Πώς εξηγείται η χρεοκοπία του Ντουμπάι – του πρώην διεθνούς κατασκευαστικού παραδείσου; Πώς καταλήγει αυτή να προκαλεί αύξηση του κόστους δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου; Και τι ρόλο παίζουν οι «διαρθρωτικές αδυναμίες» της ελληνικής οικονομίας; Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Μιχάλης Γκλεζάκος, εξηγεί στο tvxs το πώς «όλα συνδέονται» μέσα στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ήταν πράγματι «κεραυνός εν αιθρία» η δήλωση-βόμβα της Dubai World , της μεγαλύτερης κρατικής επιχείρησης του εμιράτου του Ντουμπάι, ότι προχωρεί σε εξάμηνη στάση πληρωμών; Ή μήπως η καταστροφή ήταν τελικά προβλέψιμη; «Το Ντουμπάι αποτελεί δημιούργημα της πολιτικής που ακολούθησαν οι τράπεζες μέχρι το 2007, τότε που αναλάμβαναν μεγάλους κινδύνους, χωρίς να το συνειδητοποιούν», εξηγεί ο κ.Γκλεζάκος. «Με αυτή την πρακτική, μεγάλο τμήμα της διεθνούς ρευστότητας μεταφέρθηκε στο Ντουμπάι. Ήταν αναμενόμενο ότι με την επέλευση της οικονομικής κρίσης, η ρευστότητα αυτή σχεδόν εξανεμίσθηκε, με αποτέλεσμα την «κατάρρευση» του πρώην πανίσχυρου κολοσσού», καταλήγει.

Πώς, όμως, επηρεάζει αυτό την Ελλάδα; Μέσα σε ελάχιστες ώρες από την ανακοίνωση της στάσης πληρωμών εκ μέρους της Dubai World, το spread της απόδοσης των ελληνικών ομολόγων σε σχέση με τα γερμανικά εκτινάχθηκε στις 200 μονάδες, με άμεσο αποτέλεσμα, τα δάνεια που θα λάβει το ελληνικό δημόσιο στις αρχές του 2010 να έχουν πολύ υψηλότερα επιτόκια!

Τελικά φταίει το… Ντουμπάι;

«Δεν είναι το Ντουμπάι αυτό που έχει προκαλέσει την τραγική κατάσταση στα ελληνικά ομόλογα και στις ελληνικές τράπεζες! Τον τελευταίο καιρό, ολόκληρη η διεθνής κοινότητα έχει στραμμένη την προσοχή της στο τεράστιο έλλειμμα της Ελλάδας και τις διαρθρωτικές της αδυναμίες. Άρα οι δανειστές μας έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν», σχολιάζει ο κ.Γκλεζάκος. Με άλλα λόγια, ο κρατικός δανεισμός είναι σαν κάθε άλλο δανεισμό: στους φερέγγυους οφειλέτες οι όροι δανεισμού είναι ευνοϊκοί και η απόδοση μικρή. Στους αφερέγγυους οι όροι δυσμενείς και η απόδοση μεγάλη. Και η Ελλάδα τελευταία έχει μετατραπεί σε έναν από τους πιο… αφερέγγυους οφειλέτες, όχι μόνο της Ευρωζώνης, αλλά και των διεθνών αγορών.

«Σκεφτείτε ότι ο δανεισμός μας είναι τόσο υψηλός που αν συνεχίσουμε έτσι θα φτάσουμε σύντομα σε ποσοστά της τάξης του 150% του ΑΕΠ», σχολιάζει ο κ.Γκλεζάκος. Αυτό θα σημαίνει ότι ως κράτος θα «χρωστάμε» το 150% αυτού που θα παράγουμε! «Αυτό προκαλεί μια αίσθηση ανασφάλειας στους δανειστές και μια αίσθηση κινδύνου για την επένδυσή τους, πράγμα που οδηγεί στην απαξίωση των ελληνικών ομολόγων» καταλήγει ο κ.Γκλεζάκος.

«Οι δομικές αδυναμίες της οικονομίας δε μας επιτρέπουν αισιόδοξες σκέψεις»

«Παρά τις ελπίδες για ανάκαμψη που έχει ο υπόλοιπος δυτικός κόσμο, οι δομικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας δεν μας επιτρέπουν αισιόδοξες σκέψεις για βελτίωση», σχολιάζει ο κ.Γκλεζάκος. «Κατά πρώτο λόγο έχουμε πολλαπλάσιες εισαγωγές από εξαγωγές, πράγμα που σημαίνει ότι ένα μεγάλο τμήμα της αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων πολιτών κατευθύνεται προς το εξωτερικό. Κατά δεύτερο λόγο, δεν έχουμε βιομηχανία με υψηλή προστιθέμενη αξία, ενώ ο τουρισμός δεν είναι αναπτυγμένος στο βαθμό που υφίσταται σε χώρες όπως η Ισπανία και η Κύπρος. Τρίτον, η ναυτιλία βρίσκεται σε καθοδική φάση αυτή την περίοδο, ενώ η αξιοπιστία της χώρας έχει δεχθεί ισχυρότατο πλήγμα», καταλήγει ο κ.Γκλεζάκος.

