση σ’ αυτά. Η προσπάθεια για την παρασκευή εμβολίου όμως είναι στ’ αλήθεια αρκετά διαφορετική. Μεγάλες εταιρείες απομακρύνθηκαν από αυτήν επειδή πίστευαν ότι ήταν πολύ δύσκολο επιστημονικά και τα εμβόλια αντιμετωπίζονται ως μη επικερδείς επιχειρήσεις. Πολλοί πίστευαν ότι ήταν απλά ακατόρθωτη η επίτευξη ενός εμβολίου κατά του AIDS, όμως σήμερα, οι αποδείξεις μας λένε διαφορετικά πράγματα.

Το Σεπτέμβριο, είχαμε απροσδόκητα, όμως συναρπαστικά ευρήματα από μια κλινική δοκιμή που διεξήχθη στην Ταϊλάνδη. Για πρώτη φορά είδαμε σε ανθρώπους ένα αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του AIDS, αν και μέτριας δραστικότητας. Αυτό το συγκεκριμένο εμβόλιο κατασκευάστηκε σχεδόν μια δεκαετία πριν. Νεότερες ανακαλύψεις και πρώιμες δοκιμές τώρα δίνουν ακόμη μεγαλύτερες υποσχέσεις στα καλύτερα ζωικά πειραματικά μας μοντέλα. Όμως τους περασμένους λίγους μήνες, οι ερευνητές επίσης απομόνωσαν αρκετά νέα αντισώματα ευρέως φάσματος από το αίμα ενός ατόμου μολυσμένου με HIV. Τι σημαίνει λοιπόν αυτό; Είδαμε νωρίτερα ότι ο HIV είναι εξαιρετικά ποικιλόμορφος, ότι ένα αντίσωμα ευρέως φάσματος προσκολλάται και αδρανοποιεί πολλαπλές παραλλαγές του ιού. Εάν πάρετε αυτά και τα βάλετε στα καλύτερα πειραματικά μας μοντέλα σε πιθήκους, παρέχουν πλήρη προστασία από μόλυνση. Επιπρόσθετα, οι ερευνητές αυτοί βρήκαν μια νέα περιοχή επάνω στον HIV όπου μπορούν να προσδεθούν τα αντισώματα. Η ιδιαιτερότητα που έχει τούτο το σημείο είναι ότι αλλάζει πολύ λίγο καθώς μεταλλάσσεται ο ιός. Είναι σαν ν’ αλλάζει συχνά τα ρούχα του ο ιός, αλλά φοράει πάντα τις ίδιες κάλτσες και η δουλειά μας είναι τώρα να εξασφαλίσουμε ότι θα κάνουμε τον οργανισμό μας να σιχαίνεται αυτές τις κάλτσες.

Εδώ λοιπόν συμβαίνει το εξής: Τα αποτελέσματα της Ταϊλάνδης μας λένε πως μπορούμε να φτιάξουμε ένα εμβόλιο κατά του AIDS και τα ευρήματα των αντισωμάτων μας λένε με ποιον τρόπο θα μπορούσαμε να το κάνουμε. Αυτή η στρατηγική, να εργαστούμε αντίστροφα ξεκινώντας από το αντίσωμα για να παράγουμε ένα υποψήφιο για εμβόλιο αντιγόνο, δεν έχει προηγούμενο στην έρευνα των εμβολίων. Ονομάζεται “ρετρο-εμβολιολογία” και οι εφαρμογές της επεκτείνονται πολύ πιο πέρα από τον HIV. Σκεφτείτε κατ’ αυτόν τον τρόπο: Έχουμε αναγνωρίσει τούτα τα νέα αντισώματα και γνωρίζουμε ότι προσκολλώνται σε πάρα πολλές παραλλαγές του ιού. Είναι γνωστό ότι πρέπει να προσκολλώνται σε κάποιο συγκεκριμένο αντιγόνο, έτσι ώστε μπορούμε να επινοήσουμε την ακριβή δομή αυτού του αντιγόνου, να το παρουσιάσουμε στον οργανισμό μέσω ενός εμβολίου, ευχόμενοι ότι αυτό μπορεί να κινητοποιήσει το ανοσοποιητικό σας σύστημα να παράγει τα ίδια αντισώματα που συνταιριάζουν με αυτό το αντιγόνο. Αυτό θα δημιουργούσε ένα καθολικό εμβόλιο κατά του HIV. Ακούγεται ευκολότερο απ’ ό,τι είναι επειδή η δομή μοιάζει περισσότερο με αυτό το μπλε διάγραμμα αντισώματος προσδεδεμένο στην κίτρινη περιοχή δέσμευσης. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, τούτες οι τριδιάστατες δομές είναι πολύ δύσκολο να δουλευτούν. Εάν κάποιος από εσάς έχει κάποιες ιδέες για την επίλυση αυτού, θα χαιρόμουν να τις ακούσω.

