Μία έκθεση 2.200 σελίδων, συνέταξε ο ελεγκτής Anton Valukas R., για να αποδόσει τα αίτια της κατάρρευσης της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers. Στο πόρισμα του ελεγκτή φαίνεται ότι τα αίτια του θανάτου ήταν πολλαπλά, κυρίως όμως η λανθασμένη διαχείριση των δανείων από την τράπεζα αλλά και οι απαιτήσεις των JPMorgan Chase & Co. και Citigroup Inc. για περισσότερες εγγυήσεις δανεισμού.

Πέρα όμως από τα διάφορά διαχειριστικά λάθη της Lehman Brothers στην έκθεση αναφέρεται για πρώτη φορά ότι η τράπεζα χρησιμοποίησε «παραπλανητικά λογιστικά τεχνάσματα», ώστε να καλύψει την τραγική εικόνα που παρουσίαζαν τα οικονομικά της.

«Η χειραγώγηση του ισολογισμού ήταν εσκεμμένη για να έχει παραπλανητική εμφάνιση και είχε σημαντική επίδραση στον δείκτη μόχλευσης της Lehman με αποτέλεσμα οι οικονομικές εκθέσεις να είναι παραπλανητικές», αναφέρει στην έκθεση του ο ελεγκτής.

Σύμφωνα με την έκθεση του Anton Valukas, η Lehman Brothers χρησιμοποίησε λογιστικά τεχνάσματα, ώστε να αποκρύψει προσωρινά από τα βιβλία της 50 δις δολάρια από «προβληματικά περιουσιακά στοιχεία». Ο ελεγκτής υποστηρίζει ότι τόσο τα ανώτερα στελέχη και οι λογιστές της Lehman Brothers, όσο και ο πρόεδρος του δικηγορικού γραφείου Jenner & Block, που υπέβαλε την αίτηση για πτώχευση της τράπεζας, είχαν γνώση της κατάστασης. Υποστηρίζει ακόμη ότι ενδεχομένως τα ανώτατα στελέχη της Τράπεζας να αντιμετωπίσουν πιο βαριές κατηγορίες.

Στην έκθεση γίνεται λόγος για μία τακτική γνωστή ως «Repo 105» κατά την οποία η Lehman φέρεται να χρησιμοποίησε συμφωνίες επαναγοράς με στόχο την μείωση της μόχλευσης στον ισολογισμό της.

Η πρώτη φορά που η τράπεζα εφάρμοσε την συγκεκριμένη τακτική ήταν το 2001, όταν η τράπεζα ήταν υπό τον έλεγχο των αρμόδιων υπηρεσιών. Σύμφωνα με τον Anton Valukas, ο Richard S. Fuld jr, πρώην διευθύνων σύμβουλος της Lehman Brothers, είχε δώσει εκείνη την περίοδο εντολή για απόκρυψη στοιχείων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, το β΄ τρίμηνο του 2008, η Lehman με την πρακτική «Repo 105» μετακίνησε περιουσιακά στοιχεία ύψους 50 δισ. δολ. από τον ισολογισμό της.

Στις εν λόγω συμφωνίες η Lehman με ειδικό όρο, χαρακτήρισε τις συναλλαγές ως πώληση, αν και ήταν υποχρεωμένη να προχωρήσει σε επαναγορά των τίτλων σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Με αυτό τον τρόπο απέκρυψε περιουσιακά στοιχεία από τον ισολογισμό της και χρησιμοποίησε τα έσοδα από την μεταβίβαση τους για να αποπληρώσει άλλες υποχρεώσεις.

Η Patricia Hynes, δικηγόρος του Richard S. Fuld, δήλωσε ότι ο πελάτης της δεν γνώριζε για τις συγκεκριμένες κινήσεις και δεν ήταν αυτός που ήλεγχε τις λογιστικές κινήσεις.

Ο εκπρόσωπος του γραφείου Ernst & Young, Charles Perkins, τονίζει ότι στον τελευταίο έλεγχο, που πραγματοποιήθηκε το 2007, δεν εντοπίστηκαν παραπλανητικές λογιστικές κινήσεις. «Όλα ήταν βάση των αποδεκτών λογιστικών αρχών και επιμένουμε σε αυτό», δήλωσε ο Perkins.

Η «δημιουργική λογιστική», αποτελεί πρακτική στη Wall Street. Η τροποποίηση των στοιχείων του ενεργητικού μίας εταιρείας είναι συχνό φαινόμενο, ωστόσο η δράση της Lehman κρίνεται ως ιδιαίτερα επιθετική.