Τα μεταλλεία στις Σκουριές έχουν εξελιχθεί σε μείζον πολιτικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό ζήτημα. Η τοπική κοινωνία αντιδρά, η κυβέρνηση επιμένει. Το τοπικό δημοψήφισμα σταδιακά μπαίνει στη δημόσια συζήτηση. Στο κίνημα ενάντια στα μεταλλεία υπάρχουν φωνές που το υποστηρίζουν, χωρίς όμως να αποτελούν την κυρίαρχη άποψη. Το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος ακούγεται όλο και πιο συχνά και στην πολιτική σκηνή, ωστόσο πολλοί, και εντός του τοπικού κινήματος, θέτουν το ζήτημα της αξιοπιστίας. Στην πρόταση του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Γιάννη Δριβελέγκα για τη διεξαγωγή τοπικού δημοψηφίσματος, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΝΔ Μάκης Βορίδης απάντησε κατηγορηματικά πως «ο χρυσός είναι της Ελλάδας και όχι της Ιερισσού, η οποία θα πάρει αντισταθμιστικά και έως εκεί». Μπορεί τελικά ένα τοπικό δημοψήφισμα να δώσει τη λύση;

Ads

 
Τι προβλέπει το Σύνταγμα για τα τοπικά δημοψηφίσματα; Το tvxs.gr επικοινώνησε με τον συνταγματολόγο καθηγητή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Γιώργο Κατρούγκαλο. «Το Σύνταγμα δεν προβλέπει τη διενέργεια τοπικού δημοψηφίσματος. Προβλέπει μόνο δύο ειδών δημοψηφίσματα για σοβαρά εθνικά θέματα και για νομοσχέδια που έχουν μεν ψηφιστεί αλλά ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα», δηλώνει. (Άρθρο 44, παράγραφος 2 του Συντάγματος).
 
Ωστόσο ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων προβλέπει τη διεξαγωγή τοπικού δημοψηφίσματος σε περιπτώσεις που «οι δημοτικές και κοινοτικές αρχές θέλουν να λάβουν απόφαση για σοβαρά θέματα που ανήκουν στη σφαίρα των αρμοδιοτήτων τους». Όπως σημειώνεται «σε κάθε περίπτωση αντικείμενα τοπικών δημοψηφισμάτων δεν μπορούν να αποτελούν τα θέματα εθνικής πολιτικής, καθώς και εκείνα που συνιστούν περιφερειακές και νομαρχιακές αρμοδιότητες».
 
Ο Γιώργος Κατρούγκαλος επισημαίνει πως «τα τοπικά δημοψηφίσματα μπορούν να οργανωθούν σύμφωνα με το υφιστάμενο συνταγματικό πλαίσιο ουσιαστικά και μόνο ως συμβουλευτικά». «Είναι μια μορφή διαβούλευσης», προσθέτει σημειώνοντας πως μέχρι σήμερα «δεν έχει διενεργηθεί ποτέ τοπικό δημοψήφισμα».
 
Ερωτηθείς αν το θέμα των Σκουριών θα μπορούσε να αποτελέσει ζήτημα για εθνικό δημοψήφισμα ώστε το αποτέλεσμα να επηρεάσει τις κυβερνητικές αποφάσεις ο καθηγητής συνταγματικού δικαίου απαντά πως «παρ’ όλη τη σοβαρότητα του θέματος δύσκολα θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί εθνικό δημοψήφισμα».
 
Παράλληλα υπογραμμίζει την ανάγκη για εκσυγχρονισμό του Συντάγματος. «Σε μια ενδεχόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος θα πρέπει να προβλέπεται η διεξαγωγή δημοψηφίσματος στην πιο προωθημένη μορφή του, που είναι το δημοψήφισμα με λαϊκή πρωτοβουλία». Σε αυτήν την περίπτωση οι πολίτες πρέπει να μαζεύουν έναν αριθμό υπογραφών – το όριο μπορεί να καθορίζεται από το Σύνταγμα ή από νόμο – ώστε να διεξάγεται δημοψήφισμα. Σημαντικό επίσης είναι πως το ερώτημα διαμορφώνεται από τους ίδιους του πολίτες. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται και το ζήτημα της εκμαίευσης της απάντησης μέσω της διατύπωσης της ερώτησης.
 
«Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα έχει μια απέχθεια στη δυνατότητα του λαού να εκφράζει τη βούλησή του. Δημοψηφίσματα στην Ελλάδα έχουν γίνει μόνο για το πολιτειακό, αν δηλαδή θα έχουμε μοναρχία ή όχι, και δεν έχει τεθεί κανένα άλλο ζήτημα. Είναι γεγονός πως το Σύνταγμα χρειάζεται έναν εκσυγχρονισμό και έναν εκδημοκρατισμό», τονίζει ο Γιώργος Κατρούγκαλος. 
 