Όμως η έρευνα που προέκυψε από τον HIV, τώρα έχει βοηθήσει πολύ, φέρνοντας καινοτομίες και για άλλες ασθένειες. Έτσι για παράδειγμα, μια εταιρεία βιοτεχνολογίας έχει ανακαλύψει ευρέως φάσματος αντισώματα για τη γρίπη, όπως και νέους στόχους για τα αντισώματα επάνω στον ιό της γρίπης. Τελευταία δημιουργούν ένα κοκτέιλ, κοκτέιλ αντισωμάτων, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία βαρέων και ανίατων περιπτώσεων γρίπης. Μακροπρόθεσμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τούτα τα εργαλεία της ρετρο-εμβολιολογίας ώστε να παράγουμε ένα προληπτικό εμβόλιο γρίπης. Η ρετρο-εμβολιολογία είναι απλά μια τεχνική μέσα στη σφαίρα του αποκαλούμενου ορθολογικού σχεδιασμού εμβολίων.

Θα σας δώσω ένα ακόμη παράδειγμα. Μιλήσαμε νωρίτερα για τις ακίδες Η και Μ επάνω στην επιφάνεια του ιού της γρίπης. Προσέξτε εκείνα τα άλλα, μικρότερα εξογκώματα. Αυτά είναι εν πολλοίς κρυμμένα από το ανοσοποιητικό σύστημα. Προκύπτει όμως ότι αυτά τα σημεία επίσης δεν αλλάζουν πολύ όταν ο ιός μεταλλάσσεται. Εάν μπορείς να τα σακατέψεις με ειδικά αντισώματα, θα σακάτευες όλες τις παραλλαγές του ιού. Μέχρι τώρα, οι δοκιμασίες σε ζώα δείχνουν ότι ένα τέτοιο εμβόλιο θα μπορούσε να προλάβει σοβαρές ασθένειες, παρά το ότι μπορεί να κολλήσετε μια ήπια μορφή. Έτσι, εάν αυτό λειτουργεί στον άνθρωπο, μιλούμε για ένα καθολικό εμβόλιο γρίπης, που δεν θα χρειάζεται ν’ αλλάζει κάθε χρόνο και θα εξαφανίσει την απειλή του θανάτου. Θα μπορούσαμε στ’ αλήθεια να θεωρούμε μετέπειτα τη γρίπη ως ένα βαρύ κρυολόγημα.

Φυσικά, το ιδεατό εμβόλιο είναι πολύτιμο μόνο στον βαθμό που παρέχεται στον καθένα που το έχει ανάγκη. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να συνδυάσουμε τον έξυπνο σχεδιασμό εμβολίων, με έξυπνες μεθόδους παραγωγής και φυσικά, έξυπνες μεθόδους χορήγησης. Θα ήθελα ν’ ανατρέξετε λίγους μήνες πίσω. Τον Ιούνιο, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας κήρυξε την πρώτη παγκόσμια πανδημία γρίπης εδώ και 41 χρόνια. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποσχέθηκε 150 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου μέχρι τις 15 Οκτωβρίου, για την κορύφωση της γρίπης. Υποσχέθηκαν εμβόλια στις αναπτυσσόμενες χώρες. Εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια δαπανήθηκαν και εισέρρευσαν, ώστε να επιταχύνουν την παρασκευή του εμβολίου. Και τι έγινε λοιπόν;

