Δημοψήφισμα για τις 26 τροποποιήσεις του Συντάγματος που προωθεί η κυβέρνηση διεξάγεται σήμερα στην Τουρκία. Ένα δημοψήφισμα που φαίνεται πως έχει λάβει διαστάσεις ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση. Η τελευταία δημοσκόπηση που δόθηκε στη δημοσιότητα χθες δείχνει επικράτηση του «ναι» με 56,8%.

Ads

Εάν όντως επικρατήσει το «ναι», θα πρόκειται για μεγάλη νίκη του κυβερνώντος κόμματος, το οποίο βρίσκεται στην εξουσία από το 2002.

Πενήντα εκατομμύρια Τούρκοι ψηφοφόροι καλούνται στις κάλπες, οι οποίες θα είναι ανοιχτές από τις 07:00-04:00 τοπική ώρα στις ανατολικές επαρχίες της Τουρκίας και στις δυτικές από τις 08:00 ως τις 05:00.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του τουρκικού Ανώτατου Εκλογοδικείου, τα επίσημα αποτελέσματα των exit poll (και ίσως τα πρώτα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος) θα μπορούν να ανακοινώνονται μετά τις 21:00 την Κυριακή, 12 Σεπτεμβρίου.

Ads

Πάντως, τα τουρκικά μέσα εδώ και δύο εβδομάδες καλύπτουν ανελλιπώς τις προσπάθειες των πολιτικών αρχηγών να πείσουν το λαό με διαφορετικά επιχειρήματα για το τι θα αποφασίσει μπροστά στην κάλπη.

Εν γένει, οι πολιτικοί αρχηγοί διαγωνίστηκαν μεταξύ τους στο λαϊκισμό ή στην ‘αχρειότητα’ όπως υποστηρίζει ο αρθρογράφος της ‘Ραντικάλ’ Αχμέτ Ινσέλ. Η ατμόσφαιρα που επικρατεί χαρακτηρίζεται ως πολωμένη και η αίσθηση των ψηφοφόρων είναι ότι πρόκειται πιο πολύ για «ψήφο εμπιστοσύνης» προς το κυβερνών κόμμα (ΑΚΡ) παρά για δημοψήφισμα που αφορά συνταγματικές μεταρρυθμίσεις.

Η προπαγάνδα των τριών – από τα τέσσερα- κόμματα που έχουν ομάδα στην Εθνοσυνέλευση, εξελίχθηκε γρήγορα σε διαπληκτισμούς και λοιδορίες μεταξύ των αρχηγών τους – Ερντογάν (ΑΚΡ), Κιλιτσντάρογλου (CHP) και Μπαχτσελί (ΜΗΡ) – και μόνο στο περιθώριο ασχολήθηκε με την ουσία των αλλαγών.

Η ‘κεντρική ιδέα’ πάνω στην οποία στήθηκε η υπέρ ή κατά των μεταρρυθμίσεων επιχειρηματολογία του ΑΚΡ ήταν ότι «το πραξικόπημα (της 12ης Σεπτεμβρίου 1980, που θέσπισε και το ισχύον σύνταγμα του 1982) ήταν λάθος. Όλες οι στρατιωτικές επεμβάσεις είναι κατακριτέες». Κάλεσε τους πολίτες να ψηφίσουν τις μεταρρυθμίσεις προκειμένου να «προχωρήσει ο εκδημοκρατισμός της χώρας».

Από την πλευρά του, το κόμμα Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό κόμμα, που αποτελεί την αξιωματική αντιπολίτευση, υποστηρίζει ότι το πραξικόπημα έπρεπε να γίνει και κατηγορεί το κυβερνητικό κόμμα ότι απεργάζεται στην πραγματικότητα την κατάλυση του κοσμικού κράτους και κάνει συνεννοήσεις με τους τρομοκράτες του ΡΚΚ. Στην ίδια γραμμή συντάσσεται και το εθνικιστικό MHP.

Παράλληλα, το φιλοκουρδικό Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP), παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα στελέχη ήταν υπέρ των μεταρρυθμίσεων, έμεινε εγκλωβισμένο στην αποχή που είχε βέβαια στόχο τη διαβούλευση των αιτημάτων των Κούρδων με την τουρκική κυβέρνηση.