Πολλοί υποστηρίζουν πως τα δημοψηφίσματα ενέχουν κινδύνους για την κοινωνική ειρήνη. «Σε καμία περίπτωση δεν τίθεται κίνδυνος για την κοινωνική ειρήνη μέσω ενός διχασμού. Στην πραγματικότητα ο λαός διχάζεται όταν δεν του δίνεται η δυνατότητα να εκφραστεί», αναφέρει ο  κ. Κατρούγκαλος.
 
Ο Τόλης Παπαγεωργίου από το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων μιλώντας στο tvxs.gr επισημαίνει πως υπάρχουν «περιορισμένες φωνές» εντός του κινήματος ενάντια στα μεταλλεία που προωθούν το τοπικό δημοψήφισμα, ωστόσο ο ίδιος επισημαίνει πως με αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να δοθεί λύση στο ζήτημα καθώς το αποτέλεσμα θα έχει μόνο συμβουλευτικό χαρακτήρα. Παράλληλα θέτει το ζήτημα της αξιοπιστίας ενός δημοψηφίσματος που θα διοργανωθεί από τη δημοτική αρχή και την κυβέρνηση και υπό την πίεση της «Ελληνικός Χρυσός». Ο κ. Παπαγεωργίου τονίζει πως το πρόβλημα λύνεται μόνο με σχετική νομοθετική ρύθμιση, υπογραμμίζοντας πως πρόκειται καθαρά για περιβαλλοντικό ζήτημα. (Άρθρο 24 του Συντάγματος).
 
«Το τοπικό δημοψήφισμα είναι προσωπική μου άποψη και όχι του κόμματος. Το συζητάμε…», ξεκαθαρίζει στο tvxs.gr ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Δριβελέγκας που κατέθεσε τη σχετική πρόταση. Στη ΔΗΜΑΡ επισημαίνουν το ζήτημα της φερεγγυότητας. «Θα έπρεπε να είχε προηγηθεί μια σοβαρή διαβούλευση με την τοπική κοινωνία για τα μεταλλεία. Αν υπάρχει τρόπος να διοργανωθεί φερέγγυα και αμερόληπτα ασφαλώς και είμαστε υπέρ ενός τοπικού δημοψηφίσματος. Θα ήταν χρήσιμο αρκεί να μη γίνει για επικοινωνιακούς λόγους», δήλωσε στο tvxs.gr ο Πολυδεύκης Παπαδόπουλος από τον Τομέα Οικολογίας και Πράσινων Πολιτικών του κόμματος.
 
Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Ιγγλέζη μιλώντας στο tvxs.gr έθεσε επίσης θέμα αξιοπιστίας. «Πως θα τεθεί το ερώτημα και ποιος θα το θέσει; Ποιος θα εγγυηθεί για το αποτέλεσμα;» διερωτάται υπογραμμίζοντας πως τη διοργάνωση ενός τοπικού δημοψηφίσματος αναλαμβάνει η δημοτική αρχή και η κυβέρνηση, που και οι δύο υποστηρίζουν και προωθούν την επένδυση στις Σκουριές. Όπως επισημαίνει θα πρέπει να σταματήσουν άμεσα οι εργασίες στην περιοχή και να ξεκινήσει η συζήτηση από την αρχή. «Να ζυγίσουμε τα υπέρ και τα κατά και ξέρουμε προς τα που θα γείρει η ζυγαριά»,σημειώνει.

Στο ζήτημα του τοπικού δημοψηφίσματος αναφέρθηκε και ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Παπαδημούλης, ο οποίος μιλώντας στο Βήμα FM  κάλεσε την κυβέρνηση να θέσει σε «λαϊκή διαβούλευση και -γιατί όχι- και σε ένα τοπικό δημοψήφισμα την περίφημη επένδυση στις Σκουριές;». Αλλά και ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας έχει κάνει λόγο για τοπικό δημοψήφισμα στο παρελθόν. «Το ζήτημα πρέπει να τεθεί στην τοπική κοινωνία. Αυτή είναι που αποφασίζει με δημοψήφισμα. Η τοπική κοινωνία πρέπει να έχει τον τελευταίο λόγο», είχε δηλώσει μεταξύ άλλων.
 
Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες εκτιμούν πως η τοπική κοινωνία μπορεί να βρει τη λύση και επισημαίνουν το τρίπτυχο «ναι στην εκμετάλλευση, όχι στο ξεπούλημα, όχι στην καταστροφή του περιβάλλοντος», ενώ το ΚΚΕ τονίζει πως ο λαός της περιοχής έχει απαντήσει εδώ και 15 χρόνια αν το θέλει ή όχι. 
 
Το tvxs.gr επικοινώνησε και με τον δήμαρχο Αριστοτέλη Χρήστο Πάχτα, ο οποίος επισήμανε πως το «καλύτερο δημοψήφισμα είναι το αποτέλεσμα των προηγούμενων εκλογών» σημειώνοντας ωστόσο πως προφανώς και αν το ζητήσουν οι πολίτες, όπως προβλέπεται από το νόμο, τότε το θα διενεργηθεί δημοψήφισμα. Ο δήμαρχος Αριστοτέλη τόνισε πως προέχει να ανακοινωθεί η απόφαση του ΣτΕ στο οποίο είχαν προσφύγει κάτοικοι που αντιδρούν στα μεταλλεία τον Ιούνιο του 2012. Παράλληλα ανέφερε πως προωθείται η δημιουργία πρόσθετων δομών από τη δημοτική αρχή για περαιτέρω έλεγχο της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων και εκτίμησε πως «οι αντιδράσεις θα υποχωρήσουν όταν ξεκινήσει η επένδυση και συνειδητοποιήσουν οι πολίτες το όφελος». 