«Και όλα αυτά έχουν τις ρίζες τους στις προηγούμενες δεκαετίες, κατά τις οποίες οι προηγούμενες κυβερνήσεις όχι μόνο δεν προσπάθησαν να ισχυροποιήσουν την ελληνική οικονομία, αλλά αντιθέτως εκμεταλλεύθηκαν το δημόσιο τομέα, με σκοπό να εξυπηρετήσουν πάσης φύσεως συμφέροντα. Η αδράνεια των κυβερνήσεων επί δεκαετίες σε ζητήματα όπως το ασφαλιστικό, οδήγησε στη διόγκωση των προβλημάτων και ενέτεινε την δυσπιστία – και μάλιστα δικαιολογημένη – των πολιτών».

Ταυτόχρονα, οι ελληνικές τράπεζες μπαίνουν στο «παιχνίδι», κερδοσκοπώντας ασύστολα σε βάρος και του ίδιου του Ελληνικού Δημοσίου. «Οι ελληνικές τράπεζες έχουν εξελιχθεί σε ένα καρτέλ, το οποίο στην ουσία δανείζει ρευστό στο ελληνικό δημόσιο λαμβάνοντας ομόλογα ελληνικού δημοσίου, και στη συνέχεια χρησιμοποιεί ως ‘ενέχυρο’ αυτά τα ομόλογα για να εξασφαλίσει δάνεια από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα», καταλήγει ο κ.Γκλεζάκος.

Εγγενή προβλήματα του καπιταλιστικού συστήματος

Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ.Γκλεζάκο, το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο, και αγγίζει τις ίδιες τις εγγενείς αδυναμίες του καπιταλιστικού συστήματος και της οργάνωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα. «Το σύστημα της ελεύθερης αγοράς, το καπιταλιστικό σύστημα, το θεωρούμε ως κάτι δεδομένο και απλώς προβληματιζόμαστε πάνω σ’ αυτό», σχολιάζει ο κ.Γκλεζάκος.

«Ωστόσο, υφίστανται τρομερά οικονομικά και πολιτικά αδιέξοδα στα οποία αυτό το σύστημα οδηγεί και στα οποία πρέπει η Ευρώπη να δώσει απάντηση. Σας δίνω ένα απλό παράδειγμα: η Ευρώπη σήμερα ‘επαναπαύεται’ στο γεγονός ότι παράγει προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και έτσι ‘εξουδετερώνει’ το μειονέκτημα που έχει απέναντι σε προϊόντα που έρχονται από την Κίνα ή άλλες αναπτυσσόμενες χώρες και τα οποία είναι πολύ φτηνά. Τα κινέζικα προϊόντα κατακλύζουν τις ευρωπαϊκές αγορές, προκαλώντας ισχυρές δονήσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία. Προς στιγμή η Ευρώπη ‘ισορροπεί’, ωστόσο σύντομα θα βρεθεί απέναντι σε ένα πανίσχυρο ανταγωνισμό και τότε θα πρέπει να λάβει μια απόφαση», σχολιάζει ο κ.Γκλεζάκος.

Σύμφωνα με τον κ.Γκλεζάκο, το μεγάλο «ερώτημα» που θα τεθεί τότε θα είναι περισσότερο πολιτικό, παρά οικονομικό. «Η Ευρώπη ήδη προσπαθεί να ‘συρρικνώσει’ το εργατικό κόστος, περιορίζοντας τα εργατικά δικαιώματα, με στόχο να ανταγωνισθεί τις κινεζικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, όταν ένας Ευρωπαίος εργαζόμενος έχει ένα μέσο ημερήσιο κόστος – μαζί με τις εργοδοτικές εισφορές – γύρω στα 100 ευρώ και ένας Κινέζος έχει… 2 ευρώ, είναι λογικό πως ό,τι και να κάνει η Ευρώπη δεν θα μπορεί να ανταγωνισθεί την Κίνα στην ελεύθερη αγορά». Τότε, καταλήγει ο κ.Γκλεζάκος, θα πρέπει να ληφθεί μια πολιτική απόφαση, που ίσως θα κληθεί να αλλάξει εκ βάθρων το σύστημα στο οποίο είναι δομημένη η ευρωπαϊκή οικονομία.