Αρχικά κατανοήσαμε τον τρόπο να φτιάχνουμε εμβόλια γρίπης, πώς να τα παράγουμε, στις αρχές της δεκαετίας του 1940. Ήταν μια αργή, δύσκολη διαδικασία που εξαρτάτο από αυγά κότας, εκατομμύρια ζωντανών αυγών κότας. Οι ιοί αναπτύσσονται μόνο μέσα σε ζωντανούς οργανισμούς κι έτσι προέκυψε ότι, για τη γρίπη, τα αυγά κότας δούλευαν πραγματικά καλά. Για τα περισσότερα στελέχη, μπορείς να πάρεις μία ή δύο δόσεις εμβολίου ανά αυγό. Ευτυχώς για εμάς, ζούμε σε μια εποχή ιλιγγιώδους βιοϊατρικής προόδου. Έτσι σήμερα, παίρνουμε τα εμβόλια της γρίπης από… αυγά κότας, (Γέλια) εκατοντάδες εκατομμύρια αυγά κότας. Δεν έχει αλλάξει σχεδόν τίποτα. Το σύστημα ξέρετε, είναι αξιόπιστο. Όμως το πρόβλημα είναι, πως ποτέ δεν γνωρίζεις πόσο καλά πρόκειται ν’ αναπτυχθεί ένα στέλεχος. Το φετινό στέλεχος γρίπης των χοίρων αναπτυσσόταν πολύ λίγο σε πρώιμη παραγωγή, βασικά έξι δόσεις ανά αυγό. Ακούστε τώρα μια ανησυχητική σκέψη. Τι θα συμβεί εάν τα άγρια πτηνά πετάξουν ξανά από πάνω μας; Θα μπορούσατε να δείτε ένα στέλεχος των πτηνών που θα μόλυνε τα κοπάδια των πουλερικών και τότε δεν θα είχαμε αυγά για τα εμβόλιά μας. Έτσι, Νταν [Μπάρμπερ], εάν θέλεις δισεκατομμύρια σβόλους κοτόπουλων για το ιχθυοτροφείο σου, ξέρω που θα τους βρεις. Έτσι αυτή τη στιγμή, ο κόσμος ολόκληρος μπορεί να παράγει περίπου 350 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου γρίπης για τρία στελέχη. Μπορούμε ν’ ανεβάσουμε το νούμερο σε 1.2 δισεκατομμύρια δόσεις, εάν θέλουμε να στοχεύσουμε μία μόνο παραλλαγή όπως η γρίπη των χοίρων. Αυτό όμως προϋποθέτει ότι οι βιομηχανίες μας θα δουλεύουν πυρετωδώς επειδή, το 2004, τ’ αποθέματα των ΗΠΑ κόπηκαν στη μέση, από μια επιμόλυνση σε μία και μόνο εγκατάσταση. Η διαδικασία ακόμη χρειάζεται περισσότερο από ένα εξάμηνο.

Τελικά είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι απ’ ό,τι είμασταν το 1918; Με τις νέες τεχνολογίες που αναδύονται τώρα, ελπίζω ότι μπορούμε να πούμε οριστικά “Ναι”. Φανταστείτε να μπορούσαμε να παράγουμε αρκετά εμβόλια γρίπης για τον καθένα σε ολόκληρο τον κόσμο με λιγότερο από το μισό κόστος απ’ ό,τι σήμερα στις ΗΠΑ. Με μια γκάμα νέων τεχνολογιών, θα μπορούσαμε. Να ένα παράδειγμα. Μια εταιρεία με την οποία συνεργάζομαι έχει ανακαλύψει ένα συγκεκριμένο τμήμα της Η ακίδας της γρίπης που ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Εάν αυτό το αποκόψουμε και το συνδέσουμε στην ουρά ενός διαφορετικού βακτηρίου, που επάγει μια ζωηρή ανοσολογική απόκριση, έχουμε δημιουργήσει ένα πολύ ισχυρό όπλο εναντίον της γρίπης. Το εμβόλιο είναι τόσο μικρό, που θα μπορούσε ν’ αναπτυχθεί μέσα σε κοινά βακτήρια, όπως το κολοβακτηρίδιο. Όπως γνωρίζετε, τα βακτήρια αναπαράγονται γρήγορα. Είναι σαν να φτιάχνεις γιαούρτι. Έτσι, θα μπορούσαμε να παράγουμε αρκετά εμβόλια κατά της γρίπης των χοίρων για όλον τον κόσμο, μέσα σε λίγα μόνο εργοστάσια, μέσα σε λίγες εβδομάδες χωρίς καθόλου αυγά, για ένα κλάσμα του κόστους που έχουν οι σημερινές μέθοδοι.

