Πριν από δύο χρόνια, όταν γενικεύτηκε η παγκόσμια οικονομική κρίση, η Μαδρίτη αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο που στήριζε ολόκληρη την οικονομία της Ισπανίας. Αλλά η ισπανική πρωτεύουσα διαχειρίστηκε λανθασμένα την ύφεση και τώρα πολλοί νεαροί της κάτοικοι βιώνουν τις συνέπειες: είτε ως mileuristas –πτυχιούχοι που αμείβονται με 1.000 ευρώ– είτε ως μέλη της γενιάς του «ούτε ούτε» –ούτε δουλειά, ούτε εκπαίδευση.

Ads

Σήμερα, στην πρωτεύουσα της Ισπανίας και μόνο, είναι καταγεγραμμένοι 451.929 άνεργοι, διπλάσιοι σε σχέση με τις απαρχές της κρίσης, το καλοκαίρι του 2007. Το 2009, επιπλέον 106.596 πολίτες εντάχθηκαν στις λίστες ανεργίας. Τα δύο τελευταία χρόνια η ανεργία στην πρωτεύουσα αυξήθηκε κατά 13 % περισσότερο απ’ ό,τι στην υπόλοιπη χώρα.

Πάνω από το 40% των νέων ηλικίας κάτω των 25 χρόνων στην Ισπανία είναι άνεργοι. Το ποσοστό αυτό αποτελεί το υψηλότερο στην Ευρώπη και είναι υπερδιπλάσιο του ποσοστού ανεργίας στο Ηνωμένο Βασίλειο για την ίδια ηλικιακή κατηγορία.

«Δεν έχω δουλειά εδώ και δύο χρόνια» δηλώνει στο περιοδικό New Statesman ο 21χρονος Antonio, ο οποίος εγκατέλειψε το σχολείο στα 16 του χρόνια για να απασχοληθεί στην οικοδομή. Η 29χρονη Ana, η οποία απέκτησε πριν από πέντε χρόνια πτυχίο βιολογίας από το Πανεπιστήμιο της Βαλένθια, εργάζεται τώρα ως σερβιτόρα και «επιλέγει» ως τρόπο διασκέδασης το να κάθεται στην κεντρική πλατεία πίνοντας ένα μπουκάλι ρούμι, έτσι ώστε να εξοικονομήσει χρήματα.

Τα ισπανικά ΜΜΕ αποκαλούν τους νέους σαν τον Antonio τη «Γενιά του Ούτε-Ούτε» -ούτε δουλειά, ούτε εκπαίδευση. Από την άλλη πλευρά, οι απόφοιτοι, όπως η Ana, είναι γνωστοί ως mileuristas, δηλαδή μορφωμένοι και πολύγλωσσοι απόφοιτοι πανεπιστημίων που δεν καταφέρνουν να κερδίσουν παραπάνω από 1.000 ευρώ το μήνα. Το όνειρο της Ana ήταν να γίνει δασκάλα. Όμως τώρα το μόνο που επιθυμεί είναι να φύγει από το σπίτι των γονιών της. «Οι γονείς μας ήθελαν να έχουμε την εκπαίδευση που δεν μπορούσαν να έχουν εκείνοι», δηλώνει ένας 30χρονος κάτοχος δύο πτυχίων από τη Σεβίλλη, ο οποίος εδώ και ένα χρόνο εργάζεται ως ταξιτζής. Οι δύο κύριοι τομείς οικονομικής ανάπτυξης της Ισπανίας, οι κατασκευές και η τουριστική βιομηχανία, απαιτούν την απόκτηση πτυχίου, με αποτέλεσμα ο αριθμός των πτυχιούχων να έχει υπερτετραπλασιαστεί από την περίοδο της μετάβασης από τη στρατιωτική δικτατορία στη δημοκρατία, στα μέσα της δεκαετίας του 1970.

«Οι νέοι άνθρωποι σήμερα βιώνουν μία αντίφαση» υποστηρίζει η Sylvia Sazatornil, εκπρόσωπος της νεολαίας στη Γενική Ένωση Εργαζομένων με έδρα τη Μαδρίτη. «Είναι η πιο μορφωμένη γενιά που έχει παράγει ποτέ η Ισπανία, και όμως αντιμετωπίζουν τις χειρότερες προοπτικές».

