Με την παράδοση του πορίσματος για τη Μονή Βατοπεδίου στον πρόεδρο της Βουλής έπεσε η αυλαία των εργασιών της εξεταστικής επιτροπής για την υπόθεση. Τα κόμματα δεν συμφώνησαν ούτε στη σύνταξη κοινού πορίσματος ούτε και στην έκδοση κοινών πορισματικών θέσεων για την έναρξη, πορεία και τεκμηρίωση του σκανδάλου. Η αδυναμία εξαγωγής κοινών συμπερασμάτων, οδήγησε σε ένα ακόμη πόρισμα, που χαρακτηρίζεται αποκλειστικά από τις απόψεις της κυβερνητικής πλειοψηφίας και που προαναγγέλλει τη σύσταση μιας Προανακριτικής Επιτροπής, εστιαζόμενης αποκλειστικά σε πρώην κυβερνητικά στελέχη της Νέας Δημοκρατίας.

Παραλαμβάνοντας το πόρισμα, ο Φίλιππος Πετσάλνικος σημείωσε πως το πόρισμα θα συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής, καθώς θα οριστεί ειδική συνεδρίαση γι’ αυτό. Της συζήτησης στην Ολομέλεια θα ακολουθήσει μυστική ψηφοφορία για να αποφασιστεί η σύσταση ή μη προανακριτικής επιτροπής.

Κατά τη διάρκεια της χθεσινοβραδινής συνεδρίασης της επιτροπής, η σύνταξη κοινών συμπερασματικών θέσεων συνάντησε τη διαφωνία της ΝΔ για καταδίκη της εισήγησης του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους για τις ανταλλαγές και των υπουργικών αποφάσεων των Δούκα και Μπασιάκου που ακολούθησαν, καθώς και στην άρνησή της να δεχθεί την συμπερίληψη εγκωμίων για την στάση των εισαγγελέων Ε. Σωτηροπούλου και Η. Κολιούση που συνέταξαν την αρχική προκαταρκτική εξέταση προτού οδηγηθούν στη συνέχεια σε παραίτηση. Αλλά και το ΠΑΣΟΚ αρνήθηκε να δεχθεί τη θέση του ΛΑΟΣ και του ΣΥΡΙΖΑ πως υφίστατο κεντρικός σχεδιασμός του σκανδάλου, ήδη από την εποχή της δικής του διακυβέρνησης.

Στο τελικό πόρισμα, οι βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας διαπιστώνουν πως «τα συμπεράσματα και η κρίση των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ στο Πόρισμα της Εξεταστικής του 2008, επιβεβαιώνονται πλήρως, αλλά και εδραιώνονται περαιτέρω από τα στοιχεία που προέκυψαν από τις εργασίες της παρούσας Επιτροπής του 2010». Παραδέχονται μεν πως «οι αποφάσεις του Γ. Δρυ και κυρίως του Απ. Φωτιάδη άνοιξαν για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες, το ιδιοκτησιακό θέμα της λίμνης και των παραλίμνιων εκτάσεων το οποίο είχε κλείσει επί δεκαετίες», αλλά «το σκάνδαλο της Μονής Βατοπαιδίου, αναμφισβήτητα υλοποιήθηκε εξ ολοκλήρου από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, μετά τον Μάρτιο του 2004».

«Αποδίδουμε πολιτικές ευθύνες σε 11 πολιτικά πρόσωπα: τους κ.κ. Ρουσόπουλο, Δούκα, Μπασιάκο, Κοντό, Κιλτίδη, Βουλγαράκη, Μπέζα, Αλογοσκούφη, Μαγγίνα, Δρυ και Φωτιάδη και χρήζουν κατά τη δική μας άποψη περαιτέρω διερεύνησης, ο κ. Ρουσόπουλος, ο κ. Δούκας, ο κ. Μπασιάκος, ο κ. Κοντός, ο κ. Κιλτίδης και ο κ. Βουλγαράκης» συνόψισε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Δ. Τσιρώνης. Ο Θ. Ρουσσόπουλος εξακολουθεί να θεωρείται ο άνθρωπος που παρασκηνιακά εξυπηρέτησε τη Μονή, ο Π. Δούκας χρεώνεται την παραίτηση από την έκδοση δικαστικής απόφασης – και μαζί με τους κ.κ. Μπασιάκο και Κοντό, τη δρομολόγηση των επίμαχων ανταλλαγών. Ο Κώστας Κιλτίδης μπαίνει οριστικά στο στόχαστρο μετά την απολογία της Στ. Μαντέλη και την δημόσια αντιπαράθεσή του με τον Αλέξανδρο Κοντό, ενώ ο Γ. Βουλγαράκης κατηγορείται πως δεν παρενέβη ενάντια στην μεταβίβαση αρχαιολογικών χώρων στη Βισθωνίδα, στην Ουρανούπολη και το Ξηροποτάμι.