Τι προβλέπει ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων για το τοπικό δημοψήφισμα

1. Οι δημοτικές και κοινοτικές αρχές, προκειμένου να λάβουν απόφαση για σοβαρά θέματα που ανήκουν στη σφαίρα των αρμοδιοτήτων τους, μπορούν να διεξάγουν τοπικό δημοψήφισμα, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις του παρόντος. Σε κάθε περίπτωση αντικείμενα τοπικών δημοψηφισμάτων δεν μπορούν να αποτελούν τα θέματα εθνικής πολιτικής, καθώς και εκείνα που συνιστούν περιφερειακές και νομαρχιακές αρμοδιότητες.

2. Το τοπικό δημοψήφισμα διεξάγεται μετά από απόφαση του οικείου συμβουλίου, που λαμβάνεται με την πλειοψηφία των δύο τρίτων (2/3) του συνόλου των μελών του με την οποία διαπιστώνεται η αναγκαιότητα διεξαγωγής αυτού και προσδιορίζεται το ερώτημα που πρόκειται να τεθεί σε ψηφοφορία, η ημερομηνία διεξαγωγής του και το ύψος της δαπάνης που θα προκληθεί. Με την ίδια απόφαση το συμβούλιο ορίζει ειδική επιτροπή, η οποία αποτελείται από αιρετούς και υπαλλήλους, αρμόδια για την οργάνωση διεξαγωγής του δημοψηφίσματος.

3. Τοπικό δημοψήφισμα διεξάγεται, επίσης, μετά από αίτηση του ενός τρίτου (1/3) των δημοτών για την ένωση Δήμων και Κοινοτήτων, σύμφωνα με το άρθρο 3, καθώς και μετά από αίτηση του ενός τρίτου (1/3) των εκλογέων τοπικού διαμερίσματος για την προσάρτησή του σε άλλο Δήμο ή Κοινότητα. Στην αίτηση αναγράφεται το υπό ψηφοφορία θέμα και τίθενται οι υπογραφές των δημοτών.  Στην περίπτωση αυτή το συμβούλιο του Δήμου ή της Κοινότητας μέσα σε έναν (1) μήνα από την υποβολή της αίτησης υποχρεούται να προβεί στην προκήρυξη του δημοψηφίσματος.

4. Τα θέματα που τίθενται σε δημοψήφισμα κατά τις ανωτέρω παραγράφους θα πρέπει να διατυπώνονται με ερώτημα, το οποίο πρέπει να είναι κατά το δυνατόν σύντομο και σαφές. Η προτίμηση του εκλογικού σώματος εκφράζεται με τη χρήση των όρων «ΝΑΙ» ή «ΟΧΙ».

5. Δημοψήφισμα δεν μπορεί να διεξαχθεί για θέματα που αφορούν τον προϋπολογισμό του Δήμου ή της Κοινότητας ή την επιβολή τελών. Δεν επιτρέπεται να διεξαχθεί δημοψήφισμα το τελευταίο έτος της δημοτικής περιόδου, με εξαίρεση τις περιπτώσεις των άρθρων 3 και 4. Επίσης δεν επιτρέπεται η διεξαγωγή δημοψηφίσματος κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, για την ανάδειξη των μελών του εθνικού ή του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου.  Δημοψήφισμα για το ίδιο θέμα δεν μπορεί να διεξαχθεί, πριν περάσει ένας χρόνος από τη διεξαγωγή του προηγούμενου δημοψηφίσματος.

6. Δικαίωμα συμμετοχής στο τοπικό δημοψήφισμα έχουν οι έχοντες δικαίωμα ψήφου στις εκλογές για την ανάδειξη δημοτικών και κοινοτικών αρχών. Έγκυρο θεωρείται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, εφόσον συμμετείχε το πενήντα τοις εκατό (50%) των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, που διεξάγεται σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις, δεσμεύει το οικείο συμβούλιο στο πλαίσιο της απόφασης, που θα λάβει για το θέμα που διεξήχθη.

7. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Οικονομίας και Οικονομικών, ρυθμίζονται τα θέματα που αφορούν τον έλεγχο νομιμότητας της διενέργειας του τοπικού δημοψηφίσματος από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, κατά το άρθρο 149, την προκήρυξη και τη διαδικασία διεξαγωγής της ψηφοφορίας, την εξαγωγή και δημοσίευση του αποτελέσματος, τους όρους χρηματοδότησης των εμπλεκόμενων πλευρών και προβολής των προβαλλόμενων θέσεων, καθώς και κάθε σχετικό θέμα.