Ο «διπλός λόγος» του Γιώργου Καρατζαφέρη, οι «τηλεπερσόνες»-βουλευτές του ΛΑΟΣ και το γεγονός ότι βασικά στερεότυπα της σύγχονης ακροδεξιάς όπως η εντυπωσιοθηρία, η καλλιέργεια του φόβου, ο ακραίος εθνικισμός, η υπόδειξη των μεταναστών ως αποδιοπομπαίων τράγων, εκτός από την τηλεθέαση που προσφέρουν, αποτελούν και αγαπημένα θέματα των ελληνικών ΜΜΕ, είναι, σύμφωνα με τον Δημήτρη Ψαρρά, οι λόγοι της σημερινής –και τηλεοπτικής- επιτυχίας του ΛΑΟΣ. Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου με τίτλο «Το κρυφό χέρι του Καρατζαφέρη – Η τηλεοπτική αναγέννηση της ελληνικής Ακροδεξιάς», ο Δ. Ψαρράς, μέλος της ερευνητικής ομάδας «Ιός» της «Ελευθεροτυπίας», μιλά στο tvxs.gr για το «τηλεοπτικό δημιούργημα» ΛΑΟΣ, την πολιτική του «Δούρειου Ίππου», με τις διαφορετικά «σερβιρισμένες», αναλογά με το κοινό, θέσεις του Γιώργου Καρατζαφέρη, αλλά και το όφελος των ΜΜΕ από την προβολή των ακραίων θέσεων των στελεχών του κόμματος.

– Στο νέο σας βιβλίο υποστηρίζετε ότι ο ΛΑΟΣ αποτελεί δημιούργημα της τηλεόρασης και πως ο πρόεδρός του είναι ο περισσότερο προβεβλημένος πολιτικός στην Ελλάδα. Πού οφείλονται τα παραπάνω;

Δ.Ψ.: Μιλώντας για «τηλεοπτική αναγέννηση» της ελληνικής Ακροδεξιάς, εννοώ ότι χωρίς τηλεόραση δεν θα υπήρχε το «φαινόμενο Καρατζαφέρης». Οι λόγοι είναι τρεις: Ο πρώτος είναι ότι ο ίδιος ο Καρατζαφέρης αλλά και οι στενοί του συνεργάτες ήταν «έτοιμοι» για την τηλεόραση. Έχουν αποκτήσει την πολιτική τους παιδεία μέσω εκπομπών σε κανάλια τύπου «Τηλεάστυ», τα οποία φυτρώνουν κατά δεκάδες σ’ όλη την Ελλάδα από τη δεκαετία του ’90. Ακόμα και το ίδιο το κόμμα είναι δημιούργημα της τηλεοπτικής αυτής κατήχησης ενώ ο στενός πυρήνας των οπαδών αποτελείται από «τηλε-οπαδούς». Είναι χαρακτηριστικό ότι και μετά την εκλογή τους στη Βουλή τόσο ο ίδιος ο Καρατζαφέρης όσο και οι συνεργάτες του (Γεωργιάδης, Βελόπουλος, κ.α.) διατηρούν τις μεσημεριανές εκπομπές τους για να κατηχούν τους οπαδούς τους. Απ’ αυτή την άποψη ο Καρατζαφέρης θυμίζει τους αμερικανούς τηλευαγγελιστές που μέσω της μικρής οθόνης παθιάζουν –με το αζημίωτο- τους πιστούς τους.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης –κυρίως τα ηλεκτρονικά- υποδέχτηκαν εξαρχής, δηλαδή από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, τον πολιτικό λόγο του Καρατζαφέρη, ο οποίος αποτελείται από ένα μείγμα αγοραίων διαφημιστικών σλόγκαν και ορισμένων εθνικιστικών και ξενοφοβικών κοινοτοπιών. Κάποια στιγμή διαπιστώθηκε ότι η παρουσία του ίδιου και κάποιων στενών συνεργατών του προσφέρει στα κανάλια μια εγγύηση τηλεθέασης. Θυμίζω ότι πριν από δεκαπέντε χρόνια ανακάλυψαν τα κανάλια ακόμα και τον Πλεύρη πατέρα (συνεργάτη τότε του Καρατζαφέρη), τον οποίο έβαζαν να διαπληκτίζεται με τον Βασίλη Ραφαηλίδη σε μια εικονική διαμάχη φασισμού-μαρξισμού. Η πρόσφατη μετάλλαξη της ίδιας συνταγής εκφράζεται με την πρόσκληση στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ ή του ΚΚΕ από τη μια μεριά και του ΛΑΟΣ από την άλλη με σκοπό τη δημόσια ανταλλαγή σκληρών επιθέτων.