Εδώ βλέπετε μια σύγκριση μεταξύ διαφόρων απ’ αυτές τις νέες τεχνολογίες παραγωγής εμβολίων. Πέραν της ριζικά αυξημένης παραγωγής και της τεράστιας εξοικονόμησης χρημάτων, για παράδειγμα η μέθοδος του κολοβακτηριδίου για την οποία μόλις σας μίλησα, κοιτάξτε τον χρόνο που εξοικονομούμε — αυτό μπορεί να σημαίνει τη σωτηρία πολλών ζωών. Ο αναπτυσσόμενος κόσμος, που συνήθως εξαιρείται από τις τρέχουσες αποκρίσεις, βλέπει τις δυνατότητες αυτών των εναλλακτικών τεχνολογιών και κάνουν άλματα που ξεπερνούν τη Δύση. Η Ινδία, το Μεξικό και άλλες χώρες έχουν ήδη φτιάξει πειραματικά εμβόλια γρίπης και μπορεί εκεί να είναι τα πρώτα μέρη όπου θα δούμε αυτά τα εμβόλια σε χρήση. Επειδή αυτές οι τεχνολογίες είναι τόσο αποδοτικές και σχετικά φτηνές, δισεκατομμύρια άνθρωποι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε σωτήρια εμβόλια εάν βρούμε τον τρόπο να τα χορηγούμε.

Σκεφτείτε τώρα πού μας οδηγεί αυτό. Νέα λοιμώδη νοσήματα εμφανίζονται ή επανακάμπτουν κάθε λίγα χρόνια. Κάποια μέρα, ίσως σύντομα, θα έχουμε κάποιον ιό που θα μας απειλεί όλους. Θα είμαστε αρκετά γρήγοροι ώστε ν’ αντιδράσουμε πριν πεθάνουν εκατομμύρια άνθρωποι; Ευτυχώς, η φετινή γρίπη ήταν σχετικά ήπια. Λέω “ευτυχώς”, εν μέρει επειδή ουσιαστικά κανείς στον αναπτυσσόμενο κόσμο δεν εμβολιάστηκε. Εάν έχουμε την πολιτική και οικονομική διορατικότητα ώστε να στηρίξουμε τις επενδύσεις μας, θα αποκτήσουμε αυτά και άλλα νέα εργαλεία της εμβολιολογίας. Με αυτά τα εργαλεία μπορούμε να παράγουμε αρκετά εμβόλια για τον καθένα, με χαμηλό κόστος και να εξασφαλίσουμε υγιείς, παραγωγικές ζωές. Δεν θα χρειάζεται πλέον η γρίπη να σκοτώνει μισό εκατομμύριο ανθρώπους το χρόνο. Ούτε και το AIDS θα σκοτώνει πλέον δύο εκατομμύρια το χρόνο. Δεν θα είναι πλέον ανάγκη οι φτωχοί και οι αδύναμοι ν’ απειλούνται από λοιμώδη νοσήματα ή οποιοσδήποτε άλλος, πράγματι. Αντί να έχουμε, όπως λέει ο Βάκλαβ Σμιλ, “μαζικά θανατηφόρες ασυνέχειες” της ζωής, μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη συνέχεια της ζωής. Αυτό που χρειάζεται τώρα ο κόσμος είναι τούτα τα νέα εμβόλια και θα το κάνουμε πράξη.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

(Χειροκρότημα)

Κρις Άντερσον: Σ’ ευχαριστούμε. Η επιστήμη αλλάζει λοιπόν. Μέσα στο νου σου Σηθ — εννοώ θα πρέπει να το ονειρεύεσαι αυτό — ποια είναι η χρονική κλίμακα ας πούμε για τον HIV, για ένα εμβόλιο που θ’ αλλάξει τα δεδομένα, να βγει στην αγορά και να είναι λειτουργικό;