Η τουρκική εξωκοινοβουλευτική αριστερά ταλαιπωρημένη από την καταπίεση, τα βασανιστήρια και τις ήττες που έχει υποστεί, προσπαθεί, σύμφωνα με τα τουρκικά μέσα, να αναλύσει και την ελάχιστη εξέλιξη και δηλώνει σε μεγάλο ποσοστό «όχι». Οι μη μουσουλμανικές μειονότητες – η ελληνική, η αρμένικη και η εβραϊκή – από την άλλη πλευρά τάσσονται στη μεγάλη πλειοψηφία τους υπέρ των μεταρρυθμίσεων αλλά τονίζουν ότι αυτές δεν είναι αρκετές.

«Ναι» ή «Όχι»

Ο διευθυντής της εταιρίας σφυγμομετρήσεων A&G Αντίλ Γκιούρ, ο οποίος είχε προβλέψει επακριβώς το αποτέλεσμα δύο τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων στην Τουρκία (2002 και 2007) τονίζει ότι στην 6η έρευνα που πραγματοποιήθηκε στις 28.08.2010 σε 46 από τους 81 νομούς με προσωπικές συνεντεύξεις σε 3.861 νοικοκυριά προκύπτει ότι το 51% των πολιτών τάσσονται υπέρ των μεταρρυθμίσεων και το 49% κατά. Ο ίδιος σχολιάζει ότι «κερδισμένος θα βγει αυτός που θα καταφέρει να φέρει τον υποψήφιο στην κάλπη». Υποστηρίζει επιπλέον ότι «το αποτέλεσμα φαίνεται να είναι στην κόψη του ξυραφιού και δεν θα εκπλαγεί αν ανατραπεί και υπερισχύσει το ‘όχι’, ιδίως αν βρει ευρεία εφαρμογή η κουρδική αποχή».

Πρόσφατη σφυγμομέτρηση που πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία GENAR με 4.300 προσωπικές συνεντεύξεις σε 31 νομούς δίνει ποσοστά 53,8% ‘υπέρ’ και 46.2% ‘κατά’. Ο διευθυντής της Ιχσάν Ακτάς, τόνισε ότι σύμφωνα με τις δικές τους έρευνες η συμμετοχή στο δημοψήφισμα θα αγγίζει το 90%.

«Το πρωί της 13ης Σεπτεμβρίου η ζωή μας δεν θα συνεχιστεί από το σημείο όπου την είχαμε αφήσει την προηγούμενη ημέρα» γράφει στη «Ραντικάλ» ο Τζενγκίζ Τσαντάρ. «Αν υπερισχύσει το ‘όχι’, το αντίπαλο, στο κυβερνητικό κόμμα, μέτωπο, θα μας μεταφέρει σε μια τεταμένη προεκλογική ατμόσφαιρα που θα διαρκέσει ως τις γενικές εκλογές (τα μέσα του 2011) με το σύνθημα ότι ‘η κυβέρνηση ΑΚΡ έχει απολέσει τη νομιμότητά της’. Θα αναθαρρήσουν οι ‘χωροφύλακες του καθεστώτος’ και θα περάσουν στην αντεπίθεση. Το ΜΗΡ θα ζωντανέψει και θα συνεχίσει να δημιουργεί κλίμα συγκρούσεων. Δεν είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς ότι η αξιωματική αντιπολίτευση θα επιστρέψει στους ‘θεσμικούς δεσμούς του’ ούτε ότι το κόμμα του Ερντογάν θα κυριευτεί από το φόβο ότι μπορεί να χάσει τις επόμενες εκλογές πράγμα που θα έχει απρόβλεπτες επιπτώσεις στην ‘μεταρρυθμιστική δυναμική’ του».

Σύμφωνα με τα όσα τονίζει ο Τσαντάρ, ωστόσο, πιο δύσκολο είναι να διαβλέψει κανείς τις επιπτώσεις της υπερίσχυσης του ‘ναι’ που θα εξαρτηθούν από το αν το κυβερνητικό κόμμα θα προχωρήσει στην υπόσχεσή του για νέο σύνταγμα, το οποίο με τη σειρά του θα έχει καθοριστικές συνέπειες για το πως θα προχωρήσουν οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.