Ο τρίτος λόγος είναι ότι τα προβεβλημένα στελέχη του ΛΑΟΣ είναι ιδανικές τηλεπερσόνες. Είναι, δηλαδή, έτοιμοι να προσφέρουν τα πάντα για λίγες στιγμές παρουσίας στο γυαλί. Αρκεί να θυμηθεί κανείς τους γάμους τους, τις γυναίκες τους, τους αδελφούς τους. Όλα μεταδόθηκαν «ζωντανά» από τα μεσημεριανάδικα. Πρόκειται για τη μετατροπή ενός κόμματος σε ριάλιτι. Τι περισσότερο να θέλει η τηλεόραση;

– Θα μπορούσατε να μας αναλύσετε το φαινόμενο του «διπλού λόγου» που αναφέρετε ότι χρησιμοποιεί ο Γιώργος Καρατζαφέρης;

Δ.Ψ.: Όπως συμβαίνει με όλους τους ηγέτες της σύγχρονης ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς, ο αρχηγός του ΛΑΟΣ χρησιμοποιεί έναν διπλό πολιτικό λόγο. Όταν απευθύνεται στο μεγάλο ακροατήριο των βραδινών τηλεοπτικών δελτίων ο Καρατζαφέρης επιδεικνύει την «καθωσπρέπει» πλευρά της πολιτικής του και μιλά για τους στόχους του έθνους, για ομοψυχία και μεγάλα ιδεώδη. Όταν μιλά στους «δικούς του», από τις εκπομπές του, θυμάται τους «λαθρομετανάστες», τους «εβραιοσιωνιστές», τα «εγκλήματα του ΚΚΕ», κλπ. Ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει ως πολιτική «Δούρειου Ιππου» αυτό τον διπλό λόγο και έχει εξηγήσει στα στελέχη του ότι τώρα πια πρέπει να «σερβίρουν» με άλλο τρόπο τα ίδια πράγματα, την ακροδεξιά πολιτική ατζέντα δηλαδή. Ο λόγος που έγραψα το «Κρυφό Χέρι του Καρατζαφέρη» είναι ακριβώς αυτός: να αποκαταστήσω, δηλαδή, το πραγματικό περιεχόμενο του πολιτικού λόγου του ΛΑΟΣ, όπως προκύπτει από εκατοντάδες εκπομπές, δηλώσεις και άρθρα του στενού ηγετικού του πυρήνα.

– Πόσο ωφελούνται τα ΜΜΕ από την παρουσία του Γ. Καρατζαφέρη; Έχουν κάποιο συμφέρον από την προβολή αντίστοιχων θέσεων;

Δ.Ψ.: Πέρα από την εξασφάλιση μιας ορισμένης τηλεθέασης, τα κανάλια έχουν και βαθύτερους λόγους να επιδιώκουν τη συνεργασία αυτή. Τα ιδρυτικά στερεότυπα της σύγχρονης ακροδεξιάς είναι ταυτόχρονα και αγαπημένα θέματα στα περισσότερα κανάλια: η εντυπωσιοθηρία, η καλλιέργεια του φόβου, ο ακραίος εθνικισμός, η υπόδειξη των μεταναστών ως αποδιοπομπαίων τράγων. Αλλά και η πολιτική ιδεολογία του ΛΑΟΣ που στηρίζεται σε κάθε λογής απλοϊκές θεωρίες συνωμοσίας ταιριάζει γάντι στις τηλεοπτικές αναλύσεις του συρμού. Δεν πρέπει λοιπόν να μας ξαφνιάζει το γεγονός ότι οι βραδινές εκπομπές «αποκαλύψεων» έχουν μόνιμους καλεσμένους βουλευτές του ΛΑΟΣ. Στην πραγματικότητα υπάρχει αλληλοτροφοδότηση θεμάτων και θέσεων μεταξύ ΛΑΟΣ και αυτών των εκπομπών.

– Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον αυτής της παράταξης;

Δ.Ψ.: Πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς με σιγουριά, ειδικά μέσα σε μια περίοδο που το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του περνά τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι στο εσωτερικό του κόμματος υπάρχει μεγάλος αναβρασμός γιατί όχι μόνο οι οπαδοί αλλά και πολλά στελέχη δεν είναι σε θέση να παρακολουθούν τις πολιτικές πιρουέτες του αρχηγού. Ο κ. Καρατζαφέρης το γνωρίζει και γι’ αυτό διατηρεί απόλυτη εξουσία μέσα στο κόμμα και διαγράφει αμέσως όποιον ξεφεύγει από τη γραμμή. Δεν διστάζει να αδειάζει δημόσια ακόμα και τα προβεβλημένα στελέχη του (όπως συνέβη με τον Βορίδη και τον Γεωργιάδη). Αλλά είναι κι ο ίδιος τόσο ανασφαλής ώστε μεταβάλλει άποψη ανάλογα με τις όποιες αντιδράσεις. Πριν από τις τελευταίες εκλογές απέσυρε από τις λίστες του κάποιον υποψήφιο, τον οποίο ο ίδιος είχε χρίσει, μόλις αποκαλύφτηκε ότι επρόκειτο για τον πρώην υπαρχηγό της Χρυσής Αυγής. Ο κ. Καρατζαφέρης προκειμένου να επιπλεύσει στην πολιτική σκηνή είναι ικανός για το οτιδήποτε. Από την άλλη πλευρά, χωρίς τον ιδρυτή του, το μόρφωμα του ΛΑΟΣ είναι δύσκολο να έχει κάποια αυτόνομη πορεία.

– Πιστεύετε ότι ο υπόλοιπος πολιτικός κόσμος μπορεί (και πρέπει) να κινηθεί απέναντι στο φαινόμενο ΛΑΟΣ;

Δ.Ψ.: Δεν είναι βέβαια δική μου δουλειά να υποδείξω πολιτική στρατηγική σε κόμματα. Πολύ φοβάμαι, πάντως, ότι είναι πολύ αργά για τα δύο μεγάλα κόμματα να θυμηθούν ότι έχουν απέναντί τους ένα ακροδεξιό κόμμα. Τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και η ΝΔ έχουν κατά καιρούς φλερτάρει μαζί του. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι αν επιχειρηθεί με καθυστέρηση να δημιουργηθεί «υγειονομική ζώνη» για να απομονωθεί το κόμμα της Ακροδεξιάς το αποτέλεσμα είναι συνήθως αρνητικό, δηλαδή ενισχύεται η πεποίθηση των οπαδών του ότι «το πολεμά το κατεστημένο», κλπ. Αυτό που θεωρώ δεδομένο είναι ότι η ανάδειξη του ΛΑΟΣ και του αρχηγού του σε «σώφρονα» παράγοντα που θα βοηθήσει στην έξοδο από την κρίση συντελεί όσο τίποτα άλλο στην απαξίωση του πολιτικού συστήματος. Η εικόνα στο γραφείο του Προέδρου της Δημοκρατίας με τους προέδρους ΠΑΣΟΚ και ΝΔ να συμβουλεύονται τον κ. Καρατζαφέρη για το πώς θα σωθεί η Ελλάδα είναι πραγματικά γκροτέσκα. Αλλά αν δεν το καταλαβαίνουν μόνοι τους ο κ. Παπανδρέου και ο κ. Σαμαράς, κανείς δεν είναι σε θέση να τους το υποδείξει.

*Το βιβλίο «Το κρυφό χέρι του Καρατζαφέρη – Η τηλεοπτική αναγέννηση της ελληνικής Ακροδεξιάς» του Δημήτρη Ψαρρά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αλεξάνδρεια» τον Απρίλιο 2010