Μπέρκλεϋ: Η αλλαγή των δεδομένων μπορεί να έρθει ανά πάσα στιγμή επειδή το πρόβλημα που έχουμε τώρα είναι ότι δείξαμε πως μπορούμε να φτιάξουμε ένα εμβόλιο που λειτουργεί στον άνθρωπο, απλά χρειαζόμαστε ένα καλύτερο απ’ αυτό. Ξέρουμε ότι ο άνθρωπος μπορεί να παράγει αυτού του τύπου τα αντισώματα. Έτσι, εάν βρούμε τον τρόπο να το κάνουμε αυτό, τότε θα έχουμε το εμβόλιο. Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως ήδη υπάρχουν κάποιες αποδείξεις ότι αρχίζουμε να επιλύουμε το πρόβλημα. Η πρόκληση τρέχει μπροστά μας με πλήρη ταχύτητα.

Άντερσον: Μέσα σου, πιστεύεις ότι είναι πιθανόν αυτό να συμβεί μέσα σε τουλάχιστον πέντε χρόνια;

Μπέρκλεϋ: Ξέρεις, όλοι λένε ότι θα πάρει 10 χρόνια, όμως είναι 10 χρόνια κάθε 10 χρόνια. Έτσι απεχθάνομαι να θέτω χρονικά όρια για μια συγκεκριμένη καινοτομία, όμως οι επενδύσεις που έχουν γίνει, τώρα πια αποδίδουν μερίσματα.

Άντερσον: Το ίδιο ισχύει για το καθολικό εμβόλιο της γρίπης;

Μπέρκλεϋ: Πιστεύω ότι με τη γρίπη είναι διαφορετικά. Αυτό που συμβαίνει με τη γρίπη είναι ότι έχουμε ένα σωρό — μόλις έδειξα μερικές — ένα σωρό καταπληκτικών και χρήσιμων τεχνολογιών, που είναι έτοιμες να βγουν τώρα. Δείχνουν καλές. Το πρόβλημα είναι ότι επενδύσαμε σε παραδοσιακές τεχνολογίες επειδή μ’ αυτές είμαστε εξοικειωμένοι. Μπορείς επίσης να χρησιμοποιήσεις ενισχυτικά, δηλαδή χημικά που αναμιγνύεις. Αυτό κάνουν στην Ευρώπη, έτσι θα μπορούσαμε να αραιώσουμε τ’ αποθέματα εμβολίων μας και να φτιάξουμε περισσότερα, όμως ξαναγυρνώντας σε αυτά που είπε ο Μάικλ Σπέκτερ, το πλήθος όσων αντιτίθενται στα εμβόλια δεν θα ήθελαν να συμβεί αυτό.

Άντερσον: Η ελονοσία είναι ακόμη πιο πίσω;

Μπέρκλεϋ: Όχι, για την ελονοσία υπάρχει υποψήφιος που πραγματικά έδειξε αποτελεσματικός σε παλιότερη δοκιμή και αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στη φάση τρία των κλινικών δοκιμών. Πιθανώς δεν είναι το τέλειο εμβόλιο, όμως προχωρά.

Άντερσον: Σηθ, οι περισσότεροι από εμάς δουλεύουμε σε εργασίες όπου κάθε μήνα κάπως, πρέπει κάτι να παράγουμε και αμειβόμαστε αναλόγως. Εσύ αφοσιώθηκες σ’ αυτό για περισσότερο από μια δεκαετία, και χαιρετίζω εσένα και τους συναδέλφους σου γι’ αυτό που κάνετε. Ο κόσμος χρειάζεται ανθρώπους σαν κι εσένα. Σ’ ευχαριστώ.

Μπέρκλεϋ: Εγώ ευχαριστώ.

Η μετάφραση και ο υποτιτλισμός στα ελληνικά έγινε από τον Κωνσταντίνο Ανετάκη κι αναθεωρήθηκε από τη Δήμητρα Παπαγεωργίου για το TED.

Για πληροφορίες συμμετοχής στο μεταφραστικό project του tvxs μπορείτε να επικοινωνήσετε στο [email protected]