Την Κυριακή (17/01/2010), άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 95 χρόνων, ένας από τους ηγέτες της αριστεράς στην Ινδία, ο Jyoti Basu, ο οποίος επί δεκαετίες κυριαρχούσε στη πολιτική ζωή του κρατιδίου της Δυτικής Βεγγάλης και της Ινδίας. Στον Basu όλοι οι πολιτικοί του «φίλοι» μα και «εχθροί» αναγνωρίζουν τον άνθρωπο που κατείχε όσο κανένας άλλος τη γνώση των πολιτικών συμμαχιών.

Ο Jyoti Basu γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1914, στην Καλκούτα. Οι μεγαλοαστική οικογένειά του – ο πατέρας του ήταν εύπορος γιατρός με καταγωγή από τη Βεγγάλη- του έδωσε όλα τα εφόδια και του προσέφερε ανέμελα παιδικά χρόνια.

Ο Basu σπούδασε νομική στο Λονδίνο και σύντομα ασπάστηκε τα μαρξιστικά ιδεώδη και δραστηριοποιήθηκε με το Κομουνιστικό Κόμμα της Βρετανίας. Με την επιστροφή του στην Ινδία εγγράφεται μέλος του Κομουνιστικού Κόμματος της Ινδίας και σταδιακά εξελίσσεται σε εξέχουσα πολιτική προσωπικότητα της παράταξης, ενώ έντονη είναι η ανάμειξη του με το συνδικάτο των εργατών των σιδηροδρόμων κατά τα τελευταία χρόνια της Βρετανικής αποικιοκρατίας.

Το 1947 η Ινδία ανεξαρτητοποιείται και ο Basu αναλαμβάνει σημαντικό ρόλο στην πολιτική σκηνή της χώρας με επαναλαμβανόμενες εκλογικές νίκες στη Δυτική Βεγγάλη. Όταν το 1964 το Κομμουνιστικό Κόμμα διασπάστηκε, ο Basu αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο στη ριζοσπαστική πτέρυγα και ιδρύει το Μαρξιστικό Κομουνιστικό Κόμμα Ινδίας. Το 1977 το κόμμα του συμμετέχει στο συνασπισμό «Αριστερό Μέτωπο» και ο ίδιος γίνεται πρωθυπουργός της Δυτικής Βεγγάλης, μια θέση που θα διατηρήσει μέχρι το 2000, με αποτέλεσμα να καταγράφεται ως ο μακροβιότερος πρωθυπουργός κρατιδίου στην Ινδία.

Κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας πολιτικής του δράσης πιστώθηκε με την αποκατάσταση της πολιτικής σταθερότητας και με τις αγροτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες έδωσαν γη στους ακτήμονες. Ωστόσο, κατηγορήθηκε ότι με την μετριοπαθή και διαλλακτική του στάση απέναντι στις συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι οποίες αντιτίθενται στις ξένες επενδύσεις, δεν κατάφερε να αναζωογονήσει την τοπική βιομηχανία.

Το 1996 η κοινή αποδοχή προς το πρόσωπό του και το κύρος που εξέπεμπε τον φέρνουν προ του πρωθυπουργικού θώκου της Ινδίας. Όμως οι εσωκομματικές αντιδράσεις και οι αναφορές περί προδοσίας των μαρξιστικών του ιδεών τον «αναγκάζουν» να απορρίψει την πρόταση για την πρωθυπουργική θέση στην κυβέρνηση του Εθνικού Συνασπισμού. Λίγα χρόνια αργότερα ο Basu θα κάνει λόγο για ένα «ιστορικό λάθος».

Αρκετοί είναι οι πολιτικοί αναλυτές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αν ο Jyoti Basu είχε δεχτεί τη θέση του πρωθυπουργού, τότε θα είχε καταφέρει να περιορίσει την δυναμική του εθνικιστικού ινδουιστικού κόμματος Bharatiya Janata.

«Πέτυχε την κοινή αναγνώριση και αποδοχή του κομουνισμό», υποστηρίζει ο πολιτικός αναλυτής SabyasachiBasu Roy Choudhuri, ενώ ο συνάδελφός του Ashis Chakrabarti σημειώνει ότι «η επιτυχία του Basu, ήταν ότι έδωσε μέλλον στη σοσιαλδημοκρατία, ένα μέλλον που ο κομουνισμός δεν είχε».

Στην κηδεία του παρευρέθηκε πλήθος κόσμου ανάμεσα του και ο Ινδός πρωθυπουργός Manmohan Singh. «Ο θάνατος του Basu σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής στην πολιτική ιστορία της Ινδίας», δήλωσε ο Singh.