Ένας σπάνιος τύπος κυττάρου, τα γαγγλιοκύτταρα, ανακαλύφθηκε ότι εμπλέκονται στην όραση, σύμφωνα με μελέτη βρετανών επιστημόνων σε πειραματόζωα. Αν αυτό επιβεβαιωθεί και στους ανθρώπους, τότε μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για νέες θεραπείες σε μερικές μορφές τύφλωσης, αν και, σύμφωνα με τους επιστήμονες, θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για κάτι τέτοιο, ακόμα κι αν αυτό είναι εφικτό.



Ads

Μέχρι σήμερα, ήταν γνωστό ότι τα ραβδία και τα κωνία του αμφιβληστροειδούς είναι τα μόνα κύτταρα στο εσωτερικό του ματιού μας που μας επιτρέπουν να βλέπουμε. Όμως, οι ερευνητές υπό τον καθηγητή Ρόμπερτ Λούκας και τον νευροεπιστήμονα Τίμοθι Μπράουν της Σχολής Επιστημών της Ζωής του πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, ανακάλυψαν ότι και τα γαγγλιοκύτταρα βοηθούν στην όραση. Τα κύτταρα αυτά περιέχουν την ουσία μελανοψίνη, μια φωτοευαίσθητη πρωτεΐνη, και αποτελούν μόλις το 1% έως 2% των συνολικών κυττάρων του αμφιβληστροειδούς που επικοινωνούν με τον εγκέφαλο. 



Οι επιστήμονες γνώριζαν για τα γαγγλιοκύτταρα του αμφιβληστροειδούς από το 2000 και έκτοτε οι έρευνες έχουν δείξει ότι αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο στις ενστικτώδεις αντιδράσεις ευαισθησίας στο φως, όπως, για παράδειγμα, στη συστολή της κόρης του ματιού, αλλά και στη ρύθμιση του βιολογικού “ρολογιού” αναφορικά με τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Ωστόσο, τώρα αποκαλύπτεται ότι εμπλέκονται και στην ίδια την όραση.



Φέτος τον Ιούλιο, μια άλλη ομάδα ερευνητών, σε μελέτη που δημοσίευσαν στο περιοδικό «Neuron» (Νευρών) και όπου παρουσίασαν τα αποτελέσματα των πειραμάτων τους σε ποντίκια, ανέφεραν ότι οι νευράξονες, οι επεκτάσεις των γαγγλιοκυττάρων, συνδέονται με τμήματα του εγκεφάλου που δεν αφορούν μόνο τις ασυνείδητες αντιδράσεις στο φως, αλλά εμπλέκονται σε αυτή καθεαυτή τη συνειδητή όραση. Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει και αναφέρει ότι τα γαγγλιοκύτταρα φαίνεται να επιτρέπουν στα πειραματόζωα να αντιλαμβάνονται τη φωτεινότητα των αντικειμένων του περιβάλλοντός τους.



Η νέα μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό βιολογίας «PLoS Biology», και εκτιμά ότι περίπου το 40% των εγκεφαλικών κυττάρων, τα οποία επεξεργάζονται οπτικά σήματα που στέλνει το μάτι, φαίνεται να λαμβάνουν σχετικές πληροφορίες από τα γαγγλιοκύτταρα. 



Τα νέα πειράματα με τυφλά ποντίκια έδειξαν ότι υπήρχε ηλεκτρική δραστηριότητα στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου τους, όταν αυτά εκτίθεντο στο φως. Έτσι, οι επιστήμονες έδειξαν ότι τα κέντρα της όρασης στον εγκέφαλο μπορούσαν να αντιδρούν στο φως. «Αυτό σημαίνει ότι (τα πειραματόζωα) δεν είναι πραγματικά τυφλά, όπως πιστεύαμε μέχρι τώρα. Διατηρούν μια ικανότητα να αντιλαμβάνονται το φως», δήλωσε ο Μπράουν, που απέδωσε αυτήν την ικανότητα στη δράση της μελανοψίνης.



Οι βρετανοί ερευνητές σχεδιάζουν νέες μελέτες, σε ανθρώπους αυτή τη φορά, για να βεβαιώσουν κατά πόσο τα κύτταρα αυτά είναι σημαντικά και για την ανθρώπινη όραση, πράγμα που, αν όντως συμβαίνει, θα μπορούσε να οδηγήσει κάποια στιγμή σε καινοτομικές θεραπείες τυφλών ανθρώπων, οι οποίοι πάσχουν από εκφύλιση των κωνίων και ραβδίων του αμφιβληστροειδούς. Η θεραπεία θα μπορούσε να αφορά βοηθήματα όρασης, τα οποία βελτιώνουν τη δράση των γαγγλιοκυττάρων που παράγουν την μελανοψίνη. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η έρευνά τους, παράλληλα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε τεχνολογικές εφαρμογές, όπως σε βελτιωμένες μεθόδους τεχνητού φωτισμού, καθώς επίσης σε φωτεινότερες οθόνες τηλεόρασης και ηλεκτρονικών υπολογιστών.