Από την πλευρά της, η ΝΔ εμφανίστηκε πρόθυμη να αποδεχθεί, ότι ορισμένες επιλογές της δικής της διακυβέρνησης -όπως η αμοιβαία παραίτηση Δημοσίου και Μονής από την έκδοση δικαστικής απόφασης σχετικά με την Βισθωνίδα, η αποδοχή της παράνομης γνωμοδότησης για το κοινόχρηστο δάσος της Ουρανούπολης και βεβαίως η ελλιπής εποπτεία της διαχείρισης των ανταλλαγών- δεν εξυπηρέτησαν το δημόσιο συμφέρον. Στο πόρισμά της, ωστόσο, υπεραμύνεται του νόμιμου των επιλογών των υπουργών της και της «ανάγκης ειρήνευσης της περιοχής και της εξεύρεσης λύσης του προβλήματος που είχε δημιουργηθεί».

Σύμφωνα με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, «στο παραπάνω πλαίσιο, αν και μπορούν να αναζητηθούν πολιτικές ευθύνες για τους υπουργούς που αποποιήθηκαν τις αξιώσεις του Δημοσίου επί της Βισθωνίδας, (ΠΑΣΟΚ) ή προχώρησαν στις ανταλλαγές (ΝΔ), δεν υφίσταται ζήτημα ποινικών ευθυνών: Αν η πράξη του υπουργού είναι νόμιμη (όπως εν προκειμένω, στηριζόμενη σε σχετική γνωμοδότηση του ΝΣΚ), αλλά και στην πρόθεση υλοποίησης κυβερνητικής πολιτικής, δεν είναι νοητό, η νόμιμη αυτή πράξη να συνιστά ταυτόχρονα ηθική αυτουργία σε δήθεν παράνομες πράξεις των αρμοδίων υπηρεσιακών παραγόντων…». Από την άλλη, «σε περίπτωση που κατά την υλοποίηση μιας υπουργικής απόφασης, τα αρμόδια διοικητικά όργανα ακολούθησαν μη νόμιμες διαδικασίες, ή προέβησαν σε μη νόμιμες πράξεις, η ευθύνη τους είναι αυτοτελής…» σημειώνει η ΝΔ.

Αν για τους υπουργούς της Νέας Δημοκρατίας ωστόσο, δεν τίθεται θέμα περαιτέρω παραπομπής τους σε Προανακριτική Επιτροπή, για την αξιωματική αντιπολίτευση υφίσταται θέμα περαιτέρω διερεύνησης των σχέσεων του Άκη Τσοχατζόπουλου με υπεράκτιες εταιρείες, που υπήρξαν ιδιοκτήτες της οικίας του κατά το παρελθόν και είχαν ύποπτες συναλλαγές με τη Μονή Βατοπαιδίου. Η Νέα Δημοκρατία στοχοποιεί και τον νυν υπουργό Οικονομικών, Γ. Παπακωνσταντίνου για τις επιλογές του σχετικά με την επιστροφή στο Δημόσιο, των ακινήτων που παραχωρήθηκαν στη Μονή – με το ίδιο ακριβώς σκεπτικό που το ΠΑΣΟΚ χρεώνει πολιτικές ευθύνες στον Αντώνη Μπέζα: «Επιλογή διαδικασίας με γνώμονα το μικροκομματικό συμφέρον».