Από την άλλη πλευρά, σχεδόν το 1/3 των Ισπανών απορρίπτουν το πανεπιστήμιο για να ασχοληθούν με τον τομέα των κατασκευών. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στην Ισπανία τα τελευταία χρόνια έχουν κατασκευαστεί περισσότερα σπίτια απ’ ό,τι στη Γαλλία και τη Γερμανία μαζί. «Συναντάς νέους 16-17 χρονών οι οποίοι αναρωτιούνται: “Να περάσω τρία χρόνια και παραπάνω διαβάζοντας; Ή μήπως να αρχίσω να δουλεύω στην οικοδομή και να κερδίζω 2.000 ευρώ το μήνα;” –δηλαδή πολύ πιο πάνω από το μέσο εθνικό εισόδημα» εξηγεί ο José García-Montalvo, καθηγητής οικονομικών στο Pompeu Fabra University στη Βαρκελώνη.

Το μεγαλύτερο μέρος των εργαζομένων που διορίστηκαν τα τελευταία χρόνια, κατά την περίοδο της κρίσης, είναι συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου. Κυρίως, νέοι με περιορισμένα δικαιώματα και μεγαλύτερη πιθανότητα απόλυσης. Αντίθετα, οι παλαιότεροι εργαζόμενοι αορίστου χρόνου προστατεύονται από συμβόλαια που σε περίπτωση απόλυσης αποδίδουν αποζημίωση ισάξια με 3,5 χρόνια εργασίας. Πέρσι, στον κατασκευαστικό τομέα, το εργατικό δυναμικό μειώθηκε κατά 25%. Την ίδια στιγμή, η προσφορά θέσεων προσωρινής εργασίας μειώθηκε κατά 35%. Από τις απαρχές της οικονομικής κρίσης το 2008, το ποσοστό ανεργίας μεταξύ των νέων έχει υπερδιπλασιαστεί.

«Η κυβέρνηση δεν κάνει τίποτα για να βοηθήσει όσους βρίσκονται σ’αυτήν την κατάσταση», τονίζει η Sazatornil.

Ως ένδειξη διαμαρτυρίας, τα συνδικάτα της Ισπανίας κάλεσαν πρόσφατα το λαό σε εθνική απεργία στις 29 Σεπτεμβρίου. Ο Manuel, ο οποίος εργάζεται ως μπάρμαν σε ξενοδοχείο, οργάνωσε μία μεταμεσονύκτια διαμαρτυρία στη θεατρική περιοχή της Μαδρίτης. «Δεν θα κοιμηθώ», υπόσχεται, «δεν θα ησυχάσω μέχρι να ενημερώσω τους συναδέλφους μου πως η κυβέρνηση τους στερεί τα δικαιώματά τους». Η Ana, από την άλλη, δεν συμμετείχε στην απεργία. «Αν δεν έμενα με τους γονείς μου, η κρίση θα με έπληττε διπλά», δηλώνει.

Μία ημέρα μετά την απεργία, ο οίκος Moody’s ανακοίνωσε ότι η χώρα θα πρέπει να πληρώσει περισσότερα για να δανειστεί χρήματα από τις διεθνείς αγορές. Η μία εκδοχή επίλυσης της κρίσης απαιτεί τη μείωση των δημοσίων δαπανών, όμως το ερώτημα παραμένει ανοιχτό: από πού θα προκύψει η αναγκαία οικονομική ανάπτυξη της χώρας;

Παρόλα αυτά, ο Antonio δεν χάνει την ελπίδα του. Χαμογελάει και δηλώνει ονειροπολώντας: «Μπορεί να φανώ τυχερός κάποια μέρα. Κάτι θα προκύψει και θα γίνω πλούσιος». Αλλά δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να φανταστεί ότι γι’ αυτόν και τη γενιά του, η τύχη θα είναι λίγο δύσκολο να βρεθεί…