Για το ΚΚΕ, το νέο που κόμισε η φετινή Εξεταστική Επιτροπή ήταν η τεκμηρίωση της παρέμβασης του Μεγάρου Μαξίμου στην υπόθεση. Από κει και πέρα, το κόμμα τάσσεται υπέρ της σύστασης Προανακριτικής Επιτροπής για όσους πολιτικούς συνέβαλαν στην αναγνώριση δικαιωμάτων ιδιοκτησίας της Μονής επί της Βισθωνίδας, στις ανταλλαγές που επακολούθησαν και στον συντονισμό της υπόθεσης που υπήρξε. Τέλος, το ΚΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη νομοθετικής παρέμβασης για την επιστροφή των κτημάτων στο Δημόσιο, όπως επίσης και ακύρωσης όσων δικαιωμάτων ιδιοκτησίας αναγνωρίζονται με τη χρήση βυζαντινών χρυσοβούλων, εκκλησιαστικών σιγγιλίων και οθωμανικών φιρμανίων. Άλλωστε, «τα ορθόδοξα Πατριαρχεία, δεν κινδυνεύουν από ένα τέτοιο μέτρο, καθώς προστατεύονται από διεθνείς συνθήκες».

Ο ΛΑΟΣ, αντιθέτως, σημειώνει πως το σκάνδαλο «δεν συνδέεται με την στενή σχέση που έχει το Κράτος με την Εκκλησία», όπως θα ήθελε «μέρος της ιδεολογίας της Αριστεράς». Το κόμμα αποδίδει ευθύνες στους κ.κ. Δρυ, Φωτιάδη, Δούκα, Κοντό και Μπασιάκο, και εκφράζει την βεβαιότητα ενός συντονισμού από «εγκέφαλο που εδρεύει στο Μαξίμου, αλλά που δεν προσδιορίζεται εάν είναι ο Αγγέλου, ο Ρουσόπουλος, ή η κεντρική ηγεσία». Σημειώνεται επίσης και η ιδιαίτερα θετική αντιμετώπιση που επιφυλάσσεται στον Κώστα Κιλτίδη, ο οποίος «ήδη από την 4η Αυγούστου του 2008 αλλά και αργότερα, διευκρίνισε με πρωτοβουλία του, ότι αρμόδιο όργανο για τον χαρακτηρισμό της έκτασης της Ουρανούπολης, είναι μόνον ο δασάρχης». Τέλος, σε σχέση με τον Άκη Τσοχατζόπουλο, ο ΛΑΟΣ επισημαίνει πως «το συγκεκριμένο θέμα δεν μπόρεσε λόγω χρονικού περιορισμού να ελέγξει η Επιτροπή μας και θα πρέπει να ελεγχθεί οπωσδήποτε με Προκαταρκτική Επιτροπή, ή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο».

Τέλος, ο ΣΥΡΙΖΑ, διαπιστώνει συν τοις άλλοις, «τεράστιες ανεπάρκειες των μηχανισμών φορολογικών και χρηματοπιστωτικών ελέγχων» και «αδιαφανή λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας. Τα ερωτηματικά και οι απορίες σε σχέση με τις γενικότερες συναλλαγές των εμπλεκομένων στην υπόθεση, εξακολουθούν να υφίστανται και πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο της περαιτέρω προκαταρκτικής έρευνας». Ανάμεσα στα ερωτήματα προς διερεύνηση, συγκαταλέγεται και «ο ειδικός ρόλος της τράπεζας MARFIN, που αποδεικνύεται ως ο προνομιακός φορέας χρηματοδοτήσεων και χρηματιστηριακών δραστηριοτήτων της Μονής». Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Ν. Τσούκαλης, επιρρίπτει πολιτικές ευθύνες στους κ.κ. Δρυ και Φωτιάδη (ΠΑΣΟΚ) και κ.κ. Δούκα, Κοντό, Μπασιάκο, Ρουσσόπουλο, Μπέζα και Κιλτίδη – και στην κυβέρνηση της ΝΔ συνολικά, χωρίς να διευκρινίζει για ποιους απ’ αυτούς θα χρειαζόταν περαιτέρω έρευνα από την Προανακριτική Επιτροπή.